حزب ایران نوین
تاریخ سند: 21 دی 1342
حزب ایران نوین
متن سند:
تاریخ : 21 /10 /42حزب ایران نوین
مطبوعات ساواک شهربانى
1ـ سازمان موجود :
گردانندگان کانون مترقى سرانجام در تاریخ 24 /9 موجودیت حزب ایران نوین را اعلام نموده و طى همین جلسه تعداد 60 نفر اعضاء اصلى شوراى مرکزى حزب و 15 نفر اعضاى على‌البدل و همچنین دبیرکل حزب را تعیین نمودند.
در اولین جلسه شوراى مرکزى حزب ایران که روز 16 /10 تشکیل گردید دکتر باقر عاملى نماینده مجلس- شوراى ملى به سمت رئیس شوراى مرکزى این حزب تعیین و 20 نفر اعضاى هیئت اجرائیه حزب مرکب-از دو وزیر ـ هشت نماینده مجلس شوراى ملى و بقیه از سایر طبقات اجتماع انتخاب گردیده‌اند.
اعضاى اصلى شوراى مرکزى این حزب عبارتند از دو وزیر (معینیان ـ خسروانى) یک سناتور1 30 نفر نماینده مجلس شوراى ملى ـ عده‌اى از اعضاى عالیرتبه دولت منجمله (درّى مدیرکل راه‌آهن ـ مهندس روحانى مدیر عامل سازمان آب تهران ـ هویدا عضو هیئت مدیره شرکت ملى نفت ـ دکترکشفیان مدیرعامل شرکت سهامى بیمه ایران ـ دکتر مهر مدیر کل نفت وزارت دارائى ـ دکتر رام مدیرعامل بانک عمران ـ مهندس سرلک رئیس سازمان آب و برق آذربایجان ـ مهندس ستوده مدیر عامل کارخانجات ونک) و عده‌اى از طبقات مختلف اجتماع.
حسنعلى منصوربه سمت دبیرکل ورئیس هیئت اجرائیه وامیرعباس هویدا عضو هیئت مدیره شرکت
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
کمیسیون ملى یونسکو،هدایت آن را برعهده داشت و در انجمن آثار ملى عضو و رئیس هیأت مؤسسین بود. سرانجام در شهریور 1359 ش در تهران درگذشت. (مرسلوند، جلد 3، ص 117 ـ 114 )
3ـ غلامحسین صارمى شیرازى در 1292 ش متولدشد. در مدرسه علوم دینى مروى تحصیل کرد و همزمان در کلاس ثبت قضایى نام‌نویسى کرد. پس از ورود به دادگسترى، به مشاغلى چون محقق ثبت، ریاست ثبت استان تهران، ریاست اداره کل ثبت تهران، دادگاه انتظامى وکلاء دادگسترى، عضویت هیأتهاى قضائى و وکالت دادگسترى را اختیار نمود. در دوره‌هاى 18 و 19 از جهرم به نمایندگى مجلس شوراى ملى رسید و مدتى عضو هیئت رئیسه مجلس بود. او از اعضاء مؤسسین لژ ماسونى فردا بود. (رکن‌زاده آدمیت، محمد حسین، دانشمندان و سخنسرایان فارس، تهران، اسلامیه ـ خیام، 1339 ش، جلد 3، صص 419 ـ 418)
1ـ یک سناتور منظور خانم مهرانگیز منوچهریان نماینده دوره‌هاى 4 و 5 و 6 سنا است.
ملى نفت به عنوان قائم مقام دبیرکل حزب ایران نوین انتخاب شده‌اند.
2ـ مرام :
حزب ایران نوین برپایه قانون اساسى و با ایمان کامل به رژیم سلطنتى و براساس حفظ استقلال سیاسى و اقتصادى و تمامیت ارضى کشور هدفهاى خود را به شرح زیر اعلام نموده است :
الف ـ کلیه زنان و مردان کشور از نظر حقوق فردى و اجتماعى متساوى بوده و حق دارند از آزادیهاى فردى و فعالیتهاى اجتماعى در حدود قوانین و نظام اجتماعى برخوردار گردند این حزب معتقد است که کلیه آزادیهائى که قانون اساسى و منشور ملل متحد و اعلامیه حقوق بشر تأمین کرده است باید محترم شمرده شود.
ب ـ تأمین استقلال کامل و تحکیم قوه قضائیه
پ ـ آزادى قلم و بیان
ت ـ حق مالکیت طبق قوانین مملکتى مورد تأیید است.
ث ـ تأمین بهداشت عمومى در سراسر کشور
ج ـ کلیه افراد باید بتوانند از حمایت در مقابل بیکارى ـ نقص اعضاء ـ پیرى و حوادث بهره‌مند شوند ـ رفاه و آسایش و بهبود زندگى کارگران کشور.
چ ـ تعلیمات ابتدائى باید اجبارى و مجانى باشد و تعلیمات حرفه‌اى و تحصیلات متوسطه و عالى باید در حدود استعداد و با توجه به نیازمندیهاى کشور تأمین گردد.
ح ـ کلیه فعالیتهاى اقتصادى و اجتماعى دولتى و خصوصى باید در چهارچوب برنامه جامع ملى که منطبق با احتیاجات و مقتضیات کشور باشد هدایت گردد.
خ ـ کشاورزى باید براساس قانون مترقى اصلاحات ارضى و تأمین عدالت اجتماعى براى گروه زحمتکش کشاورز و برمبناى بهبود وضع اقتصادى دهقانان و تقویت خرده‌مالکین و بهره‌بردارى کامل از زمین و افزایش تولیدات کشاورزى با استفاده از روشهاى نوین مورد توجه قرار گیرد.
د ـ حفظ و احیاى جنگلها و بهره‌بردارى صحیح از آن
ذ ـ صنعتى کردن کشور طبق برنامه جامع اقتصاد ملى براى جبران عقب‌ماندگى و توسعه صنعت ملى نفت
ر ـ جلب سرمایه‌هاى خارجى براى توسعه اقتصادى کشور
ز ـ ایجاد سازمان صحیح ادارى و استفاده از اصول علمى و فنى مدیریت
ژ ـ سپردن کار مردم به مردم و عدم تمرکز امور محلى شهرستانها در پایتخت
س ـ روابط و مناسبات ایران با کلیه کشورهاى جهان و سازمانهاى بین‌المللى براساس مصالح ملى مبتنى بر حفظ استقلال کامل سیاسى و اقتصادى و بسط دوستى با کلیه ملل با توجه به اصول منشور ملل متحد و احترام متقابل باید استوار باشد.
3 ـ قدرت و امکانات :
در اولین جلسه حزب مذکور حدود 350 نفر از طبقات مختلف به عنوان اعضاى مؤسس حزب ایران نوین شرکت داشته و با توجه به مشاغل و نفوذ اعضاى مؤسس در کلیه طبقات اجتماع پیش‌بینى مى‌شود که این حزب قدرت و امکانات فراوانى تحصیل نماید.
فراکسیون پارلمانى این حزب در مجلس شوراى ملى داراى 135 نفر عضو مى‌باشد.
بنیه مالى حزب در شرایط موجود رضایت‌بخش است زیرا کمک‌هاى اولیه کارگردانان حزب و حق ورودى بالنسبه قابل ملاحظه‌اى که از اعضاء حزبى دریافت میشود (در حدود 1200 ریال) وضع مالى حزب را فعلاً تأمین نموده است.
4 ـ فعالیتهاى اساسى :
حسنعلى منصور و ایادى وى در یکى دو هفته گذشته فعالیتهاى بالنسبه مؤثرى در محافل مختلف پایتخت و بین نمایندگان مجلس ـ رجال و شخصیتها ـ مدیران جراید و بعضى مؤسسات کارگرى جهت جلب موافقت آنها براى شرکت در حزب ایران نوین نموده‌اند و در این زمینه موفقیتهائى نصیب آنها گردیده است.
دکتر سام نماینده مجلس شوارى ملى و عضو هیئت اجرائیه حزب مذکور مأموریت یافته است که با طبقات مختلف فرهنگى تماس گرفته و موجبات گرایش آنان را به حزب مورد بحث فراهم نماید.
نامبرده به پاره‌اى از فرهنگیان اظهار داشته در صورتى که آنها عضویت حزب ایران نوین را بپذیرند کمیته فرهنگى این حزب در آینده نظر فرهنگیان را در مخالفت با لایحه استخدام کشورى منظور و مورد عمل قرار خواهد داد.
مهندس درّى مدیر کل راه‌آهن و عضو شوراى مرکزى حزب ایران نوین با استفاده از نفوذ فعلى ادارى خود به دوستان ـ نزدیکان و عده‌اى از کارکنان راه‌آهن دستور داده است عضویت حزب ایران نوین را قبول نمایند.
سران این حزب تصمیم گرفته‌اند براى جلب افکار عمومى و استفاده تبلیغاتى جلسات پرجمعیتى از افراد صنوف و دسته‌هاى مختلف تشکیل داده و منصور دبیرکل حزب مذکور در این جلسات سخنرانى نماید.
رهبران این حزب سعى مى‌نمایند از نارضایتى آن دسته از کارمندانى که نسبت به لایحه جدید استخدام کشورى انتقاداتى مى‌نمایند استفاده نموده و با وعده و وعیدهائى گرایش آنان را به حزب ایران‌نوین فراهم نمایند.
کارگردانان حزب مذکور در نظر دارند وسیله برخى از اعضاى حزب که غالبا نمایندگان منتخب شهرستانها در مجلس شوراى ملى هستند شعب حزب را در شهرستانها گسترش داده و فعالیتهاى سیاسى و اجتماعى خود را در سراسر کشور شروع نمایند.
برخى از نمایندگان مجلس شوراى ملى و ابسته به حزب ایران نوین فعالیتهائى را آغاز کرده‌اند تا طرحى تهیه و به تصویب مجلس برسانند که طبق آن اجازه داده شود چنانچه نمایندگان مجلس به وزارت منصوب شوند پس از سقوط کابینه یا استعفا بتوانند مجددا به مجلس بازگردند.
اخیرا یکى از اعضاء مؤثر حزب مذکور اظهار داشته از هم‌اکنون در دستگاه رهبرى حزب ایران نوین دو جناح طرفداران سیاست آمریکا و طرفداران سیاست انگلستان به وجود آمده که جناح آمریکائى فعلاً اکثریت را در اختیار دارند دکتر رشتى نماینده مجلس شوراى ملى کارگردانى جناح آمریکا و منصور دبیرکل حزب در حالیکه سعى مى‌نماید خود را بى‌طرف نشان دهد باطنا جناح
انگلیسى را اداره مى‌کند و در این راه به قدرى رل خود را ماهرانه ایفاء نموده که تاکنون توانسته است از حمایت جناح آمریکائى نیز برخوردار گردد.
انتشار شایعه نخست‌وزیرى قریب‌الوقوع منصور وسیله دوستان وایادى وابسته به حزب ایران نوین و همچنین انتشار این مسئله که منبعد مملکت به صورت یک حزبى اداره خواهد شد و اعضاء منتخب حزب در رأس مشاغل حساس دولتى قرار خواهند گرفت موجبات تقویت حزب ایران نوین را فراهم مى‌نماید.
5 ـ تبلیغات.
حزب ایران نوین در نظر دارد یک روزنامه یومیه و همچنین یک مجله هفتگى یا ماهانه به عنوان ارگان تئوریک حزب منتشر نماید.
دعوت از پاره‌اى از مدیران جراید جهت عضویت در حزب ایران نوین و درج مطالب مربوط به حزب مذکور در جراید یومیه را مى‌توان جزو فعالیتهاى مطبوعاتى این حزب محسوب داشت.
6ـ روابط با احزاب و دستجات دیگر و دولت :
حزب ایران نوین با احزاب و دستجات روابطى ندارد و با دولت فعلى تاکنون مخالفتى ننموده است احزاب زحمتکشان ـ خلق1 ـ توده2 و دستجات وابسته به جبهه ملى تأسیس حزب ایران نوین را مورد انتقاد قرار داده و گفته‌اند این حزب هم سرنوشتى بهتر از احزاب ملیون و مردم نخواهد داشت.
7ـ میزان نفوذ درنیروهاى مسلح ـ سازمانهاى دولتى ـ مراکزفرهنگى ـ طبقه کارگروسایرطبقات اجتماع :
چون رهبران و کارگردانان حزب ایران نوین داراى مشاغل مهم و حساسى در اجتماع مى‌باشند پیش‌بینى مى‌شود به تدریج این حزب در سازمانهاى مختلفه مملکتى نفوذ قابل توجهى کسب نماید این سازمانها عبارتند از وزارت کار ـ وزارت اقتصاد ـ شرکت ملى نفت ـ سازمان بیمه‌هاى اجتماعى کارگران ـ وزارت فرهنگ و راه‌آهن در حال حاضر این حزب در مجلس شوراى ملى نفوذ قاطع دارد
8ـ نظریه ساواک :
محافل وارد به امور سیاسى شخص منصور دبیرکل حزب ایران نوین را عارى از تجارب و پختگى سیاسى دانسته و بعید مى‌دانند که این حزب تحت رهبرى وى در آینده بتواند از موقعیتهاى مساعد به
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1ـ به دنبال تأسیس «جمعیت مدافعین قانون اساسى» توسط اسداللّه رشیدیان در آبان 1340 ش، فعالیتهاى تحریک‌آمیزى از سوى اعضاى آن بروز کرد که امینى را برانگیخت تا در آبان و بهمن فتح‌اللّه فرود و رشیدیان و تعدادى دیگر از فعالان جمعیت را بازداشت کند. پس از آنکه رشیدیان از زندان آزاد شد حزبى به نام حزب خلق با همکارى اعضاى جمعیت مدافعین قانون اساسى تشکیل داد که فرود، سیف‌اللّه رشیدیان، صادق بهداد و آقاى سپهر (مدیر روزنامه پیغام) از سران آن بودند. (ظهور و سقوط پهلوى، ج 2، صص 347، 348)
2ـ حزب توده در اوایل مهرماه 1320، با فراخوان عناصر کمونیست و وابسته به استکبار شرق (شوروى سابق) سلیمان محسن اسکندرى آغاز به کار کرد جلسه اول در بالاخانه منزل اسکندى که در خیابان ژاله بود، تشکیل گردید و در جلسه مذکور، احسان طبرى، رضا روستا، عباس اسکندرى، ایرج اسکندرى، نورالدین الموتى، عزالملوک اردلان، فریدون کشاورز... حضور داشتند. به هنگام آغاز فعالیت حزب توده، سلیمان محسن اسکندرى البته بدون داشتن عنوان دبیرکل (زیرا چنین عنوانى در آئین‌نامه حزب نبود) در حزب «حق امضاء» داشت، و عملاً رهبر حزب توده به شمارمى‌آمد.پس از مرگ او ظاهرا ایرج اسکندرى حق امضاء داشت.پس ازکنگره اول نورالدین الموتى حق امضاءداشت،
موقع به نفع حزب و مملکت بهره‌بردارى نماید.
مسئله دیگرى که موجبات ضعف این حزب را فراهم مى‌نماید خط مشى سیاسى گذشته پدر حسنعلى منصور (على منصور نخست‌وزیر اسبق ایران) و اتهامى است که در مورد جانبدارى از سیاست انگلیس به وى نسبت داده شده تا اینکه در پاره‌اى از محافل سیاسى از هم‌اکنون اینطور انتشار یافته که حسنعلى منصور نیز در آینده از همان روش پیروى خواهد نمود.
در همین محافل گفته شده که تأسیس این حزب بنا به توصیه على منصور انجام گرفته و پیشرفت سریع حسنعلى منصور نیز مربوط به فعالیتهاى پشت‌پرده بعضى از سیاستهاى بیگانه مى‌باشد.
همچنین اعلام موجودیت این حزب از طریق دستگاههاى تبلیغاتى دولتى و تشکیل اولین جلسه آن در تالار فرهنگ که یک مؤسسه دولتى است موجب شده است که اکثریت مردم حزب مورد بحث را ساخته و پرداخته مقامات دولتى دانسته و با تجاربى که از دو حزب ملیون و مردم دارند از استقبال طبیعى از این-حزب خوددارى نمایند.
بطور کلى وضع آینده این حزب بستگى به اوضاع و جریانات سیاسى کشور مسئله سپردن دولت به کارگردانان حزب مذکور ـ نحوه تلاش و فعالیت و ابراز لیاقت رهبران حزب داشته و چنانچه سران حزب بتوانند عملاً به مردم ثابت نمایند که موجودیت حزب آنها در زمینه‌هاى مختلف سیاسى ـ اقتصادى و اجتماعى مفید به حال مملکت مى‌باشد مسلما حزب ایران نوین ثبات بیشترى یافته و خواهد توانست به صورت یک حزب واقعى و پایدار درآید و این آزمایش به عمل نخواهد آمد مگر آنکه حزب دولت را در دست بگیرد و تنها در این صورت است که میزان کاردانى و لیاقت کارگردانان حزب به ثبوت خواهد رسید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ولى احدى او را به عنوان رهبر حزب نمى‌شناخت. در کنگره دوم حزب، اساسنامه‌اى به تصویب رسید که مقام دبیرکل را تصریح و حدود وظایف او را تعیین کرد. در این کنگره رادمنش به عنوان دبیرکل تعیین شد. از کنگره دوم تا پلنوم چهادرهم (یعنى مدت 20 سال) رادمنش در خارجه دبیرکل بود. بعد از خلع رادمنش، ایرج اسکندرى به آرزوى قدیمى خود (دائر به دبیر اول شدن) نائل آمد (از پلنوم چهاردهم تا شانزدهم). پلنوم شانزدهم کیانورى را به عنوان دبیر اول انتخاب کرد و او تا انحلال حزب توده در این سمت باقى ماند. همکارى حزب توده با مصطفى فاتح، رئیس شرکت انگلیسى نفت، در روزنامه مردم در سال 1320، پس از سقوط رژیم رضاخان، و پس از اشغال ایران از طرف شوروى و انگلیس، شروع شد. تصمیم همکارى را دولتهاى شوروى و انگلیس دراوان ورود ارتشهاى خود به ایران گرفته بودند و اجراى این تصمیم از جانب شوروى به حزب توده ابلاغ گردید و از جانب انگلستان به مصطفى فاتح مراجعه شد. نتیجه منفى این عمل خیلى زود آشکار شد. زیرا دیدن همکارى چاکران، امپریالیسم انگلیس و نوکران فراماسون با کمونیست‌ها، که دعوى بررسى» و «انقلابى-بودن داشتند، بیش از اندازه در نظر مردم عجیب بود. حیات حزب توده را مى‌توان به 8 دوره تقسیم نمود. دوره اول زندگى حزب توده از تأسیس تا پیدایش فرقه دمکرات (یعنى از 1320 تا 1324) حزب توده در این دوران ابتدائى حیات خود، پا به پاى دیپلماسى شوروى پیش-مى‌رفت، بدین ترتیب دوره اول زندگى حزب، دوران زایش و رشد تدریجى آن بود و در همین چهار سال چهره وابسته آن مشخص شد و معلوم شد که این حزب ابزار قابل اعتمادى در دست دیپلماسى شوروى است. دوره دوم زندگى حزب توده از پیدایش فرقه دمکرات آذربایجان و پارتى دمکرات کردستان آغاز مى‌شود و با اوج این حزب و شرکت وزیرانش در کابینه دوم قوام، خاتمه مى‌یابد. (از آذر 1324 تا تابستان 1326) دوره سوم زندگى حزب توده از آذر 1326 تا 15 بهمن 1327، یعنى تاریخ توطئه علیه جان محمدرضا پهلوى، ممتد است، در حزب دوران «طلایى» و «هورایى» پایان مى‌یابد و دوره حضیض و شکست فرا مى‌رسد. دوره چهارم از اعلام غیرقانونى شدن حزب تا رد قرارداد الحاقى نفت (قرارداد گس ـ گلشائیان) یعنى از بهمن 1327 تا 1330 مى‌باشد. دوره پنجم از سال 1330 تا کودتاى 28 مرداد 1332 است که در این دوره حزب توده به دو علت توسعه مى‌یابد.
علت اول آن است که فرجام دولت و مجلس به دست دکتر محمد مصدق و آیت‌اللّه کاشانى است و یک فضاى نسبتا باز اجتماعى وجود دارد لذا حزب به تأسیس اتحادیه‌هاى کارگرى، سازمان جوانان دمکرات، تشکیلات دمکراتیک زنان... به صورت علنى اقدام مى‌کند. علت دوم، اوج نهضت مردم در راه ملى کردن صنعت نفت در سراسر ایران در جریان است و شکارچیان حزب فرصت صیادى خوبى به دست آوردند که نتوانستند از آن به خوبى استفاده کنند. دوره ششم از کودتاى 28 مرداد تا کشف سازمان نظامى حزب و متعاقب آن تلاش تمام سازمانهاى علنى و مخفى حزب یعنى تا سال 1334 ادامه دارد. دوره هفتم یک نوع فصل نهایى و حالتى بدتر از احتضار براى تنه حزبى که در حال تجزیه است. دوره هشتم زمان نهائى حزب توده از آغاز سال 1357 تا 1361 مى‌باشد.
در این زمان کیانورى زمام حزب را به دست داشت و با اطلاعاتى که از منابع شوروى و محافل سازمان مخفى «نوید» به دست مى‌آورد. سمت و سوى حوادث را به خوبى حدس مى‌زد. کیانورى که در مکتب لنینیسم عملى، درسهاى خود را خوب آموخته بود، در آمیختن کار مخفى با کار علنى، اغتنام فرصت براى ربودن پیروزى از جنگ فاتح (جزء مرام اصلى حزب توده نیز بود) در ظاهر حامى خط امام بود. ولى در قفا با خائنانى مانند ناخدا افضلى و سرهنگ عطاریان و سرهنگ کبیرى و سرهنگ آذرفر و دیگران همکارى داشت و همکارى پرجوش جاسوسى به سود شوروى را رهبرى مى‌کرد و تدارک سرنگونى جمهورى اسلامى را مى‌دید. و با افشاى ماهیت واقعى آن در سال 1361 عناصر وابسته به آن دستگیر و حزب به طور کامل منحل و از صفحه روزگار محو شد.
(اسناد ساواک، پرونده موضوعى حزب توده، کژ راهه، خاطراتى از تاریخ حزب توده، احسان طبرى، ص ص17، 27، 30، 31، 32، 33، 34، 35، 39، 40، 42، 44، 46، 47)