کلوب روتاری تهران
تاریخ سند: 9 خرداد 1349
کلوب روتاری تهران
متن سند:
تاریخ: [9 /3 /1349]کلوب روتاری تهران1
دوست گرامی روتارین جناب آقای دکتر فرهنگ مهر
چون در نظر است راهنمای اسامی اعضاء کلوپ روتاری تهران در سال جاری (به زبان فارسی) طبع و توزیع گردد. خواهشمند است فرم پیوست را تکمیل فرموده و به ضمیمه یک قطعه عکس، قبل از تاریخ دهم خرداد ماه جاری به آدرس دبیر کلوپ (خیابان حافظ . پارک هتل) ارسال فرمایند.
قبلاً از همکاری آن دوست ارجمند صمیمانه تشکر می‌نماید. دبیرکلوپ روتاری تهران
محمد مهتدی
قربان محمد مهتدی روتارین عزیز . با عرض ارادت فرهنگ مهر 9 /3 /49
توضیحات سند:
1. یکی دیگر از جمعیت‌های آمریکایی که زیر نفوذ فراوان فراماسونهای آن کشور قرار دارد، روتاری کلوپ است. موسسین این جمعیت که اکثراً از فرماسون‌های شیکاگو (شیکاگو مرکز بزرگ فرماسونی آمریکاست) بودند، روز سوم فوریه 1905 م (14 بهمن 1283 ش) این انجمن را در شهر شیکاگوی آمریکا تشکیل دادند. مبتکر فکر تشکیل این انجمن یک وکیل دعاوی آمریکایی به نام «پل هادیس» بود. او هنگامی‌که کلوپ روتاری را تشکیل داد، شعار آن را (خدمت به خلق و جامعه، قبل از خدمت به خود) قرار داد و به اعضای موسسه کلوپ گفت: «دومین شعار ما باید این باشد که کسی بهترین استفاده را از کلوپ ما می‌کند، که بهتر و بیشتر از همه به مردم کمک و خدمت کند.» کلوپ روتاری در سال‌های اول تشکیل، به زحمت عده اعضایش به 70 نفر از صاحبان حرف و صنایع و اصناف مختلف می‌رسید، اما بعدها در 123 کشور جهان شعبه و 505 هزار نفر عضو از 80 صنف مختلف پیدا کرد؛ البته امروزه جمعیت اعضای این کلوپ بیشتر از این اعداد است.در کشورهایی که تعداد اصناف و صاحبان حرف آن زیادتر شده، نسبت به اهمیت وجود اصناف در آن کشورها اعضای روتاری کلوپ آن هم افزایش یافته است، چنانکه در ایران اصناف قالیباف، کاشی کار، منبت کار و خاتم‌کار بر 80 صنف دیگر جهان اضافه شده است. در ایران نیز در دهه 1330 مقدمات تشکیل جمعیت مزبور فراهم شد. در ابتدا فقط اعضای موسس مشغول فعالیت شدند و اعضای هیئت مدیره را از بین خود انتخاب کردند. تعداد اعضای هیئت مدیره جمعیت طبق اساسنامه 20 نفر است، که در سال 1335 از بین خود دکتر جهانشاه صالح را به ریاست کلوپ انتخاب کردند. روتاری کلوپ یک رئیس، دو نایب رئیس، یک خزانه‌دار، یک منشی و یک عضو علی‌البدل دارد. علاوه بر این، هر شش نفر عضو یک کمیته دارند، که کمیته‌ها کلیۀ کارهای انجام شده را به دبیر کل جمعیت گزارش می‌دهند. کلوپ اول روتاری در تهران ، 70 عضو داشت، ولی چون تعداد زیادی در کلوپ نام‌نویسی کردند، کلوپ دوم و سوم نیز تشکیل شد.
روتاری کلوپ ایران در آبادان، خرمشهر، تبریز، اصفهان و شیراز نیز شعبی داشت. جمعیت مرکزی روتاری کلوپ هر سال یک‌بار کنگره‌ای تشکیل می‌دهد که 3300 نفر از اکناف جهان در آن شرکت می‌کنند. فعالیت فراماسونهای آمریکا در این جمعیت فقط در چارچوب (امور خیریه) است در سایر کشورها فراماسون‌ها برای پیش بردن مقاصد بین‌المللی و شخصی خود از آن استفاده سیاسی می‌کنند. روتاری کلوپ مثل سایر جمعیت‌های آمریکایی فقط در شوروی و دیگر کشورهای کمونیستی شعبه نداشت. (ر.ک: کلوپ روتاری به روایت اسناد ساواک، 2جلد ، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1390)