کشف حجاب به هیچ وجه در آنجا عملی نشده است
تاریخ سند: 24 بهمن 1317
کشف حجاب به هیچ وجه در آنجا عملی نشده است
متن سند:
13171124نمره ۵۲۱
(وزارت جنگ)
اداره امنیه
هنگ شماره ۱۲ خراسان
مورخه 24 /11 /1317
ضمیمه -
فرمانداری سبزوار1
رونوشت گزارش شماره2 ۴۷ - ۱۷/۱/۲۳ پاسگاه داورزن 3 به ضمیمه ارسال، به طوری که خود اینجانب در محل مذکور مشاهده نمودم، موضوع کشف حجاب به هیچ وجه در آنجا عملی نشده است و به طوری که از اشخاص متعدد تحقیق به عمل آمد شخص میرزا محمود4 نام که از مالکین و متنفذین محلی است با یک نفر آخوند و نماینده آنجا مانع عملی شدن این امر هستند. چنانچه در ضمن تحقیقات استماع شده که در چندی قبل خانم رئیس کارخانه پنبه که بدون حجاب بود از طرف میرزا محمود آخوند مزبور نسبت به مشارالیه فحاشی شده و کلمات زشت به او خطاب نموده و با این که رئیس کارخانه شکایت هم کرده کسی رسیدگی ننموده و چون زیان عدم اجرای امریه فوق مستقیما متوجه اداره جناب عالی خواهد شد، خواهشمند است اقدام مقتضی برای اجرای امر و قطع این گونه متنفذین به عمل آید.5
بازرس اداره امنیه سرهنگ ۲ نصرت
[امضا]
دفتر
این اشخاص را به شهر احضار کنید.
30 /1 /17
توضیحات سند:
۱- سبزوار نام یکی از شهرستانهای استان نهم (خراسان) است. و از خاور به کوه سرخ، از باختر به . شهرستان بجنورد و شهرستان شاهرود و از جنوب به شهرستان کاشمر و از شمال به شهرستان قوچان و بجنورد محدود است. شهر سبزوار مرکز شهرستان در ۲۴۰ کیلومتری مشهد و ۸۲۰ کیلومتری تهران واقع است. شامل بخشهای صفی آباد، جغتای، ششتمد و داورزن و تعداد آبادیهای آن ۳۷۶ روستاست. (فرهنگ جغرافیایی ایران، دایره جغرافیایی ستاد ارتش، جلد نهم، استان نهم، صفحه ۲۰۷).در آن تاریخ فرماندار سبزوار ظاهراً فردی بنام شهروزی بوده است. نامبرده طی گزارشی به تاریخ ۲۸/ شهریور /۱۳۱۷ به صورت محرمانه به وزارت داخله اعلام می‌دارد که: «... این موضوع نهضت بانوان در سبزوار به طور شایسته پیشرفت نکرده بود...» و عدم پیشرفت کشف حجاب محدود به بخشها نبوده بلکه خود شهر سبزوار نیز دچار این عدم پیشرفت بوده است. وی برای اینکه دریابد کدام یک از مأمورین دولتی عذر موجه داشته و در مجالس جشن کشف حجاب شرکت نکرده و کدام بهانه جویی و عذرتراشی کرده‌اند دست به حیله‌ای می‌زند که مسخرگی آن به بزرگی مسخرگی کشف حجاب است. وی در نامه فوق الذکر اقدامات ماهرانه خود را برای وزارت داخله چنین شرح می‌دهد: «... پس از خاتمه مجالس جشن صورتهای رسیده حاکی بود از ۱۳۶ نفر دعوت در یک مجلس ۱۰۶ نفر یا اصلا حاضر نشده و یا بدون بانوی خود حاضر شده‌اند. بنابراین قضیه را به وسیله اداره شهربانی مورد تعقیب و بازرسی قرار داده، اشخاصی را که عذر آنها قابل قبول نبوده و آنهایی که متعذر شده بودند، بانوان آنها حامله و یا وضع حمل داشته و یا مریض بوده و یا در مسافرت بوده‌اند، برای اینکه موضوع روشن شده و صحت و سقم اظهارات آنها معلوم گردد، دستور داده شد تحت مراقبت شهربانی و معارف شبهای جمعه که مجلس وعظ و خطابه معمولا در مسجد جامع مرتبۀ دایر است اشخاص منظور هر کدام دو سه جلسه با بانوان خود در مجالس وعظ و خطابه مزبور حاضر شوند، به اداره معارف هم نوشته شد مراقبت لازم را معمول داشته اشخاصی که با بانوان خود در مجالس وعظ و خطابه در شبهای جمعه حاضر می‌شوند حضور آنان را تصدیق کرده و به فرمانداری صورت بفرستند تا آنهایی که حقیقتا متکلف و از حضور در مجالس جشن و پذیرایی‌ها و یا در مجالس وعظ و خطابه با بانوان خودداری دارند شناخته شوند و صورت آنها را تقدیم دارند تا اقدام لازم درباره آنها به عمل آید.» (ر.ک : خشونت و فرهنگ، سازمان اسناد ملی ایران، صفحه ۲۲ درج گردید.)
۲ - گزارش مورد اشاره در سند پیوست شماره ۲۸ درج گردیده است. این سند در سازمان اسناد ملی ایران به شماره فیش و سند 103 /14 /290صفحه ۵ موجود است و نیز در کتاب خشونت و فرهنگ صفحه ۱۲۲ متن آن درج گردیده است.
٣- داورزن نام یکی از بخشهای شهرستان سبزوار است که در باختر شهرستان مذکور واقع است و از طرف شمال به کوه جغتای، از خاور به بخش حومه، از جنوب به خارتوران و دهستان همایی از بخش ششتمد، از باختر به بخش عباس آباد از شهرستان شاهرود محدود است. این بخش از سه دهستان بنام مزینان، باشتین و گاه تشکیل یافته و دارای ۴۸ آبادی بزرگ و کوچک است. در این شهر ادارات دولتی عبارت است از بخشداری، ژاندارمری، نمایندگی آمار و دبستان. (فرهنگ جغرافیایی ایران، جلد نهم، صفحه ۱۶۱)
4- در سند دیگری که در صفحات ۱۲۴ و ۱۲۵ کتاب خشونت و فرهنگ درج گردیده، کفیل فرماندهی گروهان داورزن به اداره حکومتی سبزوار از همین شخص به نام میرزا محمود داورزنی نام می‌برد و اظهار می‌دارد که نامبرده در هیچ یک از مجالسی که به مناسبت نهضت نسوان تشکیل یافته شرکت نکرده و زن خود را نیز بی‌حجاب نمی‌آورد و هر دفعه عذر تراشیده و از شرکت خود و همسرش طفره می‌رود.
۵- سند حاضر در میکروفیلم سازمان اسناد ملی ایران به شماره 103 /14 /290صفحه ۶ موجود است و در کتاب خشونت و فرهنگ صفحه ۱۲۳ نیز درج گردیده است و ما نیز چون رونوشتی از آن را در اختیار داشتیم اقدام به درج آن کردیم.