گزارش درباره : کانون ناسیونالیست ایران
تاریخ سند: 25 تیر 1349
گزارش درباره : کانون ناسیونالیست ایران
متن سند:
از : 321 به : عرض می رساند : احتراما منظور : به عرض رسانیدن نتیجه تحقیقات ساواک تهران پیرامون تعیین صحت و سقم گزارش منبع مربوط در هدف مذکور.سوابق : 1ـ ساواک مزبور در مورخ 31 /2 /49 ضمن ارسال گزارش خبری به موضوع سخنرانی آقای دکتر منوچهر آزمون معاون وزارت اطلاعات در جلسه کانون موصوف اشاره و اضافه نموده بود : نامبرده ضمن سخنان خود اظهار داشته : «امروزه یکی از افتخارات جوانان ما این است که عضو هیچ حزب یا دسته ای نبوده اند.
» 2ـ اهم مفاد گزارش خبر فوق در بولتن روزانه درج و آقای نخست وزیر در مورد مطلب فوق از آقای دکتر آزمون توضیح خواسته ولی مشارالیه اظهارات بالا را تکذیب که جهت تحقیق دستوراتی صادر گردید.
اقدامات انجام شده : از ساواک تهران خواسته شد پیرامون صحت و سقم اظهارات منبع مربوط تحقیق و نتیجه را منعکس نمایند اینک پاسخهای رسیده حاکیست : برابر تحقیقات معموله مفاد گزارش خبر مورد بحث در قسمت مورد نظر (یکی از افتخارات جوانهای ما این است که عضو هیچ حزب یا دسته ای نبوده اند) مورد تائید بوده و تصور می رود که آقای آزمون متوجه ناپسند بودن گفتار خود گردیده و می خواهد به این وسیله اظهارات خود را ترمیم نماید.
نظریه : اگرچه جهت ارزیابی اظهارات منبع و آقای دکتر آزمون مدرک مستند و غیرقابل انکاری در دست نمی باشد لیکن عضویت نامبرده (به معرفی آقایان نخست وزیر و وزیر اطلاعات) در حزب ایران نوین1 تصمیم مقامات این حزب مبنی برگماردن دکتر آزمون در رأس کمیته پژوهشهای تئوریک (از ارکانهای حساس و مهم حزبی).
وجود روابط حسنه فیمابین مشارالیه با مقامات حزب مزبور و به ویژه ایراد این سخنان در محلی مانند کانون ناسیونالیست ایران که خود نوعی وابستگی و گرایش بسمت حزب ایران نوین دارد جملگی مؤید آن است که بیان مطالب مورد نظر از جانب آقای آزمون در جلسه موصوف صحت دارد ولی مقامات این حزب با توجه به موارد فوق خواسته اند به منظور تبرئه خویش موضوع را به وجود عدم دقت ساواک در اخذ اطلاعات مکتسبه مربوط نمایند.
زیرا هیچگونه ضابطه و شاخصی در دست نیست که تعیین نماید نطق آقای دکتر آزمون با مطالب نوشته شده در روی کاغذ مطابقت داشته و موضوع اخیر در تحریف و تغییر متن این سخنرانی بی اثر نبوده است.
مراتب استحضارا به عرض می رسد.
رهبر عملیات : سامعی 2 /4 رئیس دایره 1 : فامیلی رئیس بخش 321 : رنجبر 2 /4 /49 معاون اداره دوم عملیات و بررسی : آریائی رئیس اداره دوم عملیات و بررسی : شهاب
توضیحات سند:
1ـ حزب ایران نوین، در اواخر آذر ماه سال 1342، حسنعلی منصور تشکیل حزب جدیدی را به نام ایران نوین اعلام کرد و عده ای از مقامات دولتی و نمایندگان مجلس را به عنوان اعضای حزب معرفی نمود.قائم مقام حزب، امیرعباس هویدا عضو هیئت مدیره شرکت ملی نفت بود که بعدا جای خود را به عطاءاله خسروانی وزیرکار کابینه علم داد.
اکثریت نمایندگان مجلس نیز با اشاره شاه به حزب جدیدالتأسیس پیوستند و منصور در مصاحبه ای (با محمود طلوعی) اواخر بهمن ماه 1342 رسما آمادگی خود را برای احراز نخست وزیری اعلام داشت بعد از منصور نوبت هویدا رسید.
در اوایل حکومت هویدا، خسروانی از هویدا تمکین نمی کرد و هویدا نه تنها بر هیئت دولت بلکه بر حزب اکثریت هم تسلط نداشت هویدا سرانجام با تمهید مقدماتی توانست موقعیت خسروانی را متزلزل کند و کاندیدای مورد نظر خود، دکتر منوچهر کلالی را به مقام دبیر کلی حزب تعیین نماید.
کلالی حزب ایران نوین را به صورت احزاب چپ به تشکیلات منظمی تبدیل کرد و شعباتی در سراسر کشور ایجاد کرد.
گسترش تشکیلات حزب ایران نوین به کانون قدرت مستقلی تبدیل شده، کم کم خود شاه را به وحشت انداخت و تشکیل یک کنفرانس بزرگ حزبی در آذربایجان که ضمن استقبالی شاهانه از کلالی به عمل آمد به برکناری وی از دبیرکلی حزب انجامید.
خود هویدا بعد از برکناری کلالی، دبیرکلی حزب ایران نوین را به عهده گرفت تا، با تشکیل یک کنگره بزرگ حزبی در دیماه سال 1353 و دعوت از نمایندگان احزاب بزرگ جهان به این کنگره به اجرای نقشه ای که علم برای نابود ساختن حزب ایران نوین کشیده بود کمک کند.
در این کنگره هویدا که دهمین سال نخست وزیری خود را به پایان رسانده بود و تصور می کرد جای پایش محکم شده است، مغرورانه گفت که در انتخابات آینده حتی یکی از کاندیداهای حزب رقیب (حزب مردم) را هم به مجلس راه نخواهیم داد.
نمایندگان حزب مردم در مجلس که همه از عوامل علم بودند شکایت نزد او بردند و علم سرانجام زهر خود را ریخت و فکر تشکیل حزب واحد رستاخیز را نخستین بار او به شاه تلقین نمود.
شاه کمتر از دو ماه پس از تشکیل کنگره بزرگ حزب ایران نوین در استادیوم سرپوشیده آریامهر (آزادی فعلی) تصمیم خود را درباره انحلال احزاب ایران نوین، مردم و پان ایرانیست و تشکیل حزب واحد رستاخیز اعلام داشت.
بازیگران عصر پهلوی، محمود طلوعی، ج 1، ص 20 ـ 519.