موضوع : مذاکره ساجد رضوی با دو نفر
تاریخ سند: 21 مرداد 1357
موضوع : مذاکره ساجد رضوی با دو نفر
متن سند:
به : 312 از : 822 شماره : 526 /822 مورخه 20 /5 /37 دو نفر از اهالی اصفهان که یکی از آنان به نام مقدس معرفی شده با ساجد رضوی تبعه پاکستان و خبرنگار خبرگزاری پونایتدپرس در تهران، مذاکراتی پیرامون چگونگی وقایع1 اصفهان داشته که مراتب را به شرح زیر به آگاهی می رساند: مقدس : از ساعت 2230 روز 19 /5 /37 عده کثیری در منزل آقای خادمی در اصفهان تجمع و پیرو تظاهراتی که برای آیت الله جلال الدین طاهری در چند روز قبل انجام شده بود شعار و عکس العمل نشان می داده اند و به هنگام خروج افراد مذکور از منزل خادمی، شعارها همچنان ادامه داشته که مواجه با تیراندازی پلیس که در آن موقع اطراف منزل را به شعاع زیادی محاصره کرده بودند می کردند در نتیجه عده ای به طرف خانه خادمی بازگشته و تعدادی هم به کوچه های اطراف فرار نموده و در برخورد با مأمورین پلیس تعداد زیادی کشته و مجروح شده اند.محمد توکلی 19 ساله شغل بازاری ـ صفر نانوا شغل نانوا، اصغر نوروزی فرزند محمد و نباتی2 اسامی به دست آمده از کشته شدگان اعلام و اضافه گردید مأمورین وارد خانه خادمی شده و زد و خورد توأم با تیراندازی و پرتاب گاز اشگ آور تا ساعت 0400 روز 20 /5 /37 ادامه داشته است.
3 صبح روز 20 /5 /37 در خیابانهای فروغی ـ چهارباغ و پهلوی با آتش زدن لاستیک اتومبیل و سایر اشیاء ایجاد راه بندان و سپس 40 بانک و ماشین آتش نشانی به آتش کشیده شده و در نتیجه تیراندازی از سوی مأمورین نیز تعداد دیگری کشته و مجروح گردیده که اسامی آنان به دست نیامده است.
نامبرده گفته تعداد کشته ها در منزل خادمی و اطراف آن به قدری زیاد بوده که وسیله مأمورین آتش نشانی و با استفاده از ماشینهای آنان مبادرت به شستشوی زمینهای خون آلود و جمع آوری جنازه ها گردیده است.
در خاتمه مقدس تاکید می نمود هر چه زودتر نسبت به مخابره خبرهای فوق به خبرگزاری یونایتدپرس اقدام گردد1.
سپس قرار شد نامبرده مستمرا اخبار و حوادث مربوط به شهر اصفهان را به همراه اسامی کشته شدگان در اختیار خبرنگار یاد شده قرار دهد2.
نظریه : مشخصات شخص دیگری که درباره موضوع فوق با رضوی مذاکره داشته به دست نیامد و مقدس نیز در مسافرت مورخه 17 /5 /37 رضوی به اصفهان ترتیب ملاقات وی با خادمی را داده است و به نظر می رسد از جمله عوامل اصلی به وجود آمدن تظاهرات و حوادث اخیر اصفهان باشد.
هرگونه اقدام مستقیم روی خبر فوق باعث سوخته شدن منبع خواهد شد.
توضیحات سند:
1ـ این ملاقات و ردوبدل شدن اطلاعات باعث دستگیری نماینده خبرگزاری یونایتدپرس در اصفهان می شود که در سنهای بعدی به آن اشاره شده است.2ـ کشته شدن آقای محمد توکل صحت نداشت و منظور از صفر نانوا، صفرعلی غلامی بوده و شهدای دیگر اصغر نوری و رسول نم نبات بوده اند.
3ـ خبرگزاری یونایتدپرس درباره وقایع اصفهان نوشت : «ارتش ایران بعدازظهر جمعه کنترل شهر اصفهان پایتخت قدیمی ایران و جایی که افراطیون مسلمان در آن فراوانند را به دست گرفت و از ساعت 17 به وقت گرینویچ روز جمعه تا طلوع آفتاب را حکومت نظامی اعلام کرد.
ارتشبد رضا ناجی فرمانده نظامی منطقه پس از 18 ساعت اغتشاش که به کشته شدن چند نفر و زخمی شدن عده بیشتری منجر شد کنترل این شهر را به دست گرفت.
حکومت نظامی در ساعت 13 به وقت گرینویچ پس از آن برقرار شد که سربازان و افراد پلیس نتوانستند صدها تظاهر کننده مذهبی ضد شاه را که در سراسر شهر به سوزاندن بانکها، مغازه ها و تأسیسات عمومی می پرداختند کنترل نمایند.
کنسولگری آمریکا در اصفهان به حدود دوازده هزار آمریکایی ساکن شهر توصیه کرد تا اطلاع بعدی از خانه خارج نشوند انتظار می رود نمایندگی های سیاسی اغلب کشورهای اروپایی...
چنین اطلاعیه هایی صادر کنند...
پس از اغتشاشات دیشب و امروز صبح تانکها، زره پوشها و کامیونهای سرباز بر حامل نیروهای مسلح وارد خیابانهای اصفهان شدند.
تظاهرکنندگان خواستار آزادی جلال الدین طاهری شدند که یکی از پیروان خمینی است و بازداشت او در هفته گذشته موجب اغتشاش و بمب اندازی به کنسولگری امریکا، چندین کلوپ شبانه و ...
(بولتن محرمانه خبرگزاری پارس، ش 451، صص 16 و17) 1ـ اعلام حکومت نظامی در اصفهان باعث شد در صدر اخبار رسانه های گروهی خارجی قرار گیرد.
خبرگزاری فرانسه در گزارشی نوشت : «به دنبال وخامت اوضاع، پلیس به تظاهرکنندگان حمله کرد و شورش گسترش یافت و زدوخوردها تا ساعت 2 بامداد روز جمعه ادامه داشت و عده ای از نوجوانان توسط سربازان به قتل رسیدند.
جمعه صبح سرکوب پلیس شدت یافت و زره پوشهای ارتش در نقاط حساس شهر مستقر شدند و بی مهابا هرگونه اجتماع مردم را به مسلسل بستند.
طبق اظهار مخالفان تمام رهبران مذهبی اصفهان دستگیر شده و به مقصد نامعلومی اعزام شده اند.
» بولتن رادیو تلویزیون ملی ایران ش 122 ـ 24 /5 /57 ـ ص 17 خبرنگار یونایتدپرس نیز از اصفهان گزارش داد : «به دنبال برخوردهای خشونت آمیز بین تظاهرکنندگان مذهبی و سربازان در اصفهان، مقامات دولتی در این شهر محافظه کار مذهبی، حکومت نظامی اعلام کرده اند.
مقررات نظامی از ساعت 13 (به وقت گرینویچ) به مورد اجرا گذارده شد.
نخستین گزارشهای حاکی است که پس از برخوردهای پی درپی بین تظاهرکنندگان و سربازان که طی آن چندین نفر کشته و تعداد زیادی زخمی شدند، تانکها و خودروهای زرهی وارد خیابانهای شهر شدند.
شب گذشته (پنجشنبه شب) پس از ایراد نطقهای تحریک آمیز و ضدشاه در جریان یک اجتماع مذهبی در محل اقامت روحانی برجسته محلی آیت الله حسین خادمی، به دنبال تیراندازی، بین تظاهرکنندگان و نیروهای پلیس زدوخورد درگرفت.
آیت الله خادمی یکی از هواداران آیت الله خمینی است که بیش از یک هفته است در خانه خود اجتماع مذهبی برگزار می کند.
شب گذشته جمعیت زیادی به خیابانهایی که به خانه آیت الله خادمی منتهی می شد، سرازیر شدند.
این جمعیت برای استماع سخنرانیهایی که طی آن دولت را محکوم می ساخت و خواستار تأسیس یک دولت اسلامی بود، به طرف خانه آیت الله خادمی هجوم بردند.
بر تمام قسمتهای خانه پوسترها و شعارهایی آویخته شده بود که دولت را شدیدا مورد انتقاد قرار می داد.
عکسهای شهدا از جمله تروریستهایی که در جریان اقدامات کشته شده بودند، بر دیوارها آویزان بود و در کنار آنها نوشته هایی به چشم می خورد که خواستار انتقام برای کشته شدگان بود.
به دنبال تیراندازیهای دیشب، حداقل یک تظاهرکننده که روی بام خانه آیت الله خادمی بود، به ضرب گلوله کشته شد، همچنین چندین نفر دیگر در خیابانها کشته شدند.
واحدهای امنیتی سراسر دیشب تا سحرگاه امروز به تیراندازی ادامه دادند.
بعد از اینکه مسلمانان پس از انجام مراسم سحر ماه رمضان به رختخواب رفتند، صبح امروز آرامش برقرار بود، ولی قبل از ظهر امروز بار دیگر آشوب و ناآرامی آغاز شد و صدها تظاهرکننده تأسیسات خیابانی و بانکها را به آتش کشیدند.
بعدازظهر به دنبال ادامه شورشهای متناوب، حکومت نظامی اعلام شد.
» بولتن خبرگزاری پارس (محرمانه)، ش 145، 21 /5 /57، صص 16 و 15 در گزارش آسوشیتدپرس هم آمده بود : «امروز بعدازظهر و امشب که دولت مقررات حکومت نظامی وضع کرد و در آن عبور و مرور به ده ساعت محدود شد، شش هزار امریکایی مستقر در اصفهان ساعات آرامی را گذرانیدند.
این حکومت نظامی به منظور حفظ جان و مال مردم صورت گرفته است.
شورشها در مرکز شهر اصفهان و در پنج کیلومتری شهر کوچک و نوبنیاد «خانه اصفهان» که شش هزار تن از آمریکاییها با خانواده های خود در آن جا اقامت دارند صورت گرفت.
این امریکاییها که اکثرا کارشناس و مربی هلیکوپتر هستند و از ویتنام به ایران آمده اند، هیچ یک آسیبی ندیده اند، لیکن آنها نیز باید مانند مردم اصفهان مقررات منع رفت و آمد را رعایت کنند.
در میان دیگر اتباع خارجی که در شهر صنعتی اصفهان اقامت دارند، بیش از سیصد نفر روسی با خانواده هایشان هستند که در طرح توسعه کارخانه دو میلیون تنی ذوب آهن ایران کار می کنند.
بولتن خبرگزاری پارس (محرمانه) ـ ش 146 ـ 22 /5 /57، صص 8 ـ 6 لیبراسیون در مطلبی پیرامون درگیریهای اصفهان نوشت : «در اصفهان طی کشتار روز جمعه لااقل 150 نفر کشته شدند.
هیچ کس نمی تواند ابراز آزادی کند و هرگونه تظاهرات حتی برای تشییع جنازه که در آن بیش از سه نفر شرکت داشته باشند، ممنوع است.
خانواده ها برای دریافت اجساد بستگانشان بایستی پول بدهند، 7500 ریال در برابر هر گلوله که در بدن مقتول بیابند.
در اصفهان هنوز آثار کشتار روز جمعه دیده و احساس می شود.
اصفهان عزادار است و این عزا را در سکوت برگزار می کند.
شب در اصفهان به اندازه کافی موحش است.
بلندگوهای خودروهای نظامی که اخطارهای رسمی را با صدای بلند زوزه می کشند، صدای سوت و گاهی اوقات صدای شلیک تیر سکوت شب را در هم می شکند.
مطبوعات ایران جملگی در توصیف جنبش روزهای اخیر از کلمات ولگردها، مارکسیستهای اسلامی مخالف ترقی، تکنیک و اصلاحات ارضی نام می برند.
اما این جنبش طبعا مذهبی است.
آنتونی پارسونز (سفیر وقت انگلیس در ایران) در خاطرات خود با اشاره به آغاز حکومت نظامی در اصفهان به عنوان روشی موقت، نوشته است : «در اصفهان حکومت نظامی اعلام شد و شاه بدین ترتیب روشهای موقتی و مُسکّن را آغاز کرد.
او اعلام داشت که سخنرانیها و مطبوعات کاملاً آزاد است و انتخابات جدید در سال 1358 برگزار خواهد شد، اما هیچ کس به این حرفها وقعی نگذاشت.
» «لوپوان» چاپ پاریس در مقاله ای با عنوان در ایران چه می گذرد هم در این باره نوشت: «بزرگترین شهرهای امپراتوری یکی پس از دیگری منفجر می شوند.
در اصفهان توپها تانکها در برابر مغازه ها و مساجد قرار گرفته اند و سربازان آماده شلیک هستند.
اصفهان، شهر گلهای سرخ، پس از دو روز شورش خونین و حکومت نظامی در اضطراب و گرمای خورشید، و مجروح از حرکت تانکها، دوباره در سکوت فرو می رود.
جهانگردان این شهر را رها کرده اند، مساجد کهنسال با عبور هلپکوپترها به لرزه درمی آیند و در خیابانها مغازه ها بسته است.
» بولتن رادیو تلویزیون ملی ایران ـ ش 127 ـ 3 /5 /57، ص 32 در نشریه «اومانیته» نیز آمده بود: «دولت قانون حکومت نظامی را به سه شهر کوچک نزدیک اصفهان (نجف آباد، شهرضا و همایونشهر) نیز گسترش داد.
هر نوع اجتماع بیش از 3 نفر حتی در داخل مساجد ممنوع است.
این مساله در بحبوحه ماه رمضان یک نوع تحریک احساسات مردم از طرف مقامات دولتی تلقی می شود.
کسبه بازار نیز حق ندارند به علامت عزاداری اعتصاب کنند.
کسانی که از باز کردن مغازه های خود امتناع کنند به دادگاههای نظامی اعزام خواهند شد.
»