موضوع : مذاکرات شاهنشاه آریامهر با دکتر علی امینی
تاریخ سند: 17 آبان 1357
موضوع : مذاکرات شاهنشاه آریامهر با دکتر علی امینی
متن سند:
از : 20 ه 12 به : 312 شماره : 26808 /20 ه 12 مورخه 1 /8 /57 شاهنشاه آریامهر از کاخ نیاوران با امینی تماس و امینی عرض سلام کرد و شاهنشاه روز بخیر به امینی فرمودند به شما اطلاع بدهم ما بعد از جریانات دیروز (تظاهرات روز یکشنبه) و آن اعلامیه هایی که آن حضرات داده اند در خارج و یاس از تشکیل حکومت ائتلافی که اصلا از اول هم ما بیخود امید بسته بودیم به آن و استعفای دولت ناچار شدیم این اقدام را بکنیم برای برقراری نظم و ما دولت موقتی تشکیل دادیم و امینی اظهار داشت فرصت بود که بیانات اعلیحضرت را گوش بکنم و اعلیحضرت فرمودند شنیدنش بد نیست و امینی اظهار داشت بسیار خوب بود و اعلیحضرت مجددا فرمودند گوش دادید و امینی گفت: بله و ادامه داد بنده که با آقای مهندس بازرگان که صحبت کردم معلوم شد که یک مقداری از این اعلامیه های آقای سنجابی صحیح نبوده و ملاقات دونفری نکرده اند و یک مقدار جنبه تبلیغاتی دارد و اعلیحضرت فرمودند فایده اش چیست و امینی اظهار داشت بیخود به هرحال من فکر می کنم این طور نیست که ایشان خیال می کنند توافق کرده اند بعد اعلیحضرت فرمودند پس این سه ماده ای چیست؟ (منظور اعلامیه سه ماده ای اخیر سنجابی) و امینی در جواب اظهار داشت یک مقدارش بلوف است و خیلی درست نیست چون مصاحبه دیشب او خمینی [«ره» ]با بی بی سی خیلی شل و تق ولق بود و اعلیحضرت اشاره فرمودند که آن هم (سنجابی) گفته با سلطنت همکاری نخواهد کرد و امینی اظهار داشت آن مطالب بطوری متناقض بود، یک عده که شنیده بودند اثر بسیار بدی در آنها گذاشته بود و اعلیحضرت فرمودند آخه فایده اش چیه و ما با این دولت (شریف امامی) که نمی توانستیم نظم را برقرار کنیم آیا آن دولت می توانست دستور بدهد که هرکس تکان خورد بگیریم و بزنیم، نمی گفت و چاره ای غیر از این نیست و این را مطمئن باشید و امینی اظهار داشت متأسفانه بله و اعلیحضرت فرمودند مثلا در نفت جنوب خوب این بسته بشه و آخر ماه به مردم چه جوری حقوق بدهیم و امینی اظهار داشت فرمایشات اعلیحضرت حتما مؤثر است و اعلیحضرت فرمودند شنیده ام در آنهایی که شنیده اند خوب تأثیر کرده و به هر صورت ما راجع به گذشته هم صحبت کردیم (دولت ازهاری) خبط و خطا و فساد و ظلم و همه چیز و امینی اظهار داشت بالاخره مؤثر است و اعلیحضرت فرمودند دیگر تکرار نخواهد شد و این حکومت هم موقتی است و فقط برای برقراری نظم است امینی اظهار داشت باید پیگیری کرد حضرات را با هم جمع کرد و گویا آقای طالقانی هم اعلامیه ای داده اند و مردم را دعوت به آرامش کرده اند و اعلیحضرت فرمودند حالا از شما می خواستم که هر نفوذی که دارید توی آخوندها به ایشان بگوئید یک قدری ساکت بنشینند و امینی اظهار داشت با اجازه اعلیحضرت بنده اینکار را می کنم و کرده ام که یکی یکی به بینم و جمعشان بکنم و کمی آرامشان بکنیم و اعلیحضرت فرمودند الان اینها تا دوره اجرای کامل نظم و آرامش در مملکت باید سکوت بکنند و باید بکلی حکومت قانون در مملکت برقرار شود و اشاره فرمودند بعد ترور افکار از هر طرف شروع شده این ترور افکار باید از بین برود وگرنه شما چه جوری می خواهید دمکراسی داشته باشید اگر یکطرفه باشد این که نمی شود البته آنطور نشد که یک حکومت نظامی بیاید برای اینکه این یک حکومت موقت است و در اساس کار کاری نخواهد داشت گو اینکه مبارزه با فساد خواهند کرد و امینی اظهار داشت اگر این کار را بکنند خیلی مؤثر است و اعلیحضرت فرمودند بلی غیر از این و ایجاد نظم برنامه ای ندارد و فردا اگر مجلسین را ببندیم گواینکه اینها می خواهند به بندند ولی شاید هم تصمیم بگیریم که نبندند این برنامه را که می رود به مجلس می دهیم این دولت می گوید من برنامه ای ندارم جز برقراری نظم و مبارزه با فساد و همین.چون فرصت نیست و امینی اظهار داشت باید در جوارش یک برنامه تهیه کرد برای بعد و اعلیحضرت هم تایید فرمودند و به امینی اشاره فرمودند شما هر چه می توانید مردم را دعوت کنید به آرامش و خوش باوری و بگویید از آن راه که بجایی نمی رسید.
کجا می رفتید، می خواستید میرزا کوچک خان را در رشت بلند کنید، می خواهید مملکت تجزیه بشود یا کردستان آن حرفها را بزنند و آن که بجایی نمی رساند شما را و حالا سکوت کنید و آرامش و بنده هم مجبورم که آن سیاست لیبراسیون اصلی یعنی دمکراتیکم را ادامه بدهم به همان دلایلی که شما می دانید و دیگر اینکه از شما انتظار دارم هر طوری که می توانید بکنید و امینی اظهار داشت کوشش من در همین راه بوده و اعلیحضرت از امینی تشکر کردند و ارتباط قطع گردید.
نظریه یکشنبه: مفاد گزارش خبر مورد تأیید است.
نظریه سه شنبه: نظریه یکشنبه تأیید می گردد.
نظریه چهارشنبه: نظریه سه شنبه مورد تأیید است.