موضوع: دکتر علی امینی نخست‌وزیر پیشین
تاریخ سند: 31 اردیبهشت 1346
موضوع: دکتر علی امینی نخست‌وزیر پیشین
متن سند:
شماره: 850 /20 /7/م تاریخ: 31 /2 /46موضوع: دکتر علی امینی نخست‌وزیر پیشین
ساعت 30 /10 روز چهارشنبه گذشته در منزل دکتر علی امینی نخست‌وزیر پیشین عده‌ای در حدود ۸ نفر از جمله محمدی کارمند بانک مرکزی هدایت‌اله محمودی بازرس سابق نخست‌وزیری پیامی از اعضای انجمن محلی تهران و مدیر روزنامه پیام - خبازباشی از نانواهای معروف و عضو سندیکای نانوایان تهران - کامرانی معمم که گفته می‌شود مأمور اداره اطلاعات شهربانی است اجتماع داشتند.
دکتر امینی ضمن یک مذاکره خصوصی راجع به موضوع گفتار آقای نخست‌وزیر در کنگره حزب ایران نوین1 که اظهار داشته بود (آنهایی که می‌گفتند مملکت ورشکسته است از خارجی‌ها الهام می‌گیرند) می‌گفت علت اینکه صحبت‌های هفته‌های پیشین و حد ثباتی که کم و بیش من اطلاع داشتم دارد صورت عمل به خود می‌گیرد و حالا که ما اینجا نشسته و کاری با کسی نداریم اما وضع طوری است که آقایان از سایه خودشان می‌ترسند.
سپس صحبت از وضع اخیر دانشگاه و اعتصاب دانشجویان به میان آمد و دکتر امینی گفت این کار و سایر جریاناتی که هم‌زمان با اعتصاب رخ داد یک موجی بود که با صلاح دید خارجی ولی به دست عمال داخلی صورت گرفت که نشان داده شود آنطور هم که می‌گویند آرامش و ثبات نیست و هر وقت بخواهند همه را یکجا راه خواهند انداخت و با هیچ و پوچ مردم را تحریک خواهند کرد و شنیده‌ام به جای دکتر صالح رئیس دانشگاه پرفسور عدل منصوب می‌شود و اگر چه کمی بی‌جان و سست می‌باشد ولی آدم خوبی است.
درباره تشکیل کنگره حزب ایران نوین و تشکیلات آنها صحبت شد و دکتر امینی اظهار داشت حسب‌الظاهر برای نشان دادن به خارجی‌ها که بگویند، هم اصول دموکراسی را حفظ کرده و دارای سازمان حزبی هستیم این کارها لازم است اما در اصل همان چند نفری هستند که این عده را می‌گردانند و در موقع انتخابات یک تظاهرات و جنگ زرگزی راه می‌اندازند ولی باید دید کدام حزب ما کدام تز و برنامه و اصولاً خود اعلیحضرت تمام اساسنامه‌ها و مرامنامه‌های حزبی را با تقسیم اراضی و محدود کردن مالکیت‌ها و غیره بکلی دگرگون ساخته‌اند و حالا احزاب چه می‌خواهند و چه می‌گویند معلوم نیست.
توضیحات سند:
1- حزب ایران نوین:در اواخر آذرماه ۲۲ حسنعلی منصور تشکیل حزب جدیدی به نام ایران نوین را اعلام کرد و عده‌ای از مقامات دولتی و نمایندگان مجلس را به عنوان اعضای حزب معرفی نمود. قائم مقام حزب امیر‌عباس هویدا عضو هیأت مدیره شرکت ملی نفت بود که بعداً جای خود را به عطاء خسروانی وزیر کابینه علم داد و اکثریت نمایندگان مجلس نیز با اشاره شاه به این حزب پیوستند و منصور در مصاحبه‌ای در بهمن ۲۲ رسماً آمادگی خود را برای احراز نخست‌وزیری اعلام کرد در اوایل نخست‌وزیری وی، خسروانی از او تمکین نمی‌کرد و هویدا نه تنها بر هیأت دولت بلکه بر حزب اکثریت هم تسلط نداشت هویدا سرانجام با تمهید مقدماتی توانست موقعیت خسروانی را متزلزل کند و داوطلب مورد نظر خود دکتر منوچهر کلالی را به مقام دبیرکلی حزب تعیین نماید کلالی اقدام به گسترش تشکیلات حزب ایران نوین و ایجاد شعب در شهر‌های مختلف کرد و این حزب کم‌کم به کانون قدرت تبدیل شد تا جایی که خودشان را به وحشت انداخت و تشکیل نشست بزرگ حزبی در آذربایجان و استقبال فوق‌العاده از کلالی به برکنای وی از دبیرکلی حزب انجامید بعد از برکناری کلالی هویدا خود دبیرکلی حزب را به عهده گرفت و با تشکیل کنگره بزرگ حزبی در سال ۱۳۵۳ در تهران و دعوت از نمایندگان احزاب بزرگ جهان به این کنگره به نقشه‌ای که علم دبیر‌کل حزب مردم برای نابودی حزب ایران نوین کشیده بود. کمک کرد. در این کنگره هویدا که جای پای خود را محکم می‌دید مغرورانه اعلام کرد در انتخابات آینده اجازه نمی‌دهد حتی یک نفر از حزب مردم به مجلس راه بیاید، نمایندگان حزب مردم که از عوامل علم بودند به او شکایت کردند و علم سرانجام فکر تشکیل حزب واحد رستاخیز را نخستین بار به شاه تلقین نمود و شاه کمتر از دو ماه پس از تشکیل کنگره سراسری حزب ایران نوین در تهران انحلال احزاب ایران نوین و مردم و پان‌ایرانیست و تشکیل حزب واحد رستاخیز را اعلام داشت.
رک: بازیگران عصر پهلوی، محمود طلوعی