پاکتی وسیله پست از شهرستان قم
تاریخ سند: 28 خرداد 1354
پاکتی وسیله پست از شهرستان قم
متن سند:
از: ساواک سمنان تاریخ: 28 /3 /1354به: 312 شماره: 1307/ ﻫ
پاکتی وسیله پست از شهرستان قم مدرسه آیت‌الله بروجردی اطاق 1 + 13 که حاوی اعلامیه پلی‌کپی شده به امضای شهاب الدین حسینی مرعشی نجفی خطاب به آیت‌الله آشتیانی1 در زمینه جریانات اخیر مدرسه فیضیه قم2[ می‌باشد]، جهت شیخ محمد نصیری روحانی ساکن دامغان ارسال گردیده که ضمن جلوگیری از توزیع آن، به منابع در این زمینه آموزش لازم داده شد.
فردوس
گوینده. مرادی
گیرنده. وثوقی
ساعت. 1230
روز. 28 /3 /54
محترماً. خواهشمند است از فرستادن نامه‌هائی که پرونده آن در بخش است، خودداری فرمائید.
توضیحات سند:
1. آیت‌الله میرزا محمدباقر آشتیانى در سال1284 ش در تهران متولد شد. وى فرزند آیت‌الله میرزا احمد آشتیانى و نوه آیت‌الله میرزا حسن آشتیانى، رهبر نهضت تنباکو در تهران بود. پس از فراغت از سطوح اولیه در سال 1300 به نجف اشرف مهاجرت کرد و از محضر مرحوم آیت‌الله مشکینى و آیت‌الله آقا ضیاء عراقى و آیت‌الله العظمى اصفهانى و آیت‌الله میرزا محمد حسین نائینى استفاده نمود. سپس به تهران مراجعت و در مدرسه مروى به تدریس معقول و منقول مشغول شد. او با امضاى بعضى بیانیه‌ها و اعلامیه‌هاى منتشره از سوى روحانیت در انتقاد از رژیم پهلوى در مبارزات مردم ایران مشارکت داشت. آیت الله آشتیانی در 16 شهریور 1363 بدرود حیات گفت و به شهررى منتقل و در مقبره خانوادگى به خاک سپرده شد. او از سوى آیت‌الله العظمى خویى نمایندگى و وکالت مطلقه داشت و شهریه حوزه علمیه قم را از طرف ایشان پرداخت می کرد. وی در امور اجتماعى مانند کمک به مناطق زلزله‌زده در اقصى نقاط کشور و کمک به آوارگان فلسطین نیز مشارکت داشت.2. گزارش ساواک از چگونگی ماجرای مدرسه فیضیه قم در سالگرد قیام 15 خرداد 1342، در خردادماه سال 1354ش، که طی شماره 26773 /20 ﻫ 12 - 25 /3 /54 تنظیم نموده، به این شرح است: « 1. دو سه روز قبل از 15[خرداد] سال جاری در مدرسه فیضیه قم سخنرانیهایی انجام و احتمالاً شعارهایی داده شد تا اینکه شب 15 /3 /54 مجلس فاتحه‌ای تشکیل و در شب 16 /3 /54 پس از نماز جماعت مغرب و عشا از بلندگوهای مدرسه مذکور شعارهایی داده‌اند و سرانجام عصر شنبه 17 /3 /54 با مداخله مأمورین انتظامی جریان پایان می‌یابد.
2. روز 18 /3 /54 مراجع تقلید از قبیل شریعتمداری. گلپایگانی. نجفی در منزل شیخ مرتضی حائری اجتماع کرده تا درباره حوادث صحبت نمایند ولی پس از آگاهی طلاب، آنان جلو منزل نامبرده آمده و حائری اظهار می‌دارد راضی نیستم در خانه من بیایید آنها می‌گویند ما در کوچه ایستاده‌ایم و در نتیجه سخنان تندی بین طلاب و حائری رد و بدل می‌گردد.
3. روز 19 /3 /54 آقایان مراجع در منزل سیدمحمدحسین طباطبایی جمع شوند. طلاب پس از اطلاع به منزل وی مراجعه می‌نمایند و هنگام خروج مرعشی و گلپایگانی جلوی آنان را می‌گیرند و پس از اینکه آقای شریعتمداری از منزل خارج می‌شود طلاب به ایشان برخورد و آیت‌اله شریعتمداری اظهار می‌دارد خبیث‌ها بروید معلوم نیست شما طلبه اید یا نه. آنها هم داد زده می‌گویند شما لیاقت مرجعیت را ندارید.
4. روز 20 /3 /54 آقای گلپایگانی از برخی مدرسین قم دعوت می‌کند که ساعت 8 صبح به منزل ایشان بروند که آقایان ناصر مکارم شیرازی. حسین نوری. صلواتی. غروی و وحید و بعضی دیگر می‌روند. آقای گلپایگانی پس از اظهار تأسف می‌گوید از شما می‌خواهیم این طلاب را آرام کنیم[کنید] و اینها اجازه دهند ما بنشینیم با آقای شریعتمداری کاری انجام دهیم و اضافه می‌نماید که در این دو سه روز بیش از سی مرتبه به آقای شریعتمداری تلفن کرده‌ام اما طلاب نمی‌گذارند که ما کار کنیم. در این جلسه مکارم شیرازی پیشنهاداتی به شرح زیر اظهار می‌دارد.
الف. باید علاج واقعه را قبل از وقوع کرد و نگذارند چنین حوادثی پیش آید و برای جلوگیری از تکرار این واقعه از آمدن افراد کم سن و سال و نوجوان به حوزه علمیه جلوگیری شود و چون این عده کمتر از 20 سال دارند باید حوزه یک مدرسه عالی و دوره نهایی داشته باشد.
ب. به درد دل طلاب رسیدگی شود اینها خواسته‌هایی دارند و وقتی توجه نشود این مسائل پیش می‌آید.
پ. آقایان از دولت بخواهند که آمار دستگیرشدگان را بدهند تا معلوم شود کدام یک طلبه هستند و کدام نیستند.
ت. آقایان از رفتن به نماز فعلاً خودداری کنند تا تکلیف نماز آقای اراکی4 در مدرسه فیضیه روشن شود.
آقای گلپایگانی اظهار نموده به نظر من مدرسه فیضیه اهمیت بسیار دارد و اگر این مرکز به دست دولت بیافتد گرفتن مدرسه‌های دینی شهرستانها خیلی آسان خواهد بود. ما باید کوشش کنیم تا مجدداً مدرسه را در تصرف خودمان بگیریم.» آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی به روایت اسناد ساواک. جلد دوم