موضوع: سفارت آلمان
تاریخ سند: 5 شهریور 1343
موضوع: سفارت آلمان
متن سند:
تاریخ: 5 /6 /43موضوع: سفارت آلمان
بعدازظهر روز 5 شنبه (29 /5 /43) به مناسبت پایان مدت مأموریت سفیر کبیر آلمان غربى در ایران مجلس تودیعى با شرکت جمعى از وزراء و رجال کشور و رؤساء و اعضاى هیاتهاى نمایندگى خارجى مقیم دربار شاهنشاهى در محل ییلاقى سفارت آلمان در تهران برپا بوده که آقاى منصور نخست‌وزیر نیز در آن شرکت جسته است.
در این جلسه پیرامون مسائل مختلف به ویژه چگونگى برگزارى جشن قیام ملى 28 مرداد1 در سال جارى گفتگوهایى صورت گرفته و اغلب حاضرین اظهار عقیده مى‌نموده‌اند که طى یازده سال گذشته کمتر سابقه داشته است که طبقات مختلف مردم مانند سال جارى با طیب خاطر و میل و رغبت در جشن سالگرد رستاخیز 28 مرداد مشارکت جویند. دکتر لقمان ادهم رئیس کل تشریفات سلطنتى که در این میهمانى شرکت داشته در همین زمینه در حضور سفراى کبار انگلیس و آمریکا ـ سناتور جم و چند نفر از مدعوین مطالبى بیان و افزوده علت ذوق و شوق عمومى در سال جارى و برخوردارى مردم از نتایج اصول ششگانه انقلاب شاه و مردم است.
در این جلسه بین کاردار سفارت شوروى در تهران و مورخ‌الدوله سپهر نیز درباره روابط 2 کشور که به رهبرى خردمندانه اعلیحضرت همایون شاهنشاه بهبود یافته مذاکراتى معمول و سپهر ضمن اشاره به فرمایشات ملوکانه در پیام مربوط به قیام ملى 28 مرداد افزوده جمله «سرنوشت ایران باید در تهران معین شود» در پیام شاهنشاه بسیار نغز و پرمعنى بوده و تصور مى‌کند با این فرمایشات مى‌بایستى نگرانى مقامات دولت شوروى از هر جهت برطرف شده باشد.
اصل در پرونده 28 مرداد بایگانى در پرونده‌هاى روابط ایران آلمان غربى و روابط ایران انگلیس و مورخ‌الدوله سپهر و دولت آقاى منصور و سناتور جم و دکتر لقمان ادهم بایگانى گردیده است در پرونده روابط ایران شوروى ر ـ 807 بایگانى شود
احمدى
رئیس بخش 322 رشیدى
5 /6 /43
توضیحات سند:
1ـ کودتاى 28 مرداد 1332 (19 اوت 1953) و بازگرداندن محمدرضا شاه از رُم به ایران، سرآغاز ظهور رژیم استبدادى براى اجراى مقاصد سیاسى و اقتصادى ایالات متحده آمریکا و متحدین غربى او بود؛ و انجام این امر، ابتدا به عهده فضل اللّه زاهدى (که پس از کودتا سپهبد شد) نخست وزیر منتخب آمریکا و انگلیس واگذار گردید، زیرا شایستگى و صلاحیت محمد رضا شاه پس از کودتاى 25 مرداد و فرار شتابزده‌اش به بغداد و سپس به رُم، مورد تردید لندن و واشنگتن قرار گرفته بود.اسامى اعضاى کابینه و کابینه ترمیم شده فضل‌اللّه زاهدى بدین شرح بود: وزیر دادگسترى: جمال الدین اخوى، دکتر فخرالدین شادمان ـ وزیر جنگ: سرلشکر عبداللّه هدایت ـ وزیر دارائى: دکتر على امینى ـ کفیل وزارت فرهنگ: رضا جعفرى ـ وزیر راه: غلامعلى میکده، سرلشکر عباس گرزن ـ وزیر اقتصاد ملى: دکتر على اصغر پورهمایون، دکتر فخرالدین شادمان ـ وزیر کشاورزى: احمد حسین عدل ـ وزیر کار: ابوالقاسم پناهى، مسعود ملکى ـ وزیر خارجه: عبداللّه انتظام ـ وزراى مشاور: محمد نمازى، على اصغر حکمت، امیر حسین ایلخان بختیار، دکتر محمد سجادى؛ معاونان ادارى: غلامرضا فولادوند، موسى سرابندى .
وزارت کشور را خود نخست وزیر به عهده داشت و سرتیپ محمدحسن جهانبانى به معاونت وزارت کشور اشتغال داشت. (نجاتى ـ سرهنگ غلامرضا تاریخ سیاسى بیست و پنج ساله ایران)
رابرت گراهام در مورد نقش سازمان سیا در طراحى کودتاى 28 مرداد چنین مى‌نویسد: شاه که در عرض چند ماه گذشته خود را براى احتمال فرار از کشور آماده کرده بود دقیقاً همین کار را کرد اول به بغداد گریخت و بعد به رُم. روز بعد مجسمه‌هاى شاه در تهران سرنگون شد امّا در عرض سه روز مسیر حوادث علیه مصدق برگردانده شد ترکیبى از کمک خارجى در صورت سیا، نیروهاى وفادار داخلى و اوباشى که با پول استخدام شده بودند تهران را با استفاده از حالت شک و گیجى که بر اثر فشار شاه سابق ایجاد شده بود تحت کنترل درآوردند شاه سابق از حالت تبعیدى که در رُم زنش را همراهى مى‌کرد و در بوتیک‌هاى آنجا خرید مى‌کرد به تهران به صورت یک فاتح برگشت.(رابرت گراهام ـ ایران سراب قدرت ـ ترجمه فیروز فیروزنا ص 77)