درخواست رشوه
درخواست رشوه
متن سند:
درخواست رشوهرشوهگیری و رشوه‌دهی از جمله بدترین و ویرانگر‌ترین عوامل انحطاط و عقب‌ماندگی اقتصادی هر کشوری محسوب می‌شود و هرگاه این عامل در میان طبقه‌ی حاکمه و دولتمردان رواج یابد، طولی نمی‌کشد که تمامی جنبه‌های زندگی اجتماعی و مناسبات اقتصادی به یک بیماری مُسریِ کشنده، مبتلا می‌شود و در مسیر توزیع مناسب و طبیعی ثروت، درآمد و امکانات، مانع و اختلال به‌وجود می‌آید و اقلیتی 9 درصد از ثروت جامعه را در دست می‌گیرند و اکثریتی که در بیکاری و فقر غوطه می‌خورند، شکل می‌گیرد.
در دوران رژیم پهلوی، رشوه‌گیری و رشوه‌دهی به صورت‌های مختلف انجام می‌گرفت، پرداخت وجه نقد، اهدای زمین و اشیاء نفیس و گرانبها و یا به صورت پنهان مانند پرداخت کمیسیون‌های کلان و تقلب در مبالغ خریدها و قراردادها در تمام سطوح طبقات بالای دولتی و حکومتی اعم از نمایندگان مجلس سنا و شورای ملی، درباریان و هزار فامیل پهلوی، هیأت وزیران، از نخست‌وزیر گرفته تا وزرا، معاونین و مدیران کل، استانداران و فرمانداران، اعضای ذی‌نفوذ و عناصر حزبی و باندی و گروهی و... رواج یافته بود.1
بررسی سوابقِ اقدامات خاندان پهلوی، از جمله رضاخان و فرزندش محمدرضا نیز مؤید این مطلب است که آنها، جزو بزرگ‌ترین و مهم‌ترین افرادی بودند که در این امر دخالت داشتند؛ و در منابع تاریخی، موارد متعددی از سوءاستفاده‌های مالی، از جمله پیشنهاد مِلک به رضاخان برای دریافت درجه یا مقام یا تصویب یک پیشنهاد را می‌توان دید.2
محمدرضا پهلوی نیز با اینکه ثروت و املاک و دارایی بسیاری از رضاخان ـ که آنها را به زور غصب کرده بود ـ به ارث برده و با وجود درآمدهای جاری از سرمایه و دارایی‌های خود و درآمدهای حاصل از فروش نفت و دیگر درآمدها که او را یکی از ثروتمندترین مردان جهان کرده بود، اما در رشوه‌خواری و دریافت کمیسیون‌های کلان هم‌دستی داشت.
او پُست‌های دولتی را به مزایده گذاشته و رسماً به فروش شغل اقدام می‌کرد، کما اینکه انتخابات مجلس شورای ملی و گزینش نمایندگان را با دریافت مبلغ 2 میلیون تومان، به سرلشکرضرغام محول کرد.
رشوه‌خواری در معاملات خرید سلاح، با همکاری و شراکت سرلشکر طوفانیان و قراردادهای نفتی و سایر قراردادهای خرید کالا یا تجارت و معاهدات صنعتی و غیره، روش معمول او محسوب می‌شد. محمدرضاشاه در این طریق نه تنها خود که دست مادر، برادران، خواهران و سایر اعضای خاندان سلطنت، وابستگان، درباریان و نظامیان، سرمایه‌داران وابسته و دیگران را نیز در چپاول و ارتکاب به انواع مفاسد مالی و اقتصادی باز گذاشته بود. در یکی از اسناد ساواک، درباره‌ی حمایت از دکتر اعتبار، برای تصدی پُست وزارت بازرگانی توسط درباریان می‌خوانیم:
«بین کارمندان عالی‌رتبه بانک رهنی شایع است: چون آقای دکتر اعتبار، وزیر بازرگانی، در مدت تصدی ریاست بانک و هتل، بدون اخذ ودیعه ارزنده، مبالغ گزافی به اعضای خانوادۀ سلطنتی، بالاخص ملکه‌مادر وام داده‌اند و او با وام‌های دریافتی، ساختمان عظیمی در خیابان سپه، اول جلیل‌آباد، بنا نموده است و مبالغی به اشرف پهلوی پرداخت نموده‌اند، لذا با وساطت اعضای خانواده سلطنتی، پست وزارت بازرگانی به مشارالیه واگذار شده است.»
اسناد زیر، گویای گستردگی این شیوه در میان تمامی افرادی است که در دیوانسالاری پهلوی دارای جایگاه و پایگاه بودند و از آن جمله است، دکتر حنیفه رمضانی و زدوبند‌های او با یک شرکت صهیونیستی و رشوه خواری یوسف خوشکیش، در زمان تصدی ریاست بانک ملی و اعطای تسهیلات به هژبر یزدانی:
سند شماره (59)
به: 2/ ﻫ تاریخ: 18 /4 /45
از: 322 شماره: 322
موضوع: فروش نفت ایران به افریقای جنوبی
طبق اطلاع واصله، شرکت نیکی که محل آن در خیابان فردوسی روبروی بانک ملی ایران بوده و متعلق به چند نفر از تجار یهودی می‌باشد، واسطه فروش نفت به افریقای جنوبی است و ظاهراً شرکت مزبور، به نام اداره اطلاعات فروش، فعالیت (گفته می‌شود این شرکت در امر قاچاق ارز هم دخالت دارد) می‌نماید و دکتر حنیفه رمضانی نماینده مجلس شورای ملی نیز با افراد مؤسسه تبانی و همکاری دارد و پس از آنکه وزیر اقتصاد افریقا به ایران می‌آید و مذاکراتی انجام می‌شود، در مراجعت نامه‌ای به‌عنوان دکتر منوچهر اقبال، مدیرعامل شرکت ملی نفت نوشته و یادآور می‌شود که واسطه‌ها از وی برای عقد قرارداد مربوطه درخواست رشوه نموده‌اند. لذا دکتر اقبال در این مورد نسبت به حنیفه رمضانی سوءظن پیدا نموده و نامبرده نیز مدعی است که مؤسسه نیکی از وزیر مذکور رشوه خواسته و تاکنون هم مبلغ یکصد هزار تومان خرج کرده است. ضمناً دکتر حنیفه رمضانی ضمن یک مذاکره خصوصی اظهار داشته: چندی قبل با هواپیما برای مدت دو روز به کشور سوئیس رفته و در آنجا با وزیر کشور افریقای جنوبی ملاقات و راجع به نفت با وی مذاکره نموده و پس از مراجعت به ایران از او دعوت نموده به ایران بیاید و مشارالیه به ایران آمده و توسط دکتر رمضانی با دکتر اقبال ملاقات می‌نماید و در همین مذاکرات قرار می‌شود ایران به افریقای جنوبی نفت بفروشد. خواهشمند است دستور فرمایید مفاد گزارش خبری فوق را تحقیق و چگونگی را به این اداره کل اعلام دارند.
محترماً در صورت تصویب جهت تحقیق به ساواک تهران ارسال گردد.
سند شماره (6)
به: 923 تاریخ: 28 /1 /54
از: 322 شماره: 458 /342
خوشکیش رئیس کل بانک ملی در نظر دارد از طریق تخصیص اعتباری حدود 2 میلیون تومان در چند شعبه بانکی، از جمله شعبه بازار این مبلغ را در اختیار هژبر یزدانی چوبدار معروف قرار دهد. گفته می‌شود که واسطه این کار شخصی به نام عباس سرافراز مدیر شرکت ساختمانی اکروپل می‌باشد. سرافراز شخصاً این مطالب را عنوان و گفته است که در این کار مبلغ 1 میلیون ریال رشوه داده شده (2 میلیون ریال به خود سرافراز 2 میلیون ریال برای رؤسای بانک‌ها و 6 میلیون ریال دیگر برای خود خوشکیش)
ملاحظات: جهت تحقیق در اطراف صحت و یا سقم موضوع و اعلام نتیجه.
توضیحات سند:
1. بختیاری، شهلا، مفاسد خاندان پهلوی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، سال 1384، ص 852 . اسناد ساواک ، پرونده انفرادی سرلشکر ضرغام، مورخ 30 /3 /1338