تاریخ سند: 17 بهمن 1352
متن سند:
صورت جلسه کمیسیون آمر : تیمسار ریاست ساواک شرکت کنندگان : مدیر کل اداره دوم فرازیان مدیر کل اداره سوم ثابتی معاون اداره کل دوم ناهید معاون اداره کل سوم ودیعی رئیس سابق نمایندگی ساواک در قاهره وکیلی قمی موضوع : بررسی درباره اعزام آیت الله محمد تقی قمی به لبنان تاریخ تشکیل کمیسیون : 17 /11 /52 کمیسیون پس از بررسیهای معموله به شرح زیر اظهار نظر می نماید : 1ـ آقای محمدتقی قمی عمر خود را صرف تقریب و نزدیکی بین مذاهب مختلف اسلامی و شیعه و سنی نموده و اصولاً با فکر اختلاف بین شیعه و سنی و تمایز بین آنها مخالفت و مبارزه نموده است و اصولاً با این فکر که در لبنان شیعیان به صورت فعلی تشکیلات خاصی در مقابل سنی ها داشته باشند مخالف است و لذا نامبرده نمی تواند به عنوان جانشین سید موسی صدر و رهبری شیعیان فعالیت نماید به ویژه آن که از موقعیت سید موسی صدر به علت سالیان متمادی که در لبنان مقیم بوده برخوردار نشده بنابراین اگر قرار باشد که فردی برای این منظور در نظر گرفته شود که در جهت کسب رهبری شیعیان لبنان به جای سید موسی صدر فعالیت کند آقای قمی این کار را نمی تواند انجام دهد ولی وی برای دنبال کردن فکر نزدیکی بین شیعه و سنی صالح است.2ـ با توجه به اینکه وی قبلاً در مصر بوده و دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیه را در مصر تاسیس نموده است و با در نظر گرفتن اینکه این فکر در لبنان وجود دارد که نباید شیعه و سنی به عنوان دو مذهب مختلف در برابر مسیحیان به شمار آیند بلکه باید هر دو به عنوان مسلمان در مقابل مسیحیان محسوب شوند و در نتیجه این امر دارای اکثریت خواهند بود به نظر می رسد آقای قمی بتواند فکر تقریب شیعیان و سنی ها را در لبنان دنبال نماید و با وضع فعلی که شیعه و سنی در لبنان دو مذهب دارای تشکیلات متفاوت به شمار می آیند مبارزه کند که در نتیجه هرقدر که وی در این راه موفق شود از نفوذ سید موسی صدر که در جهت رهبری شیعیان و تشکیلات خاص شیعه گام برمی دارد کاسته خواهد شد 3ـ با در نظر گرفتن اینکه سفیر شاهنشاه آریامهر و سایر مقامات عالیرتبه دولتی شیعه در لبنان (مانند کامل الاسعد و کاظم الخلیل) در بیروت در این مورد صاحب نظر بوده و گزارشاتی نیز در این زمینه واصل شده است اعم از اینکه قرار باشد آقای قمی جهت تقریب به بیروت اعزام شود و یا شخص دیگری برای رهبری شیعیان منظور گردد اصلح به نظر می رسد که قبلاً نظر سفیر شاهنشاه آریامهر در بیروت و سایر مقامات به نحو مقتضی در این زمینه استعلام شود علیهذا چنانچه مصلحت و تشخیص داده شود از سفیر شاهنشاه آریامهر در بیروت موارد زیر سؤال شود: الف : آیا کسی را برای رهبری شیعیان و جانشینی سید موسی صدر در نظر دارند یا خیر؟ ب : چنانچه ایشان فاقد طرحی در این مورد بوده و از معرفی فردی جهت انجام این امر خودداری نمودند طرح پیشنهادی مرکز (که یکی از دو طرح ایجاد دارالتقریب در لبنان به رهبری شیخ محمد تقی قمی و یا تعیین فرد دیگری که برای به دست آوردن رهبری شیعیان فعالیت خواهد کرد) برای ایشان ارسال و نظر ایشان در اینمورد استعلام گردد ج ـ با کسب نظریه سفیر شاهنشاه آریامهر در لبنان، ضمن تماس مستقیم با کامل الاسعد و کاظم الخلیل و سایر مقامات برجسته شیعه نامبردگان در مسیر تصمیم دولت شاهنشاهی قرار گرفته ضمنا از آنان استعلام گردد فردی که به منظور تشکل شیعیان به لبنان اعزام خواهد گردید در مقام ریاست دارالتقریب بهتر می تواند انجام وظیفه نماید یا در مقام ریاست مجلس عالی شیعیان و به طورکلی نظریه مقامات مزبور در هر دو مورد چیست؟ 4ـ پس از وصول نظریه سفیر شاهنشاه آریامهر در بیروت اقدامات بعدی انجام خواهد گرفت به هر حال اگر قرار باشد که آقای قمی به بیروت اعزام گردد به مصلحت است ترتیبی داده شود که نامبرده به پیشگاه مبارک ملوکانه شرفیاب شده و اوامر مبارک ملوکانه را استماع نماید و یا اوامر سنیه ملوکانه در مورد ملاقات یکی از شخصیتهای دربار شاهنشاهی با وی، امر به ابلاغ گردد.
توضیحات سند:
1ـ امام موسی صدر مانند دیگر بزرگان و اندیشمندان اسلامی یکی از عمده ترین مشکلات مسلمانان را تفرقه و جدایی آنان تشخیص داده و از بدو ورود به لبنان و پاگذاری به عرصه سیاست و مجلس اعلای شیعیان تلاش بی وقفه ای را جهت برطرف نمودن این معظل آغاز نمود.امام موسی صدر در طی نامه ای به شیخ حسن خالد تقاضای خود را برای ایجاد وحدت رویه بین شیعیان و اهل سنت را مطرح می نماید تا بدین وسیله جامعه اسلامی هر چه بیشتر به هم نزدیک گردند.
وی به خوبی آگاه بود که مارونیها تلاش می کنند شیعیان را از اهل تسنن دور کرده و آنان را هم پیمان خود سازند تا بدین ترتیب اکثریت را در جامعه لبنان به دست آورند ولی امام موسی صدر ضمن حفظ اصالت اسلامی خود و وفاداری به امت اسلامی به هیچ وجه علیه مصالح مسلمانان قدمی برنداشت و پیشنهادات علنی و پنهانی مارونیها را رد کرد و در این راه یک بحران سخت سیاسی را تحمل کرد که جنگ داخلی لبنان نمونه ای از آن فشارها و تضیقات بود و تأسیس مجلس اعلای شیعیان فقط راهی برای رسیدن به حقوق تضیع شده شیعیان بود و هرگز باعث تشتت در جامعه اسلامی نگردید اگر چه در بادی امر چنین تصوراتی وجود داشت ولی رهبری خردمندانه امام موسی صدر و دوراندیشی ایشان باعث گردید که تمامی توطئه ها عقیم ماند و در همان اوان تشکیل مجلس اعلای شیعیان، امام موسی صدر نامه ای به شیخ حسن خالد نوشت که متن آن در مقدمه کتاب آمده است.