تاریخ سند: 4 مرداد 1332
گزارش
مأمور ویژه گزارش میدهد: از ساعت ۲۰ روز گذشته عدهای از طرفداران کاشانی و افراد مجمع مسلمانان مجاهد در منزل مشارالیه حضور داشتهاند.
متن سند:
تاریخ: 4 /5 /1332
گزارش
مأمور ویژه گزارش میدهد: از ساعت ۲۰ روز گذشته عدهای از طرفداران کاشانی و افراد مجمع مسلمانان مجاهد در منزل مشارالیه حضور داشتهاند. پس از اداء نماز جماعت، کاشانی اظهار داشته در دوره هیچ دولتی به اندازه دوره دولت فعلی مردم کشته نشدند، از این امر نتیجه معکوس گرفته شده ولی مردم نمیفهمند. نامبرده اضافه کرد مگر من روز ۳۰ تیر سال گذشته نگفتم حاضرم کفن پوشیده به میدان بهارستان بروم و نخواهم گذارد حکومت قوام ادامه یابد. در صورتی که آقای دکتر مصدق همان موقع در احمدآباد استراحت میکرد.(۱) حالا عدهای رجاله را از بیتالمال ملت، تطمیع میکند که در میتینگ و تظاهرات خود، به من فحاشی و مرا جاسوس خارجی معرفی کنند. موقعی که من مشغول مبارزه با دولتهای دستنشانده اجنبی بودم، همین عده که فعلاً رئیس دولت را احاطه کردهاند، جزو کابینه دولتهای وقت بودند. دعا کنید که خداوند به ملت، ترحمینماید و گرنه ملت را به نیستی سوق خواهند داد. در این موقع کاشانی به اندرون رفت و عدهای از جمله، کامخوش، نسترن و هاشمی در حیاط بیرونی نشسته و به صحبت مشغول شدند. هاشمی اظهار داشت خبر روزنامه شاهد درباره انتشار اسناد و مدارکی از خیانتهای آقای دکتر مصدق به وسیله کاشانی صحت دارد یا خیر کامخوش پاسخ داد احتمال دارد کاشانی قبل از رفراندم، اعلامیهای درباره اعمال خلاف قانون دولت منتشر کند و اضافه کرد کریمآبادی از ابتدا طرفدار آقای دکتر مصدق بوده و به عنوان جاسوس به عضویت هیئتمدیره مجمع درآمده و ما از آشتی او با دکتر معظمی اطلاع داشتیم و چون به او گوشزد کردیم، گفت مرا بیخبر به آن جلسه بردند و اطلاعی از حضور دکتر معظمی نداشتم. راجع به روابط دولت با آمریکاییها صحبت شد کامخوش اظهار داشت ممکن است دولت برای اخراج مستشاران آمریکایی از ایران اقداماتی به عمل آورد. البته این امر پس از اعلام نتیجه رفراندم انجام میگردد یعنی اگر پس از رفراندم دولت آمریکا در سیاست خود نسبت به ایران تجدیدنظر نکرد، آقای دکتر مصدق اقدام به اخراج مستشاران خواهد نمود و بعد ممکن است معاملات تجاری با شوروی و کشورهای دستنشانده او توسعه داده شود. بعداً درباره تشکیل حزب نهضت ملی صحبت شد. هاشمی گفت به قرار اطلاع، نمایندگان فراکسیون نهضت ملی از فکر خود منصرف و در این مورد اقدامی به عمل نخواهد آمد. عباس نسترن پاسخ داد اطلاع صحیح دارم که حزب مزبور تشکیل خواهد شد. ساعت ۲۲:۳۰ مذاکره خاتمه یافته و جمعیت متفرق شدند.
توضیحات سند:
١- تقریباً تمام اسناد وزارت خارجه انگلستان در ارتباط با دوره نهضت ملی انتشار یافته است. این اسناد بسیار خواندنی و عبرتانگیز است. اما ما در این جا مجال شرح و تفصیل آن را نداریم. به طور خلاصه، اسناد مزبور نشان میدهند که: 1- عوامل سازمان جاسوسی انگلستان و مأمورانشان در ایران از همان ابتدای نخستوزیری مصدق برای سقوط حکومت او دست به کار شدند. ۲- نامزدهای آنان برای جانشینی مصدق پس از اجرای یک کودتا به ترتیب، قوامالسلطنه و سرلشکر زاهدی بودند. ۳- آنان به شاه فشار میآوردند که با برانگیختن وسایلی، قوام را (که شاه با او هم بد بود) به جای مصدق به نخستوزیری منصوب کند. به این ترتیب روشن میشود که دعوای شاه با مصدق بر سر تعیین وزیر جنگ ( که حق قانونی مصدق بود) دلیل دیگری هم داشت. یعنی دلیل اصلی آن فشاری بود که از یک سال پیش از آن عوامل انگلیس به شاه آورده بودند که به نحوی قوام را نخستوزیر کند. و چنین شد که حادثه ۳۰ تیر پیش آمد. پس از این بود که از طرفی، سازمان جاسوسی آمریکا با همکاران انگلیسی خود مستقیماً در کوشش برای انهدام نهضت ملی همگام شدند و از سوی دیگر، با قطع روابط ایران و انگلیس و بسته شدن سفارت انگلیس در ایران، عملیات کودتا نیز به دست «سیا» افتاد.
منبع:
کتاب
روحانی مبارز / آیتالله سید ابوالقاسم کاشانی به روایت اسناد- جلد دوم صفحه 594