وقایع و حوادث اخلالگرانه در رابطه با چهلم کشته شدن چند تن از عناصر اخلالگر، در نقاط مختلف کشور
وقایع و حوادث اخلالگرانه در رابطه با چهلم کشته شدن چند تن از عناصر اخلالگر، در نقاط مختلف کشور
متن سند:
پس از کشته شدن چند تن از عناصر اخلالگر در شهرهای یزد، جهرم و اهواز در تاریخ 10 /1 /37، از سوی محافل افراطی روحانی و گروههای مخالف و برانداز کوشش پردامنه ای بمنظور تحریک افکار عمومی و در نهایت برگزاری مراسم چهلم کشته شدگان مذکور برپا دارند و در این میان حوادث اخلالگرانه دیگری را باعث شوند.از جمله اینگونه اقدامات تهیه و توزیع اعلامیه های مختلف چه توسط مراجع روحانی و چه گروههای ناشناس و توزیع آن در مقیاس وسیع و در سطح کشور بوده است.
(مراتب قبلاً و بموقع باستحضار رسیده است).
بدنبال فعالیتهای مذکور که عمدتا بمنظور به تعطیل کشیدن بازار و مغازه های تهران و سایر شهرهای کشور و تشکیل مجالس متعدد یادبود، بوده حوادث و وقایع زیر در تاریخ 19 /2 /37 رخ داده است.
1 1ـ قم از ساعت 0830 روز 19 /2 /37 بازار و کلیه دکاکین قم باز نبوده و شهر بصورت تعطیل درآمده است.
در مسجد اعظم قم طبق اعلامیه ای که قبلاً از طرف آیات مقیم این شهر منتشر شده برای اجرای مراسم یادبود کشته شدگان وقایع یزد، جهرم و اهواز آماده شده و تا ساعت 0930 حدود 12000 نفر در مسجد مذکور حضور یافته اند.
به دیوارهای مسجد سه قطعه پارچه سفید نصب شده که روی این پارچه هاشعارهائی به مضمون زیر نوشته بوده است: "ملت ایران به رهبران ملی بویژه حضرت آیت اله العظمی خمینی و رهبران عالیقدر، شهدای قم، تبریز، یزد، جهرم و اهواز و دیگر کشورهای جهان درود میفرستند و نابودی رژیم دیکتاتوری پهلوی را خواهانند "، "بازگشت آیت اله خمینی بایران، آزادی آیت اله طالقانی و آیت اله منتظری و کلیه زندانیان سیاسی از زندان و مراجعت کلیه تبعیدشدگان به محلهای اصلی اقامتشان"،"ملت ایران انحلال دانشگاه صنعتی آریامهر را محکوم میکند".
ضمنا پارچه بزرگ دیگری به دیوار نصب بوده که در روی آن نقشه ایران و عکس یک قبضه مسلسل و کلمه اللّه اکبر با چند قطره رنگ قرمز بعنوان قطره های خون نقاشی شده و زیر آن کلمات قم، تبریز، یزد، جهرم و اهواز نوشته شده است.
مقارن ساعت 0930 ابتدا سید صادق روحانی و سید هاشم آملی دو نفر از روحانیون مقیم قم به مسجد وارد و در ساعت 1000 آیات شریعتمداری، گلپایگانی و نجفی مرعشی در مسجد حضور یافته اند.
در این هنگام یکی از وعاظ1 مقیم قم به منبر رفته و طی سخنان خود به وقایع اخیر قم و تبریز و سایر شهرستانها اشاره و آنگاه با تاکید بر اینکه این آخرین مجلس فاتحه است و بعد از ظهر امروز و روزهای دیگر مجلسی برپا نخواهد شد، جمعیت را به آرامش دعوت نمود و آنگاه مقارن ساعت 1200 مجلس پایان گرفته است.
اجتماع کنندگان در مسجد اعظم ابتدا با آرامش در حال متفرق شدن بودند که ناگهان عده ای از آنان بدادن شعارهای مضره بنفع خمینی و علیه مقامات عالیه مملکت مبادرت و آنگاه شیشه های یک هتل را شکسته و با مداخله مامورین انتظامی و با استفاده از ماشین آب پاش و گاز اشک آور متفرق شده اند.
گروهی دیگر از اجتماع کنندگان از داخل صحن حضرت معصومه (ع) با دادن شعارهای مضره در حالیکه پارچه خون آلودی را در دست داشته اند بحرکت درآمده و با پرتاب سنگ و آجر به مقابله با مامورین پلیس پرداخته اند.
مامورین پلیس تظاهرکنندگان را تا مدخل کوچه های منشعب از خیابان تعقیب و متفرق نموده و بدلیل بیم از بکار بردن احتمالی اسلحه توسط آشوبگران از ورود به کوچه ها خودداری نموده اند.
اخلالگران در خیابانهای بلوار، آبشار، موزه، آذر و میدان آستانه و پشت بام مدرسه خان بسوی مامورین سنگ و آجر پرتاب نموده و حدود ساعت 1300 یکدستگاه اتومبیل ژاندارمری و متعاقبا یکدستگاه اتومبیل پلیس را واژگون نموده و شکسته اند و یک دکه محل فروش مجله و نوشابه پپسی کولا را آتش زده اند.
عناصر اخلالگر در قم کماکان تا ساعت 1400 روی پشت بامها و کوچه های اطراف صحن و مدرسه خان با پرتاب سنگ و آجر بسوی مامورین، به تظاهرات و فعالیتهای اخلالگرانه و تخریبی ادامه میداده و طی آن یک باجه تلفن و شیشه های یکی از شعب بانکملی را شکسته اند.
مامورین پلیس با استفاده از گاز اشک آور و ماشینهای آب پاش سرگرم مقابله با اخلالگران می باشند.
1 2ـ کاشان روز 19 /2 /37 کلیه مغازه های بازار و خیابانهای کاشان تعطیل بوده اما کارگران کارخانجات صنعتی این شهر کماکان مشغول کار بوده و تعدادی حدود 80 نفر از آنان از حضور در محل کار خودداری کرده اند.
از ساعت 0830 مجلس یادبودی در مسجد باباولی کاشان با شرکت حدود 4000 نفر تشکیل و تا ساعت 1230 ادامه یافته است.
در این مجلس یکنفر واعظ حدود بیست دقیقه سخنرانی کرده و طی سخنان خود مطالبی درباره وقایع شهرهای یزد، جهرم و اهواز بیان نموده است.
پس از پایان سخنرانی واعظ مذکور حاضرین در مجلس شعارهای مضره و اهانت آمیز نسبت به مقامات عالیه مملکت داده و بعد متفرق شده اند.
گفته شده که از ساعت 1430 مجلس یادبود دیگری به مناسبت فوق در مسجد بالا بازار کاشان منعقد خواهد شد.
3ـساوه روز 18 /2 /37 دو نفر جوان در حال توزیع اعلامیه مضره توسط مامورین شهربانی ساوه دستگیر و تحت تحقیق قرار گرفته اند.
از صبح روز 19 /2 /37 بازار و کلیه مغازه های خیابانهای شهر ساوه تعطیل بوده و از ساعت 0830 مجلس یادبود در مسجد ملی این شهر تشکیل و حدود 600 نفر در آن شرکت کرده اند.
در این مراسم تظاهرات مضره صورت نگرفته و مجلس با آرامش پایان پذیرفته است.
4ـهمدان در همدان وضع بطورکلی عادی بوده و فقط تعداد معدودی از مغازه های اطراف و جلو مسجد جامع تعطیل و از ساعت 1000 در مسجد مذکور مجلس یادبود تشکیل شده است.
در این مجلس که حدود 1000 نفر شرکت کرده بودند دو نفر واعظ پیرامون حوادث اخیر شهرهای مختلف و کشته شدن معدودی از اخلالگران سخن گفته و در ساعت 1100 مراسم پایان پذیرفته است.
تعدادی از حاضرین در مجلس پس از خروج از مسجد بدادن شعارهای مضره و تظاهرات مبادرت کرده اند که مامورین انتظامی با شلیک چند تیر هوائی آنها را متفرق و در این جریان یک نفر بنام رضا جاوید مهر کارمند بهداری همدان از ناحیه پا مورد اصابت گلوله واقع و به بیمارستان منتقل و 10 نفر از اخلالگران دستگیر شده اند.
1 5 ـ تهران وضعیت شهر تهران و شهرهای کرج و شمیران در روز 19 /2 /37 در رابطه با فعالیتهای اخلالگرانه بمناسبت کشته شدگان حوادث یزد و شهرهای دیگر بشرح زیر بوده است: الف ـ بازار تهران از صبح روز 19 /2 /37 بصورت نیمه تعطیل درآمده و قسمتهای بازار فرش فروشها، بزازها، زرگرها، چرم فروشان، پاچنار، حضرتی و مغازه های اطراف بازار سید عزیزاله اکثرا تعطیل بوده است.
2 ب ـ مقارن ساعت 1300 عده ای به بازار کفاشها وارد و کسبه را تهدید به بستن مغازه ها کرده و ضمنا مغازه داران بازار زرگرها نیز که بتدریج مغازه های خود را باز کرده بودند مورد تهدید واقع و چند جام از شیشه های ویترین مغازه ها شکسته شده و در این هنگام مامورین پلیس بمحل وارد و تظاهرکنندگان را متفرق نموده اند.
عده تظاهرکنندگان حدود 300 نفر بوده و در حال گریختن از جلو پلیس تعدادی از شیشه های مغازه های سبزه میدان و خیابان بوذرجمهری را شکسته اند.
پ ـ حدود ساعت 1200 در تقاطع خیابانهای سیروس و مولوی عده ای در حال رفتن بطرف سرچشمه بوده اند که با دخالت مأمورین پلیس متفرق شده اند.
ت ـ حدود ساعت 1300 در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران اعلامیه پلی کپی شده ای توزیع شده و در آن ضمن حمله به حکومت ایران و انتقاد شدید به کمیته اقدام ملی (اعلام شده از طرف هماهنگ کننده جناح پیشرو حزب رستاخیز ملت ایران)، سازمان زیرزمینی انتقام و نیروی پایداری و ستایش از کشته شدگان یزد و شهرهای دیگر اضافه شده که روز 21 /2 /37 مجلس یادبودی در مسجد جامع بازار تهران تشکیل خواهدشد.
ث ـ مغازه های معدودی در بازار شمیران تعطیل بوده و اکثر کسبه بکار مشغول و تظاهرات خاصی در شمیران بوقوع نپیوسته است.
ج ـ علیرغم کوششهائی که توسط عناصر اخلالگر برای تعطیل مغازه های شهر کرج بعمل آمده بیش از 80% مغازه های این شهر باز بوده و تشکیل مجلس یادبود در مسجد جامع کرج نیز با استقبال وسیعی روبرو نشده است.
1 6ـ مشهد اعلامیه های گوناگون بمنظور تعطیل روز 19 /2 /37 و شرکت در مجلس یادبود کشته شدگان یزد و شهرهای دیگر، در مشهد و شهرهای دیگر استان خراسان توزیع گردیده و موارد زیر در روز 19 /2 /37 در مشهد قابل ملاحظه بوده است: الف ـ نزدیک به 40% مغازه های شهر مشهد تعطیل شده است.
ب ـ مجلس یادبود صبح روز 19 اردیبهشت در منزل آیت اله شیرازی تشکیل و عده ای حدود 4000 نفر در داخل منزل و کوچه ها و خیابانهای اطراف اجتماع کرده اند.
اجتماع کنندگان اکثرا با صدای بلند صلوات می فرستاده اند و در این مراسم تظاهرات خاصی صورت نگرفته است.
1 پ ـ حدود ساعت 0900 عده ای از عناصر ناشناس با پرتاب سنگ شیشه های چند مغازه را در بازار مشهد شکسته اند.
ت ـ ساعت 1100 عده ای حدود 200 نفر از چهارراه نادری مشهد بطرف میدان شاه این شهر حرکت و در مسیر خود شعارهای ضد ملی میداده اند که با دخالت مامورین پلیس متفرق شده اند.
7ـ تبریز الف ـ بازار تبریز و کلیه مغازه های خیابانهای این شهر در روز 19 /2 /37 تعطیل بوده است.
ب ـ حدود ساعت 0945 در خیابان صفا حدود 100 نفر در حالیکه اعلامیه های مضره در دست داشته اند به تظاهرات پرداخته و شعارهائی بنفع روح اله خمینی داده اند و متعاقبا با دخالت مامورین انتظامی متفرق گردیده اند.
2 پ ـ از ساعت 0930 الی 1300 مجلس یادبودی در مسجد جامع تبریز برگزار و عده ای نزدیک به چهارهزار نفر در این مجلس شرکت نموده اند.
در مراسم مذکور سه نفر واعظ سخنرانی و ضمن بیان مطالبی درباره بزرگداشت کشته شدگان وقایع اخلالگرانه اخیر، تاکید کرده اند که طبق فتوای مراجع روحانی مردم موظف به رعایت نظم و آرامش میباشند.
8 ـ اردبیل در اردبیل مراسم یادبود با حضور حدود 3000 نفر در مسجد میرزا علی اکبر بر پا شده و در حین سخنرانی واعظ، عده ای از حاضرین شعارهائی بنفع روح اله خمینی داده و پس از خاتمه مجلس با آرامش متفرق و اکثرا مغازه داران به گشودن دکاکین خود پرداخته اند.
1 9ـ فارس از ساعت 1000 مجلس یادبودی در شیراز با شرکت حدود 5000 نفر که اکثرا دانشجو و دانش آموز بوده اند تشکیل و یکنفر واعظ سخنرانی کرده که در خلال سخنرانی او شعارهای مضره ای بطور پراکنده داده شده است و متعاقب آن تظاهراتی خیابانی نیز انجام و مامورین با وسایل ضد اغتشاش متظاهرین را متفرق و 35 نفر را دستگیر نموده اند.
2 در کازرون تعدادی از مغازه ها بسته و در مساجد اجتماعاتی تشکیل و عده ای اخلالگر قصد حمله به پمپ بنزین را داشته اند که در اثر تیراندازی مامورین یک نفر کشته و سه نفر زخمی شده اند3.
و در ارسنجان حدود 300 نفر در مسجد جامع اجتماع کرده و پس از فرستادن صلوات برای مقتولین متفرق شده اند.
10ـ زنجان کلیه مغازه های زنجان باستثناء مغازه های نانوائی و قصابی در روز 19 /2 /37 تعطیل بوده و مقارن ساعت 1230 سه نفر موتورسوار چند جام از شیشه های شعب بانک ایرانشهر در زنجان را شکسته و متواری شده اند.
11ـ خرم آباد از ساعت 0830 الی 1030 در مسجد سلطانی خرم آباد مجلس یادبود تشکیل و یکنفر واعظ پیرامون حوادث قم، تبریز، یزد و شهرهای دیگر سخنرانی و مطالبی در بزرگداشت کشته شدگان این حوادث بیان نموده است.
پس از پایان مراسم گروهی از شرکت کنندگان در مجلس به دادن شعار پرداخته و در صدد بوده اند که در خیابانها مبادرت به تظاهرات کنند که با دخالت مامورین انتظامی متفرق و 12 نفر از عناصر اخلالگر دستگیر شده اند.
4 12ـ کرمان از ساعت 1000 الی 1200 روز 19 /2 /37 مجلس یادبود در مسجد جامع کرمان تشکیل و حدود 1000 نفر از طبقات مختلف در آن شرکت کرده اند.
در این مراسم دو نفر واعظ سخنرانی کرده و اجتماع کنندگان بهنگام خروج از مسجد شعارهائی بنفع خمینی داده و متعاقبا متفرق شده اند.
1 13ـ اصفهان صبح روز 19 /2 /37 تعداد معدودی از مغازه های بازار اصفهان تعطیل و اکثر مغازه ها در بازار و کلیه مغازه های خیابانها باز بوده است.
2 از ساعت 1030 الی 1200 مراسمی با شرکت حدود 700 نفر در مسجد نو بازار اصفهان تشکیل و دو نفر واعظ و یکنفر دانشجو طی سخنرانی های خود به حوادث اخیر اشاره و از مقتولین حوادث مذکور تجلیل کرده اند.
پس از خاتمه مجلس عده ای از شرکت کنندگان قصد انجام تظاهرات داشته اند که مامورین انتظامی بوسیله گاز اشک آور و ماشین آب پاش آنها را متفرق کرده اند3.
14ـ یزد در شهر یزد موارد زیر در روز 19 /2 /37 رخ داده است: الف ـ باستثناء چند مغازه نانوائی کلیه مغازه های شهر یزد و همچنین شهر اردکان از توابع استان یزد تعطیل بوده است.
ب ـ از ساعت 0800 در مسجد حظیره مجلس یادبودی بمناسبت چهلم کشته شدگان وقایع 10 فروردین ماه یزد، با شرکت حدود 5000 نفر تشکیل شده است.
اکثر شرکت کنندگان افراد جوان و تعدادی از آنها در سنین کمتر از 20 سال بوده اند.
در این مراسم سه نفر واعظ سخنرانی و در اظهارات خود از اوضاع مملکت انتقاد و خواستار مراجعت خمینی بایران شده و یکی از آنها با اشاره به کتاب ماموریت برای وطنم بقلم اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر انتقاداتی از برخی مندرجات این کتاب نموده و اضافه کرده ما اعمال خلاف هیئت حاکمه را محکوم میکنیم.
این مراسم در ساعت 1300 بدون بروز تظاهرات اخلالگرانه خاتمه پذیرفته است.
15ـ قزوین اکثر مغازه های شهر قزوین در روز 19 /2 /37 تعطیل بوده و برخی مغازه ها که باز بوده توسط چند موتورسیکلت سوار تهدید شده اند که مغازه ها را ببندند.
سه نفر از این افراد توسط مامورین شهربانی دستگیر شده اند.
از ساعت 1000 بتدریج مغازه ها باز شده و بازار نسبتا وضع عادی بخود گرفته است.
از ساعت 1030 مجلس یادبود در مسجد شاه قزوین برگزار و پس از سخنرانی یکنفر واعظ که از تهران به قزوین رفته بوده اجتماع کنندگان با آرامش متفرق شده اند.
1 16ـ بوشهر از ساعت 0900 تا 1130 مجلس یادبودی در مسجد جامع عطار در شهر بوشهر تشکیل شده و عده ای حدود 1500 نفر در این مراسم حضور یافته اند.
واعظی بنام شیخ محمد جعفر منتظری که از قم به بوشهر مسافرت کرده در این مجلس سخنرانی نموده و طی سخنان خود اظهار داشته: حکومت فرد بر مردم صحیح نیست و حکومت باید دموکراسی باشد.
حکومت باید بطریق اصلاحی اجراء شود و کسانی که سه ماه پیش میخواستند حکومت اسلامی را توضیح دهند کشته شدند و جلسه امروز هم بخاطر آنست که عده ای از مسلمانان بیگناه بدست مامورین از بین رفته اند.
آیت اله خمینی باید از تبعید آزاد شود و زندانیان بیگناه هم از زندان آزاد شوند.
واعظ مذکور آنگاه با دعوت مردم به آرامش بسخنان خود خاتمه داده و اجتماع کنندگان بدون انجام تظاهرات متفرق شده اند.
17ـ بندرعباس روز 19 /2 /37 اکثر مغازه های بازار و خیابانهای اطراف مسجد کوفه بندرعباس تعطیل و در سایر خیابانها پنج تا 10% مغازه ها تعطیل بوده است.
در بندرعباس در روز 19 /2 /37 مراسمی برپا نشده است.
18ـ اهواز از ساعت 1000 روز 19 /2 /37 مجلس یادبودی در مسجد علم الهدی در اهواز تشکیل و عده ای نزدیک به 1000 نفر در آن شرکت کرده اند.
در این مجلس واعظی بنام میرهادی که از قم به اهواز مسافرت کرده سخنرانی و ضمن تجلیل از مقتولین حوادث شهرهای یزد، جهرم، اهواز اظهار نموده: زمامدار باید لایق و پاک باشد.
ببینید زمامدار ما جامعه را به کجا کشانیده.
ما باید اتحاد و همبستگی داشته باشیم و زمامدار خود را از جامعه روحانیت انتخاب کنیم.
پس از خاتمه سخنان واعظ مذکور تعدادی اعلامیه مضره توزیع و گروهی از شرکت کنندگان شعارهائی بنفع خمینی داده و سپس با آرامش متفرق شده اند.
1 19ـ ساری در ساری، بابل و بهشهر مجالس یادبودی بمناسبت کشته شدگان حوادث اخلالگرانه اخیر تشکیل و در مجلس متشکله در ساری یکنفر واعظ مطالب تحریک آمیزی عنوان نموده و قرار است بهمین مناسبت با تشکیل کمیسیون امنیت اجتماعی از محل تبعید گردد2.
در مجالس مزبور شعارهائی بنفع خمینی و بطور پراکنده داده شده و اجتماع کنندگان بدون تظاهرات متفرق شده اند.
3 ارزیابی خبر : مراتب بالا صحت دارد.
اقدامات انجام شده : 1ـ مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1ـ ساواک برای انعکاس خلاصه رویدادهای امروز (19 /2 /57) دو بولتن منتشر کرد که یکی از آنها اهم حوادث پیش از ظهر امروز را بیان می کند و دیگری بعد از ظهر.بولتنی که پیش رو دارید بخش اول از رخدادهای روز نوزدهم اردی بهشت را بیان می کند و بولتن بعدی قسمت دوم حوادث را که مربوط به بعد از ظهر امروز است در بر گرفته.
1ـ نام سخنران این مجلس را یکی از منابع نفوذی ساواک «تهرانی» یاد کرده است.
1ـ ادامه گزارش حوادث قم و دیگر شهرها در بولتن بعدی خواهد آمد.
تظاهرات قم تا ساعت 22 شب ادامه یافت.
روزنامه ها گزارش مختصری (به نسبت حجم حادثه) از امروز قم به چاپ رساندند.
لحن این خبر بیش از هر مسأله ای به ماهیت تخریبی تظاهرات تاکید داشت و حتی از اهتزاز پرچمی سرخ رنگ (که حکایت دروغین سران رژیم را مبنی بر همدست بودن مارکسیستها با مسلمانان در مبارزه با شاه تداعی کند) خبر دادند.
« در حالی که از طرف علما و مراجع تقلید در قم به شرکت کنندگان در این مجلس توصیه شده بود که هنگام خروج از مسجد رعایت نظم و آرامش را بکنند ولی گروهی از افرادی که در مسجد بودند در حالی که پرچم قرمز در دست داشتند وارد خیابانها شده و ضمن بر هم زدن نظم و دادن شعار یک دستگاه جیپ دولتی را واژگون کرده و آجرهای یک کامیون را نیز بیرون ریختند و سپس به حدود 300 دستگاه اتومبیل سواری آسیب سنگین رساندند...
» (رستاخیز / ش 909 / ص 1) یکی از منابع نفوذی ساواک تعدادی از دانشجویان و طلبه هایی که پیشاپیش تظاهرکنندگان بودند به ساواک قم گزارش کرد.
او اسامی را چنین آورده است: عبداللّه پور، حسین همایون پورگرگری، یاوری گنبدی مهربانی، حبیب اللّه سلطانی، سید سعید مرندی، ربعلی، عباس مصطفی زاده، لطیف سلطان پور، محمد حافظ زاده، فتح اللّه شاپوری، محمد وفایی، خمسی، سید محسن موسوی، صالح، یوسف کریمی.
و در پایان آورده است: «افراد اشاره شده فوق آنهایی بودند که پیشاپیش تظاهرکنندگان تلاش زیادی داشتند که من می شناسم و عده زیاد دیگری هم از طلاب و دانشجویان و صدها نفر کارگر و محصل و طبقات مختلف هم بودند که من نمی شناسم.
» (5540 /21 ـ 27 /2 /37) رویدادهای قم در بعد از ظهر امروز (19 /2 /57) شکل خونین به خود می گیرد و حداقل پنج نفر شهید می شوند.
جزئیات حوادث بعد از ظهر در بولتن بعدی آمده است.
1ـ خبر روزنامه کیهان درباره این گردهم آیی در مسجد جامع همدان با گزارش ساواک تفاوت داشت.
کیهان نوشت که گروهی در مسجد ماندند و شعار دادند و تظاهراتی بر پا کردند و مأموران انتظامی که احتمال می دادند تظاهرات دامنه وسیع تری پیدا کند ناچار به مداخله شدند و با شلیک چند تیر هوایی تظاهرکنندگان را متفرق کردند.
در جریان تیراندازی ها یک تیر به سقف مسجد خورد و بعد از کمانه کردن پای یکی از تظاهرکنندگان را زخمی کرد.
کیهان نوشت در جریان تظاهرات 8 نفر دستگیر شدند.
این نشریه افزود: «بازار حلبی سازها، نخودبریزها، قنادها و فرش فروشها و قسمتی از شهر تعطیل بود.
» (کیهان / ش 10459 / ص 2) اسامی دستگیرشدگان درسندهای ساواک چنین است: احمد بهرامیان ـ حمید دهقان پور، ابراهیم نظری، حسین باب الحوائجی، محمدرضا عقیلی، کاظم شهرت عفیفیان، حبیب اللّه رنجبران، محمدعلی آستروس ، احمد بهرامی صالح و حسین نعمتی.
90 نفر از این دستگیرشدگان در روزهای 24 و 25 اردی بهشت با قرار وثیقه پنج هزار تومان آزاد شدند.
2ـ با این حال روزنامه ها نوشتند ساعت 12 صبح مغازه های سبزه میدان، بازار کفاشها و بازار زرگرها طبق معمول باز بود.
و نوشتند: «در بازار تهران هیچ اتفاق قابل توجهی که ناشی از زدوخورد و یا درگیری بین مردم و ماموران باشد رخ نداد.
» (همان منبع / ص 28) 1ـ در این مراسم حدود 300 نفر شرکت کردند که در بولتن بعدی با ذکر خلاصه ای از سخنان سخنران این مجلس بدان اشاره شده است.
همچنین امروز (19 /2 /57) «گروهی از دانشجویان دانشکده های ریاضیات و مدیریت و کشاورزی کرج صبح به مدت یک ساعت تظاهراتی در محله های مختلف کرج به راه انداختند.
دانشجویان که شعارهای ضد میهنی می دادند و اعلامیه پخش می کردند در مسیر حرکت خود به محله کارگری چهارصد دستگاه کرج رفتند و به تظاهرات ادامه دادند.
تظاهرات کرج بدون حادثه خشونت آمیز پایان یافت.
» (کیهان / ش 10459 / ص 2) در مورد مجلس یادبود امروز در مسجد جامع کرج، ساواک بولتن تک برگی دیگری منتشر کرده است که در میان سندهای بعدی خواهید خواند.
1 ـ «گزارش خبر»ی هم درباره این مجلس وجود دارد که در آن آمده است : «روز 19 /2 /37 به مناسبت چهلمین روز حادثه یزد، جهرم و اهواز در منزل آیت اله شیرازی مجلس ختمی برگزار، اکثر روحانیون افراطی در این مجلس شرکت نموده بودند.
عده ای از جوانان که در آخر مجلس نشسته بودند برای خمینی صلوات می فرستاند.
یکی از آخوندها به نام رجایی بالای منبر رفت و فقط در مورد قدرت روحانیون در گذشته، زمان ناصرالدین شاه و حال صحبت کرد و بدون این که نامی از خمینی یا کس دیگری ببرد از منبر پائین آمد و مجلس ختم شد.
» در نظریه شنبه آمده است : «چون عده ای از افراطیون مذهبی انتظارداشتند در این مجلس نامی از خمینی برده شود و وقایع اخیر تشریح گردد و برخلاف نظر آنان این عمل نشد از منبر رجایی خوششان نیامد.
» و در نظریه چهارشنبه می خوانیم: «عده ای از شرکت کنندگان در مجلس ختم از منزل آیت الله شیرازی بیرون آمده و در خیابان نادری و شاهرضا نو مبادرت به دادن شعار و تظاهرات نمودند در نتیجه با مداخله پلیس متفرق گردیدند.
» (5755 /9 ه 1 ـ 25 /2 /37) روزنامه کیهان نوشت که در رویارویی پلیس با مردم چند تن از تظاهرکنندگان مجروح شدند.
(ش 10459 / ص 2) در مورد اعتراض طلبه ها به آیت الله شیرازی مبنی بر این که چرا از سخنرانان انقلابی در این مجلس بهره نبرده سندی وجود دارد که در ضمیمه کتاب آمده است.
(ضمیمه 1 /26) 2ـ روزنامه ها نیز از برپایی تظاهرات در تبریز خبر دادند.
«گروهی از دانشجویان با دادن شعارهایی دست به تظاهرات زدند و عده ای از آنها در دسته های کوچک در خیابانها و کوچه های شهر به راه افتادند.
تظاهرکنندگان در خیابان آریامهر تبریز شیشه های بانک صادرات را شکستند و با رسیدن ماموران انتظامی متفرق شدند.
عده دیگری از دانشجویان تظاهرکننده در انتهای خیابان شاه تظاهراتی به راه انداختند که با دخالت مأموران انتظامی از محل حادثه گریختند.
» (کیهان / ش 10459 / ص 2) 1 ـ خبر روزنامه اطلاعات از امروز (19 /2 /57) شهر اردبیل چنین بود: «بازار بزرگ اردبیل (راسته بازار) تعطیل بود و عده ای از اهالی شهر به مسجد رفته و به عزاداری پرداختند.
اما میان مردم و مأموران انتظامی هیچ گونه درگیری پیش نیامد و مردم پس ازعزاداری به خانه های خود رفتند.
در اردبیل برخی از مغازه ها نیز بسته بود و روحانیون به سخنرانی در مساجد پرداختند.
» (اطلاعات /ش 15606/ ص 4) 2 ـ روزنامه ها تظاهرات امروز (19 /2 /57) صبح را در شیراز چنین نوشتند که مردم «پس از خروج از مسجد نو واقع در رو به روی حرم مطهر شاهچراغ به خیابانها و کوچه های شهر ریختند پرتاب سنگ به سوی مأموران حمله کردند.
مأموران برای پراکنده ساختن این گروهها ابتدا اقدام به آب پاشی به سوی آنها کردند.
گروهی از جمعیت متفرق شدند اما گروهی دیگر حمله را دوباره از سر گرفتند.
» در خبرهای تظاهرات ضد رژیم شاه آنجا که درگیری میان مردم و مأموران انتظامی و امنیتی پیش می آمد، لحن روزنامه ها به نحوی تنظیم می شد که همیشه مردم آغازگر تهاجم نشان داده می شدند و از آنان با تعابیر پست بلواگر و آشوب طلب و خرابکار یاد می شد.
ادامه این خبر نیز چنین است: «ادامه آشوب به خیابانهای دیگر شیراز کشیده شد و در نقاط مختلف شهر بلواگران در گروههای چند صد نفری دست به تظاهرات گسترده ای زدند.
این عده در حالی که شعار می دادند شیشه های چندین شعبه بانک را شکستند .
» در این خبر تعداد دستگیرشدگان 25 نفر یاد شده است.
(اطلاعات / ش 15606 / ص 4) 3ـ درباره سخنران امروز مسجد محله آهنگران که چگونه وارد کازرون شد و چگونه گریخت «گزارش خبر»ی وجود دارد که در ضمیمه کتاب آمده است.
(ضمیمه 26) در اثر تیراندازی مأموران رژیم شاه به طرف مردم امروز (19 /2 /57) سه نفر در کازرون به شهادت رسیدند که خبر آن را در بولتن بعدی خواهید خواند.
4 ـ سخنران امروز مسجد سلطانی حجت الاسلام هاشم نیازی بود.
با این که شهربانی خرم آباد از او تعهد گرفته بود خلاف مصالح نظام شاهنشاهی صحبت نکند اما «به محض شروع به سخنرانی کشته شدگان یزد، جهرم و اهواز را با شهدای کربلا مقایسه، مردم نیز با فرستادن صلوات پی درپی تحریک می شدند.
پس از خاتمه سخنرانی تعدادی از جمعیت شروع به تظاهرات و اعلام شعارهایی یا مرگ یا خمینی، درود بر خمینی نمودند و در حدود 300 نفر از جمعیت نیز به خیابان ریخته و با دادن همان شعارها قصد تخریب مغازه ها را داشتند که با پیش بینی هایی که شده بود از اقدامات آنها سریعا جلوگیری گردید.
» این بخشی از گزارش شهربانی استان لرستان بود.
«129 ـ 29 ـ 57 مورخه 19 /2 /2537) روزنامه ها نوشتند 6 نفر در خرم آباد دستگیر شدند.
(اطلاعات / ش 15606 / ص 4) آمار دستگیریهای چاپ شده در روزنامه ها در همه موارد ده نفر کمتر از گزارشات ساواک بوده است.
1ـ سخنرانان این جلسه حجت الاسلام عباس شیخ الرئیسی و حجت الاسلام محمد جواد نیشابوری بودند.
درباره مراسم امروز مسجد کبیر جامع کرمان و تظاهرات پس از مراسم «گزارش خبر»ی از ساواک در ضمیمه کتاب آمده است.
در این گزارش می خوانیم که زنان کرمانی در تظاهرات امروز عکس امام خمینی را روی پارچه نوشته ای که با خود حمل می کردند نصب کرده بودند.
(ضمیمه 27) 2ـ علت باز بودن مغازه ها، اخطاری بود که مأموران انتظامی و امنیتی به اتحادیه ها داده بودند.
در تلفنگرام تقوی رئیس ساواک اصفهان به اداره کل سوم آمده است: «چون روز قبل تذکر لازم به رؤسای اتحادیه ها داده شده بود عده زیادی هم مغازه ها را باز نمودند.
البته تمام مغازه های داخل شهر باز بوده است.
» (6054 /10 ه 1 ـ 19 /2 /37) در تلفنگرام بعدی تقوی آمده است:«به دنبال متفرق شدن جمعیت از مسجد نو اصفهان تعداد معدودی به خیابانهای کاوه و زینبیه اصفهان رفته و شروع به تظاهرات و زدوخورد با مأمورین انتظامی نموده اند که با اقدام سریع مأمورین شهربانی متفرق و 6 نفر دستگیر که تحقیق ادامه دارد.
» (6055 /10 ه 1 ـ 19 /2 /37) در بولتن بعدی نیز به این دستگیری اشاره شده است و نیز مجروح شدن چند دانشجو در اثر هدف قرار گرفته شدن توسط مأموران انتظامی شاه.
3ـ تجمع در مسجد نو بازار در اطلاعیه ای که از طرف جامعه روحانیت اصفهان منتشر شده بود صورت گرفت.
این اطلاعیه در ضمیمه کتاب آمده است.
(ضمیمه 1 /27) 1ـ در بولتن بعدی حوادثی که پس از پایان سخنرانی در قزوین روی می دهد، آمده است.
1ـ در مجلسی که بعد از ظهر در مسجد اعظم اهواز برپا شد حدود 5000 نفر شرکت داشتند.
به این مراسم در بولتن بعدی اشاره شده است.
2ـ سخنران امروز مسجد جامع ساری حجت الاسلام عبدالوهاب قاسمی بود.
3ـ با این که صحبتهای سخنران این مراسم باعث فراهم شدن مقدمات تبعید او شد، کیهان نوشت که «بازار و تعدادی از مغازه های شهر ساری که در نخستین ساعات بامداد تعطیل بود به دنبال برگزاری یک اجتماع مذهبی در مسجد جامع این شهر مجددا باز شده در اجتماع که با شرکت حدود یک هزار تن از مردم شهر تشکیل شده بود یکی از روحانیون مطالبی پیرامون مسائل اجتماعی بیان داشت.
پلیس این اجتماع را تحت کنترل قرار داده بود.
» (کیهان / ش 10459 / ص 2)