موضوع : جریان روزهای تاسوعا و عاشورا
تاریخ سند: 30 اردیبهشت 1343
موضوع : جریان روزهای تاسوعا و عاشورا
متن سند:
از : اداره دوم به : دائره سازمان ضد اطلاعات شماره : 11565/ض 8 برابر اطلاع واصله : 1ـ عده ای از افراد ماجراجو و اخلالگر در نظر دارند در روزهای 9 و 10 محرم بعنوان عزاداری در بازار و مساجد دست به فعالیتهای سیاسی زده و شعارهائی به نفع آقای خمینی تهیه نموده اند که در مواقع مناسب بین مردم پخش نمایند.2ـ به افراد جبهه ملی دستور داده شده که در مساجد علماء را بر علیه دولت تحریک نموده ضمن تظاهرات و اخلال مانع انجام وظیفه مأمورین گردند.
3ـ عده ای از کسبه بازار تهران و اهالی شهرستانها در روزهای تاسوعا و عاشورا به قم عزیمت خواهند نمود که با آیت الله خمینی که اکنون در قم به سر می برد ملاقات نموده و برای پشتیبانی از آقای خمینی تظاهراتی انجام دهند.
4ـ از طرف دولت عده ای در حدود سه هزار نفر از مأمورین ساواک و گارد شاهنشاهی و واحد چترباز برای مراقبت از علماء و اهالی قم که قصد دارند مانند سال گذشته اخلالگری نمایند به قم عزیمت کرده که مراقب اوضاع باشند.
5 ـ دولت به کسی اجازه نداده که دسته راه بیاندازد ولی عده ای در حدود 20 هزار نفر از طرفداران و دوستان طیب حاج رضائی1 در نظر دارند روز عاشورا را از میدان باغ فردوس برای یادبود طیب به هر ترتیبی که شده دست عظیمی به راه بیاندازند چنانچه از طرف دولت جلوگیری شود به سختی با مأمورین مقاومت و زد و خورد نمایند.
6ـ جبهه ملی ایران و احزاب وابسته به آن به مسئولین کمیته ها دستور داده است که حتی الامکان افراد جبهه در ایام سوگواری در مجالس سوگواری شرکت کنند و از اجتماعات و مجالس برای طرفداری از جبهه ملی و ظاهرا روحانیت و ایجاد عدم رضایت علیه دولت استفاده کنند ضمنا این عده برای مقاصد خود مطالبی را شایع می کنند و از این راه احساسات آنان را تحریک کنند طبق اطلاع واصله گروه زیادی از افراد جبهه ملی از جمله اعضاء نهضت آزادی از هم اکنون به قم مسافرت کرده اند تا از اجتماعات مذهبی جهت مقاصد خود و ایجاد یک تظاهرات علیه دستگاه در ایام تاسوعا و عاشورا استفاده نمایند.
7ـ به دنبال جریان واقعه 15 خرداد ماه /42 اظهارنظرهائی در بین مردم به گوش میرسد (گفته می شود که خمینی دست نشانده انگلیسیها بوده و دلیل زنده ماندن نامبرده هم سیاست انگلیسها است زیرا پس از جریان 15 خرداد عده ای را مخفی و آشکارا معدوم نمودند لیکن خمینی هنوز هم زنده است.) 8ـ پخش اعلامیه ها و تراکتهای مذهبی جهت تحریک احساسات عوام علیه دولت ادامه دارد در این هفته به مقدار زیادی از این تراکتها در مجامع مذهبی و سوگواری توزیع شده است در این تراکتها تأکید شده است که دنیا در فساد می سوزد ناله مظلومین از جور ستمکاران به آسمان میرسد تقلب و خیانت و دزدی و فحشاء عالم را فرا گرفته و برای نجات و رهائی از این دوزخ مسلمانان باید متحد شوند و با مظالم و ستمگریها مبارزه کنند انتشار این اعلامیه ها در تهییج و تحریک احساسات عوام اثرات مطلوبی گذارده است به طوری که غالبا این تراکتهای مذهبی جمع و جهت مطالعه و تبلیغ نگهداری می کنند.
9ـ با اینکه مجالس سوگواری شدیدا تحت مراقبت مأمورین انتظامی است و مأمورین اغلب افراد مشکوک را در نظر دارند و یا اینکه وعاظ قبلاً از طرف مقامات مسئول تعیین شده اند مع الوصف فعالیت جهت روحانیت بر علیه دستگاه دولتی به خوبی محسوس است یکی از علل این فعالیتها و تحریکات بازداشت چند تن از وعاظ و یا ممانعت آنان از رفتن به منبر است به دنبال این جریان مریدان این عده از وعاظ در اجتماعات کنونی از موقعیت استفاده کرده حملات و تحریکات خود را در میان مردم در تحریک اعصاب آغاز کرده اند اما حملات و انتقاد وعاظ علیه دولت ظاهرا کم و یا به طور کنایه است غالبا پیرامون ظلم و ستم و نتایج آن صحبت می کنند اما مطالب و منظور خود را در پایان بعنوان دعا گوشزد می کنند در این دعاها مردم را در اجراء احکام مقدس اسلام و برانداختن دشمنان دین و متحد شدن ترغیب می کنند.
10ـ این روزها شهر قم به مناسبت ایام سوگواری مرکز تلاش و فعالیت دستجات مختلفه علیه دولت و دیگر مقامات مملکتی گشته است ظاهرا اقداماتی بعمل می آید تا در روزهای تاسوعا و عاشورا تظاهراتی به طرفداری روحانیت در حوزه علمیه قم انجام گردد و شایع است که طرفداران ناصر این اختلافات و تحریکات مخالف دولت را دامن می زنند.
ظاهرا چندتن از علماء الازهر2 از قاهره مکاتباتی با حوزه علمیه قم برقرار کرده و پشتیبانی خود را از حوزه علمیه قم در مبارزه ای که علیه دولت برای اجرای احکام مقدس در پیش گرفته اند اعلام داشته اند به دنبال این جریان پاره ای از دستجات از این موقعیت جهت تحریک احساسات مذهبی علیه دولت استفاده کرده و برای ایجاد یک تظاهرات و عدم رضایت بین روحانیون و عوام سخت در تلاش هستند از این رو از هم اکنون به دنبال این شایعه کلیه دستجات مذهبی و مخالفین دستگاه درصدد هستند تا در ایام تاسوعا و عاشورا برای شرکت در تظاهرات به قم مسافرت کنند.
گیرندگان : 1ـ دایره 2 (اداره دوم) 2ـ سازمان اطلاعات و امنیت کشور
توضیحات سند:
1ـ طیب حاج رضائی : طیب میرطاهری معروف به طیب حاج رضائی فرزند حسین علی در سال 1280ش در تهران متولد شد.وی از میدان داران مشهور تره بار تهران در سالهای 1320 تا 1342 بود.
در سالهای جوانی از افراد خوش سابقه نبود و در درگیریهای مختلف شرکت داشته، از آن جمله در سال 1316 به اتهام درگیری و زد و خورد با پاسبانهای شهربانی به دو سال زندان محکوم شد و در سال 1319 به اتهام نزاع تحت تعقیب بوده که به قید کفیل آزاد شده است و در سال 1322 به پنج سال حبس با اعمال شاقه محکوم گردید و در سال 1323 بنا به تصویب هیأت وزیران به بندرعباس تبعید گردید.
او در سال 1332 از کودتاچیان 28 مرداد بود که تاج بخش شاه تلقی می شدند.
در پی نهضت امام خمینی وی به علت حمایت از نهضت و حمایت از شخص امام و تهمت نزدن به ایشان بعد از 15 خرداد 42 دستگیر و پس از چند ماه شکنجه در سحرگاه 11 آبان 42 به همراه حاج اسماعیل رضائی تیرباران شد و جنازه وی در حرم عبدالعظیم حسنی در شهر ری مدفون گردید.
ـ آزادمرد به روایت اسناد ساواک.
2ـ دانشگاه الازهر : الازهر یا جامع الازهر، مسجد و دانشگاه دینی معروف قاهره، مصر، ساختمان مسجد در 1359 ق به دست ابوالحسن جوهر آغاز شد و شاید نام آن مأخوذ از زهراء لقب فاطمه (ع) (دختر پیامبر اسلام) باشد بعدا بسیاری از خلفای فاطمی آن را وسعت دادند و موقوفاتی برای آن مقرر کردند، و در این دوره (ازهر) نقش عمده ای در نشر عقاید، فاطمیان داشت، و به همین جهت پس از روی کار آمدن ایوبیان رونق خود را از دست داد و انبیه آن رو به انحطاط گذاشت، ولی از دوره ممالک به بعد دگر بار مورد توجه واقع گردید.
مثلاً قحطی در جنگ) مردم برای دعا کردن در آنجا گرد هم می آمدند، در ایام اخیر بعضی فعالیتهای ملی نیز در آنجا صورت گرفته است.
آغاز اعتبار الازهر بعنوان یک مرکز علمی از دوره استیلای عثمانیها بر مصر است، که تقریبا عموم مدارس مصر تعطیل شد، و الازهر یگانه مدرسه زبان و ادب عرب و دین اسلام گردید.
اداره الازهر و تعلیم و تعلم در آنجا قرنها به سبک قدیم بود، و اولیاء آن در مقابل هر تغییری سخت مقاومت می کردند ولی از اواخر قرن 13 ق اصلاحات اداری و تعلیماتی در آن راه یافت و اکنون الازهر بزرگترین مرکز تعلیم فقه و علوم اسلامی مطالب مذاهب اربعه اهل تسنن است و دانشکده های به سبک جدید ساخته و ضمیمه آن شده است، و شعبه های ابتدائی و متوسطه دارد.
(دائره المعارف فارسی ـ مصاحب، ص 194)