تاریخ سند: 8 خرداد 1357
موضوع: شیخ محمدمهدی ربانی رانکوهی
متن سند:
به: تیمسار ریاست ساواک 13570308 تاریخ: 8 /3 /37
از: ژ- ک ـ ش (سازمان ضد اطلاعات) شماره: 44 /10-2-501
موضوع: شیخ محمدمهدی ربانی رانکوهی
خبر رسیده گویاست:
غیرنظامی یادشده بالا در تاریخ 18 /10 /2536 به شهر بابک رفسنجان تبعید گردیده در منزل عباس منگلی واقع در کوچه اداره برق سکنی گزیده و دانشجویان از شهرهای تبریز و خراسان به منزل وی تردد می‌نمایند در خبر اضافه شده نامبرده به هنگام اجرای نماز جماعت مبادرت به اظهار مطالب مضره نموده و صراحتاً مخالفت خود را با حزب رستاخیز 1 ایران اعلام نموده است.
ملاحظات حفاظتی: خبر مزبور وسیله ضد اطلاعات وابسته به ناحیه ژاندارمری کرمان به ساواک استان مذکور منعکس شده است.
ارزیابی: خبر قابل بررسی است.
توضیحات سند:
1- محمدرضا شاه تا سال ۱۳۵۳ ش خود را هواخواه تعدد احزاب می‌دانست. در کتاب مأموریت برای وطنم می‌نویسد: «... من چون شاه کشور مشروطه هستم. دلیلی نمی‌بینم که مشوق تشکیل احزاب نباشم و مانند دیکتاتورها، تنها از یک حزب دست‌نشانده خود پشتیبانی نمایم...» (صص ۳۳۶-۳۳۷). بنابراین سیاست در دوره نخست‌وزیری اقبال دو حزب دولت ساخته «ملیون» و «مردم» ایجاد شد. در زمان نخست‌وزیری حسنعلی منصور حزب دولتی دیگری به نام «ایران نوین» ایجاد شد که بعد از قتل منصور، هویدا این حزب را زیر کنترل خود گرفت. هدف رژیم از این صحنه‌سازی حزبی، تظاهر به حکومت دمکراسی در قالب چند حزبی بود. اما سیاست‌های دیکتاتورمنشانه شاه نمی‌توانست تحت‌الشعاع دعواهای زرگری حزب‌های ملیون، مردم و ایران نوین قرار گیرد و این احزاب در میان مردم هیچ خاستگاه و پایگاهی نداشتند. شاه هنگامی که ناکارآمدی احزاب حکومت ساخته را مشاهده کرد در اسفند ۱۳۵۳ اعلام کرد که عصر رستاخیز شروع شده و تمایل خود را به سیستم تک حزبی ابراز داشت. بلافاصله احزاب ایران نوین، مردم، پان‌ایرانیست و... انحلال خود را اعلام کردند و جذب حزب واحد رستاخیز شدند. شاه نیز اعلام کرد در آینده یک حزب وجود خواهد داشت... آن‌هایی که از پیوستن به حزب رستاخیز امتناع کنند باید به طور پنهانی هواخواه حزب توده باشند و به بیان دیگر یک خائن است. این چنین فردی جایش در یکی از زندان‌های ایران است، یا اگر مایل باشد می‌تواند همین فردا کشور را ترک کند... زیرا ایرانی نیست، جزء ملت نیست و فعالیت‌های او طبق قانون غیرقانونی و مستوجب مجازات است. (کیهان اینترنشنال، ۳ مارس ۱۹۷۵، ص ۲) حزب رستاخیز در سال ۱۳۵۴ سازمان خود را در تهران و شهرستان‌ها توسعه داد. هویدا دبیر کل این حزب شد و تمام نمایندگان مجلس شورای ملی به عضویت این حزب در آمدند در وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی عضویت در این حزب اجباری بود. بلافاصله پس از تشکیل حزب رستاخیز حضرت امام(ره) طی اعلامیه‌ای مورخ ۲۸ صفر ۱۳۹۵ و پیام مورخ اول رجب ۱۳۹۵ (۱۳۵۴ ش) خطاب به ملت ایران این حزب را مخالف اسلام و مصالح ملت ایران قلمداد کردند و شرکت در آن را بر عموم ملت حرام و کمک به ظلم و استیصال مسلمانان برشمردند و مخالفت با آن را از روشن‌ترین موارد نهی از منکر دانستند. همچنین حضرت امام در پیام خود به انجمن اسلامی دانشجویان آمریکا و کانادا در تاریخ ۱۷ رمضان ۱۳۹۵ همین مضامین و تعابیر را در مورد حزب رستاخیز به کار بردند (مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج ۲، صص ۲۳۰-۲۲۵). رژیم برای سر پوش نهادن به فرمایشی بودن سیستم تک حزبی، دو جناح برای حزب رستاخیز موسوم به جناح محافظه‌کار و جناح ترقی‌خواه به رهبری هوشنگ انصاری و جمشید آموزگار ایجاد کرد و خود این افراد نمی‌دانستند این جناح‌ها چه اختلافی با هم دارند.
منبع:
کتاب
آیت‌الله حاج شیخ مهدی ربانی املشی به روایت اسناد ساواک صفحه 330
