نامه مهدی بازرگان و مرتضی مطهری در مورد آثار علی شریعتی و بروز اختلاف بین طرفداران علی شریعتی
تاریخ سند: 12 بهمن 1356
نامه مهدی بازرگان و مرتضی مطهری در مورد آثار علی شریعتی و بروز اختلاف بین طرفداران علی شریعتی
متن سند:
چندی قبل نامه ای به امضاء مهدی بازرگان ـ عضو مؤسس جمعیت به اصطلاح نهضت آزادی و مرتضی مطهری یکی از طرفداران جمعیت مذکور در تهران انتشار یافت و به تعداد معدودی بین عناصر جمعیت مورد بحث و جبهه به اصطلاح ملی سابق توزیع گردید.نامبردگان در این نامه با اشاره به اختلافاتی که بین گروههای مختلف اجتماعی در مورد آثار و عقاید علی شریعتی بوجود آمده، علی شریعتی را از اتهاماتی نظیر طرفداری از سنی گری و وهابیگری مبرا دانسته و اعلام داشتند با وجود آنکه علی شریعتی اطلاعات عمیقی از اصول اسلامی داشت، معهذا به علت تحصیلات غربی و مدتی که در خارج بوده فرصت کافی برای غور و تفحص در معارف اسلامی را نداشته و در آثار خود مرتکب اشتباهاتی شده که آنان (بازرگان .
مطهری) بنا بر وصیت علی شریعتی تصمیم دارند به رفع این اشتباهات بپردازند.
توزیع نامه مذکور موجب برانگیخته شدن احساسات و انتقاد عده ای از طرفداران علی شریعتی علیه بازرگان و مطهری گردید.
در نتیجه یاد شدگان کوشش کردند تا حد امکان از توزیع بیشتر نامه خودداری نمایند.
لکن به علت آنکه نامه در دست عده ای از هواداران شریعتی قرار گرفته بود، لذا مهدی بازرگان در تاریخ 2 /11 /36 نامه دیگری در توضیح نامه فوق انتشار داد که خلاصه مفاد آن بشرح زیر است: مشروحه ای با امضای مشترک مرتضی مطهری و اینجانب بدست اشخاص رسیده است که با تعجب و تأسف تمام مشاهده شد برخلاف آنچه منظور نظر بوده است، موضوع جنجال و اتلاف وقت طبقات مختلف و موجب انصراف آنها در مسائل اساسی و حیاتی و وسیله بهره برداری افراد و دستگاههای مغرض گردیده است.
دو دسته مخالف و موافق با آنکه دو نظر و دو نتیجه گیری متضاد داشته اند ولی از جهت عدم توجه به متن آن نوشته در سوء تعبیر یا سوء تفاهم راه مشترکی را پیش گرفته اند.
دسته اول یعنی کسانی که نویسنده خدمتگزار آزادی و اسلام و تشیع را بی ولایت و بیدین اعلام می نمودند حق نداشتند شهادت ما را که مرحوم شریعتی در هیچیک از مسائل اصولی اسلام از توحید گرفته تا نبوت و معاد و عدل و امامت گرایش غیر اسلامی نداشته است، ندیده بگیرند و به بهانه اشاره ای که موجب اشتباهات فراوان او شده بود اثبات حق به جانبی خود را بنمایند.
در طرف مقابل شیفتگان فکر و قلم شریعتی و تشنگان انقلاب و حق طلبی را می بینیم که در نوشته های آن مرحوم جرعه های گوارای هدایت را یافته و سرمست از ارادت و احیانا اسیر تعصب گردیده اند و در مطالعه آن مشروحه بی نصیب از بی دقتی و بی لطفی نشده اند.
دچار اشتباه دانستن مگر نفی کلی خدمات و رد نظریات مکتب کسی را می نماید؟ مگر خارج از وحی الهی و غیر از چهارده معصوم هیچ بشری اگرچه همطراز با بزرگترین متفکرین جهان باشد می تواند مصون از خطا و اشتباه تصور شود.
اشتباه داشتن شریعتی لازمه پرکاری و تراوشهای فکری فراوان اوست.
اگر در اجتماع خود تمرین نمائیم که هیچگاه شخصیتها را ملاک تشخیص حق و باطل قرار نداده به دستور پیشوای بزرگمان اشخاص را بر حق عرضه کنیم هم کمتر گرفتار ملالت و دشمنی و تفرقه خواهیم شد و هم افراد شایسته مان پاکتر و عزیز خواهند شد.
در این دوران بحرانی تاریخ مملکت از درگاه ذوالجلال اصلاح و اعتلای ملت و هدایت و توفیق نسل مسلمان مجاهد را مسئلت می نمائیم.
ارزیابی خبر: انتشار نامه ها صحت داشته و مطالب بالا در آنها درج شده است.
اقدامات انجام شده: مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
یک نسخه از نامه اولیه را بدست آورید اگر ندارید فتوکپی شود بحد زیاد در داخل و خارج پخش شود 12 /11 /2536 312 در اجرای اوامر اقدام نمایید.
12 /11 /36 دایره بررسی در اجرای اوامر اقدام گردید...
.
اعلامیه مصرف گردد.
12 /11