تاریخ سند: 5 مهر 1341
متن سند:
شماره : 8200/ م د ریاست محترم سازمان اطلاعات و امنیت کل کشور خبرگزاری آلمان اخیرا اخبار تحریک آمیزی درباره ایران انتشار داده که اصل آن را از تهران دریافت داشته است.با ارسال متن سه نمونه1 از این اخبار که در هفته گذشته مخابره شده است مراتب به استحضار جناب آقای نخست وزیر رسید مقرر فرمودند از طریق سازمان اطلاعات و امنیت کل کشور مسئول این خبرگزاری در تهران مورد بازجویی قرار گیرد تا معلوم شود کدام منبع موثق این اخبار را در اختیار ایشان گذاشته و هدف از انتشار این گونه خبرها چه بوده است.
معاون نخست وزیر و سرپرست انتشارات و رادیو معینیان خیلی فوری اداره سوم اقدام و نتیجه را گزارش دهید.
8 /7 /41
توضیحات سند:
1ـ خبرهای ارسالی به ساواک به شرح زیر است : الف ـ از تهران خبرگزاری آلمان ـ تهران ـ منابع موثق به خبرنگار خبرگزاری آلمان گزارش داده اند که آقای اسداله علم نخست وزیر ایران به منظور شرکت دادن رهبران جبهه ملی در دولت خود با اعضای این جبهه که توسط دکتر محمد مصدق تأسیس شده است گفتگو بعمل آوردند.گفته می شود که آقای علم در نظر دارد هنگام ترمیم کابینه خود که بزودی انجام خواهد شد دو تن از اعضای جبهه ملی [را] در آن بپذیرد.
نام این دو نفر هنوز فاش نشده است دکتر مصدق که نقش وی در ملی کردن شرکت نفت انگلیس و ایران در سال 1951 هنوز توسط مردم و بخصوص دانشجویان ناراحت مورد بحث واقع می شود اکنون در املاک خود واقع در نزدیکی تهران به حال تبعید بسر می برد پس از روی کار آمدن آقای علم دکتر مصدق برای نخستین بار پس از سقوط با خبرنگار یک روزنامه آلمان غربی مصاحبه کرد.
ضمنا گفته می شود که تغییرات مهمی در ارکان ارتش و سرویس های امنیت روی خواهد داد و دوسوم از فرمانداران 14 استان تغییر می کنند و افراد جوانتری به جای آنها انتخاب می شوند.
محافل نزدیک به جبهه ملی که نسبت به دولت علم بدبین هستند اظهار عقیده می کنند که تماسهای نزدیک ایران با شوروی با نظر موافق آمریکا و انگلستان صورت می گیرد.
برای این محافل شکی باقی نمانده است که اعلیحضرت محمد ظاهرشاه پادشاه افغانستان نقش مؤثری را در نزدیک ساختن ایران با شوروی بازی کرده است.
منابع موثق در تهران حتی تا این حدود حدس می زنند که ممکن است ایران در حالی که در قراردادهای متقابل دفاعی تغییری نخواهد داد از پیمان سنتو کناره گیری کند.
آنها ضمنا اظهار عقیده می کنند که مسکو بعدا سعی خواهد کرد که با پیشنهاد انعقاد یک قرارداد و عدم تعرض به مدت 50 سال با ایران ـ افغانستان و پاکستان قرارداد دفاع متقابل ایران با امریکا را خنثی کند (این قسمت که مربوط به مشروط است دارای پارازیت بود) پس از آن شوروی آماده دادن کمک های اقتصادی و فنی و فرهنگی به این بلوک خواهد شد.
ب ـ تهران ـ خبرگزاری آلمان ـ 24 سپتامبر ـ بازنشسته شدن ژنرال تیمور بختیار به عنوان ژست دوستانه دیگری از طرف ایران نسبت به شوروی تلقی شده است.
ناظران سیاسی یادآوری می کنند که این ژنرال بختیار بود که از سال 1953 تا سال 1619 به عنوان رئیس سازمان امنیت ایران سازمان زیرزمینی کمونیست حزب توده را بیرحمانه سرکوب کرد.
بختیار ابتدا توسط شریف امامی نخست وزیر وقت از کار برکنار شد و سرانجام در زمستان گذشته به دستور دکتر علی امینی نخست وزیر بعدی به اتهام پدید آوردن اغتشاشات دانشجویان تهران از کشور اخراج شد.
این منابع اظهار داشتند که در آن موقع بختیار شخصا علاقمند بود که به نخست وزیری برسد.
در محافل سیاسی تهران عقیده بر این است که اعلیحضرت محمد ظاهرشاه پادشاه افغانستان در بهبود بخشیدن به مناسبات ایران و شوروی نقش قاطعی داشته است در این محافل یادآوری می شود که اتمسفر تازه مناسبات ایران و شوروی در حقیقت پس از سفر اخیر پادشاه افغانستان به شوروی و مذاکرات او با نیکیتا خروشچف نخست وزیر شوروی پدید آمده است.
در عین حال دولت ایران تاکنون نسبت به پیشنهاد شوروی برای تأمین یکهزار خانه چوبی ساخته شده برای زلزله زدگان ایران روش احتیاط آمیزی داشته است و هنوز اجازه ورود برای این خانه ها صادر نشده است.
گفته می شود دولت شوروی مصمم است این خانه ها را با یکصد و پنجاه هواپیما به تهران بفرستد تا به این ترتیب جلوه کمکهای امریکا را که قبلاً با هواپیما رسیده است از میان ببرد.
ج ـ از تهران : خبرگزاری آلمان ـ تهران ـ دولت ایران که با مشکلات مالی روبرو است ناچار شده است که برای پرداخت حقوق ارتش 5 /2 میلیون دلار وام از شرکت ملی نفت اخذ کند.
گزارش هایی که از مذاکرات واشنگتن (توسط آقای بهنیا وزیر دارائی) می رسد پراکنده است و از حدود حدس و تصور خارج نمی شود.
به نظر می رسد که ناظران محلی نیز چنین فکر می کنند که نزدیکی اخیر ایران و شوروی در واشنگتن نادیده گرفته نشده است.
این ناظران می گویند چنانچه ایران کمک های مالی و اقتصادی قابل توجهی از غرب دریافت ندارد باید برای اخذ چنین کمک ها به شوروی اتکاء کند.
این ناظران خاطرنشان می سازند که برنامه اصلاحات ارضی که فئودالیزم و طبقه حاکمه را در هم خواهد شکست و همچنین برنامه 5 ساله سوم هزاران میلیون دلار از وجوه کشور را خواهد بلعید.
از نظر درآمد نیز نمی توان انتظاری از مالیاتها داشت و کشاورزان فقیر نیز برای مدت مدیدی قادر به دادن کمک مالی به دولت و یا اقتصادیات مملکت نخواهند بود.