گزارش
تاریخ سند: 31 تیر 1327
گزارش
متن سند:
از منبع موثقی کسب اطلاع شده است که اختلافات فیمابین سران حزب توده و کارگردانان شورای متحده مرکزی روز بروز شدیدتر می شود و از هفته گذشته یک جلسه محرمانه و مخصوص که فقط (دکتر رادمنش1 ـ قاسمی2 ـ ضیاءالموتی3 ـ رضا روستا ـ هاشم نجفی ـ سیمونیان4 ـ کیمرام5) و چند نفر دیگر در آن شرکت دارند شبها در منازل اشخاص نامبرده بالا تشکیل می گردد.بقراری که شنیده شده است روستا شبهای تشکیل جلسه از ورامین به شهر آمده و در جلسه شرکت می کند و همچنین گفته می شود که انور خامه ای6 و رفقای انشعابی او در ایجاد این اختلافات دست داشته و فعالیت می کنند.
دو شب قبل احسان طبری7 در منزل کلبادی نماینده مجلس ضمن صحبت اختلافات حاصله در حزب را تأیید و ناشی از اعمال بی رویه دکتر رادمنش و دوستان او دانسته و معتقد است که قریبا در رفع این اختلافات اقدام مجدانه معموله خواهد شد.
توضیحات سند:
1 ـ دکتر رضا رادمنش : استاد فیزیک دانشگاه تهران بود وی در 1283 در لاهیجان متولد شد.در دارالفنون درس خواند و در زمان رضاشاه با استفاه از بورس دولتی به پاریس رفت در آنجا با ایرج اسکندری آشنا شد و پس از بازگشت به ایران به دکتر تقی ارانی پیوست در سال 1316 به همراه گروه پنجاه و سه نفر دستگیر شد و پس از شهریور 20 و آزادی زندانیان سیاسی و تشکیل حزب توده، دکتر رادمنش همواره عضو کمیته مرکزی بود و از کنگره دوم (1327) تا 1349 دبیر کلی حزب را برعهده داشت وی همچنین صاحب امتیاز روزنامه مردم ارگان حزب توده بود.
در مجلس 14 نماینده لاهیجان شد و پس از 15 بهمن 1327 و ترور نافرجام شاه غیابا محکوم به اعدام شد : اما او از ایران گریخت و به شوروی پناه برد و در سال 1336 به آلمان شرقی رفت و تا زمان مرگ (1361) در همانجا زندگی کرد.
2 ـ احمد قاسمی : از اعضای اولیه حزب توده ایران که از کنگره اول تا پلنوم یازدهم حزب همواره در کمیته مرکزی و هیئت اجرایی آن عضو بود، وی مدتی مسئول سازمان ایالتی حزب در گرگان و عضو کمیسیون تفتیش کل بود و پس از سفر به مسکو در 1331 مسئولیت تشکیلات کل شهرستانها را برعهده داشت.
او پس از پلنوم دهم (1341) گرایش خود به مائوئیسم را علنی کرد و بعد از اخراج شدن از حزب پلنوم یازدهم (30 /10 /1343) «سازمان انقلابی حزب توده ایران» را با همکاری غلامحسین فروتن و سغایی بوجود آورد و پس از آن سازمان مارکسیست ـ لنینسیت عرفان را پایه گذاری کرد.
3 ـ ضیاءالدین الموتی : از اعضای گروه 53 نفر و مؤسسین حزب توده.
وی در مهرماه 1292 در الموت بدنیا آمد، در قزوین تحصیل کرد و در همین دوران فعالیت اجتماعی خود را با حمایت واعظ قزوینی در انجمن پرورش قزوین آغاز کرد.
در سال 1316 و دستگیری گروه ارانی، او نیز به همراه برادر خود نورالدین الموتی بازداشت شد.
پس از شهریور 1320 و تشکیل حزب توده به عضویت کمیته مرکزی کمیسیون تفتیش کل انتخاب شد و تا بعد از شکست فرقه دمکرات و وقایع آذربایجان همواره از اعضای کمیته مرکزی حزب توده بود او در پی تیراندازی به شاه در بهمن 1327 برای مدتی دستگیر شد.
وی بعدها از حزب کناره گرفت و به فعالیت های فرهنگی پرداخت.
محمود بقراطی : یکی از اعضای گروه پنجاه و سه نفر و از موسسین حزب توده ایران.
وی فرزند یک پزشک گیلانی بود که در دارالفنون تحصیل کرد، پس از آن به شاخه جوانان حزب کمونیست پیوست و برای تشکیل نخستین اتحادیه آموزگاران تهران تلاش کرد، در سال 1316 همراه گروه دکتر ارانی دستگیر شد و پس از شهریور 1320 و تشکیل حزب توده از موسسان حزب بود و در کنگره دوم (1327) به عضویت کمیته مرکزی انتخاب شد.
وی به نمایندگی از کمیته مرکزی حزب توده در مهرماه 1324 اتحاد حزب و فرقه دمکرات را اعلام کرد.
در سال 1331 به روسیه رفت و همواره به عنوان یکی از اعضای کمیته مرکزی و هیئت اجرائیه حزب توده بود.
4 ـ قازار سیمونیان : وی در حدود 1287 در خانواده ای ارمنی زاده شد، پس از تحصیل در کالج البرز در دبیرستان اتحاد جماهیر شوروی در تهران به تدریس پرداخت و از همین دوران فعالیتهای سیاسی خود را آغاز کرد که به بازداشت هفت ساله وی منتهی شد.
او پس از پیوستن به حزب توده در انتخابات مجلس چهاردهم (1322) به نمایندگی از ارامنه جنوب ایران انتخاب شد.
پس از آن مترجم ژورنال در تهران و یکی از نویسندگان مطبوعات حزب توده بود، در 1327 به استخدام سفارت چکسلواکی درآمد و در 1327 بعد از ترور نافرجام شاه غیابا به اعدام محکوم شد.
او از اعضای کمیته مخفی حزب توده بود که بنا به روایتی حزب توده از طریق وی کمکهای مالی از شوروی دریافت می کرده است.
5 ـ مهدی کی مرام : یکی از فعالان قدیمی جنبش کمونیستی ایران که در تلاش برای تشکل کارگران در 1300 شمسی اتحادیه کفاشان تهران را برپا کرد و پس از تشکیل حزب کمونیست (1299) به عضویت آن درآمد، در 1308 دستگیر و زندانی شد و پس از شهریور 1320 و تشکیل حزب توده به عضویت کمیته مرکزی موقت آن انتخاب شد و در انتخابات مجلس چهاردهم (1322) یکی از کاندیداهای حزب توده برای نمایندگی مجلس بود که رأی نیاورد او در کنگره اول حزب (1323) به نمایندگی از قم شرکت داشت.
6 ـ انور خامه ای : از اعضای گروه پنجاه و سه نفر در نخستین کنگره به عضویت حزب توده درآمد و در دومین کنفرانس ایالتی به عضویت کمیته ایالتی انتخاب شد.
وی عضو هیئت تحریریه مجله نامه مردم و کمیته مرکزی سازمان جوانان حزب توده بود و برای کنگره دوم حزب به نمایندگی انتخاب شد، اما در همفکری با خلیل ملکی در زمستان 1326 از حزب توده انشعاب کرد و «جمعیت سوسیالیست توده ایران» را تشکیل داد.
پس از آن جزوه «پس از ده سال انشعابیون سخن می گویند».
را با همکاری خلیل ملکی منتشر کرد.
وی بعدها به نویسندگی و فعالیت های فرهنگی روی آورد.
7 ـ احسان طبری : وی در 1295 در ساری متولد شد، در 1314 فعالیت سیاسی خود را با همکاری در انتشار مجله دنیا آغاز کرد در 1316 به عنوان یکی از جوانترین اعضای گروه 53 نفر دستگیر و زندانی شد.
پس از شهریور 1320 از موسسین حزب توده بود و در همین دوران، مدتی در شرکت نفت مشغول به کار شد، پس از آن به عنوان مترجم در خبرگزاری تاس به کار پرداخت.
در کنگره اول حزب توده (1323) به عضویت کمیته مرکزی انتخاب شد و بعد از غیرقانونی شدن فعالیت حزب در 1327 به شوروی گریخت، سپس به همراه کمیته مرکزی حزب توده به آلمان شرقی رفت، در 1358 به ایران بازگشت و در 1362 دستگیر شد.
وی از بدو تأسیس حزب توده همواره در رأس تشکیلات و رهبری آن قرار داشت و به عنوان ایدئولوگ حزب برای مدتی طولانی مسئولیت شعب آموزش و تبلیغات آن را برعهده داشت.
نشریه دنیا زیر نظر او انتشار می یافت و از 1350 به این سو، تقریبا تمامی بیانیه ها و اعلامیه های حزبی بوسیله او تنظیم و تدوین می شد.
گذشته از رسائل حزبی، تحقیقات او در زمینه های تاریخ و فرهنگ و تلاش وی برای مطابقت دادن تئوریهای مارکسیستی با تاریخ و ادبیات ایران از اهمیت بسیاری برخوردار است.
پس از پیروزی انقلاب ایران، طبری همچون بسیاری دیگر از سران حزب توده وارد ایران شد.
امّا افشای توطئه های حزب توده در ایران و دستگیری سردمداران آن به عنوان به انتها رسیدن مارکسیسم در ایران ضربه نهایی را بر اندیشه طبری زد و حصارهای پولادین تقید و وابستگی ذهنی او را فروپاشید.
طبری از زندان مصلحت گرایی حزبی رهایی یافت و با نگارش کژراهه به افشاگری دست زد.
و آثاری همچون، سنجش مارکسیسم را به رشته تحریر درآورد.
احسان طبری در 9 اردیبهشت 1368 در تهران از دنیا رفت.