وضعیت شهر مشهد در ارتباط با اعلام تعطیل و عزای عمومی در روز 5/9/57
تاریخ سند: 5 آذر 1357
وضعیت شهر مشهد در ارتباط با اعلام تعطیل و عزای عمومی در روز 5/9/57
متن سند:
متعاقب تظاهرات روز 29 /8 /57 (2537 شاهنشاهی)، در صحن حرم مطهر حضرت رضا(ع) و تیراندازی مامورین فرمانداری نظامی جهت متفرق نمودن تظاهرکنندگان، آیات اله قمی و شیرازی در شهر مشهد اعلامیه هائی صادر و روز 5 /9 /57 را تعطیل و عزای عمومی در سراسر کشور اعلام کردند و متعاقبا آیات ثلاثه قم و همچنین روح اله خمینی در تائید این اقدام، اعلامیه هائی انتشار دادند (مراتب قبلاً به استحضار رسیده است).اطلاعات رسیده بعدی حاکیست : 1ـ روز 4 /9 /57، آیات اله شیرازی و قمی فتوا داده اند که در روز 5 /9 /57 مغازه های قصابی و نانوائی هم باید بعنوان همدردی، تعطیل شود.
2ـ روز 4 /9 /57، نمایندگان آیات اله شیرازی و قمی به سازمانها و ادارات دولتی در شهر مشهد مراجعه و مسئولین را تهدید نموده اند که طبق دستور آیات روز 5 /9 /57 باید ادارات را تعطیل نمایند.
3ـ از ساعت 0800 روز 5 /9 /57، عده ای از قشریون مذهبی در منازل آیات و روحانیون شهر مشهد (سید حسن طباطبائی قمی، سید عبداله شیرازی، شیخ عباس واعظ طبسی، سید کاظم مرعشی و محمد مهدی نوغانی) اجتماع و سپس از منازل آنها خارج و در حالیکه عده ای از آیات و روحانیون (سید کاظم مرعشی، سید محمود قمی فرزند آیت اله قمی، سید محمدعلی شیرازی فرزند آیت اله شیرازی، شیخ عباس واعظ طبسی، محمد مهدی نوغانی، شیخ علی تهرانی، عبدالکریم هاشمی نژاد و شیخ حسین آزاد صفائی) در پیشاپیش آنها حرکت میکرده اند، با در دست داشتن پلاکاردهای مضره و دادن شعارهائی به مضمون : «تا برچیده شدن رژیم منفور شاهنشاهی به مبارزات خود ادامه خواهیم داد ـ استقلال، آزادی، حکومت اسلامی، رهبر ما خمینی ـ تا حکومت نظامی باشد دست از مبارزه بر نخواهیم داشت ـ درود بر رزاقی شهید ـ اللّه اکبر ـ رهبر ما خمینی است ـ ارتش آیا پاسخ گل گلوله است» به طرف حرم مطهر حضرت رضا (ع) حرکت نموده اند.
تظاهر کنندگان در بین راه تابلوی خیابان پهلوی را با رنگ پاک کرده و روی آن نوشته اند «خیابان امام خمینی».
در ساعت 1130 روز مذکور تظاهر کنندگان که تعدادشان به حدود 200 هزار نفر بالغ گردیده بود، به خیابان تهران میدان حرم رسیده که در این محل، نماز جماعت ظهر و عصر را برگزار کرده اند.
پس از برگزاری نماز، شیخ عبدالکریم هاشمی نژاد روحانی قشری و طرفدار روح اله خمینی، برای حاضرین سخنرانی کرده و مطالبی پیرامون حکومت اسلامی و انتقاد از حکومت کنونی و نخست وزیر فعلی بیان داشته است.
این تظاهرات در ساعت 1330 پایان یافته و متظاهرین که حدود 10% آنانرا زنان تشکیل میدادند بتدرج متفرق شده اند.
1 ارزیابی خبر : خبر صحت دارد.
اقدامات انجام شده : مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1ـ روزنامه دی ولت آلمان مفصل ترین گزارش را از تظاهرات امروز (5 /9 /57) مشهد درج کرد.خبرنگار این روزنامه که در آن شهر حضور داشت نوشت که ارتفاع تصویری که تظاهر کنندگان از امام خمینی با خود حمل می کردند، هفت متر بود.
«صف جمعیت به قدری بلند و با شکوه است که نمی توان آن را نادیده گرفت.
این صف از خیابان های شهر می گذرد و مردم همه با هم دم می گیرند: اللّه اکبر ـ خمینی رهبر.
در سر پیچ خیابان ها تانک ها و سربازان با سر نیزه های آماده و مسلسل های سبک در دست ایستاده اند.
تجمع بیش از سه نفر ممنوع است.
سربازان دستور تیراندازی دارند.
معهذا بیش از 250 هزار نفر یعنی نیمی از جمعیت شهر مشهد دست به تظاهرات زده اند...
علت این سوگواری ملی آن بود که یک هفته قبل سربازان به صحن حرم مطهر امام رضا (ع) ریختند و جمعیتی را که به سخنان یکی از روحانیون گوش می داد به گلوله بستند...
.
هنوز جای صدها تیر که به دیوارهای حرم اصابت کردند مشاهده می شود...
مغازه ای نیست که تصویر حضرت آیت الله خمینی در ویترین خود نگذاشته باشد ؛ که به خوبی نظر مردم را نسبت به شاه نشان می دهد...
» (بولتن محرمانه خبرگزاری پارس، ش 258، ص 23 تا 25) در گزارش بعدی اطلاعات بیشتری از راه پیمایی مشهد داده شده است.