آقای حکیم
تاریخ سند: 28 آبان 1345
آقای حکیم
متن سند:
از: 3ﻫ تاریخ: 28 /8 /1345به: 316 شماره: 9879 /3ﻫ
امروز مورخ 25 /8 /45 عده ای از روحانیون طرفدار آقای حکیم در منزل آقای قاضی طباطبایی جمع شده درباره ابلاغیه اخیر اداره آموزش و پرورش مربوط به (طلاب مسجد جامع و صادقیه)1 مذاکراتی می نمودند و قاضی طباطبایی گفته است که فعلاً هیچ گونه مقاومتی نمی توان کرد. اگر کوچکترین مخالفتی با دستور دولت بشود، در عرض یک ساعت تمام طلاب را از بین می-برند و مسجد جامع را تار و مار می نمایند. در آن وقت آقای انزابی گفته است که از طرف بازاریان نیز هیچ گونه مقاومت و یا پشتیبانی نسبت به طلاب نمی شود و به طوری که می گویند شیخ هدایت غروی و عده ای از روحانیون طرفدار شریعتمداری، پریروز در منزل میرزا عبداله مجتهدی جمع شده و پس از صحبت های زیاد نتیجه نگرفته اند و در آخر قرار گذاشته اند تلگرافی به شریعتمداری و دارالتبلیغ2 بنمایند و کسب تکلیف نمایند در آنوقت قاضی نیز گفت که ما هم یک تلگرافی به آقای میلانی (در مشهد) بزنیم و کسب تکلیف نموده و با دستور ایشان عمل بکنیم روحانیونی که در منزل قاضی شرکت داشتند آقای انزابی و میرزا حسین باشسیزلی و حاجی علی اکبر مارالانی و سید ابوالفضل خسروشاهی3و حاجی میرزا حسن آلانقی بودند.
نظریه منبع- درباره ابلاغیه اداره آموزش و پرورش، هیچ گونه موافقتی از طرفداران قاضی و شریعتمداری در بین نیست و حتی بین طرفداران شریعتمدار[ی] و حکیم، اختلاف بزرگی وجود دارد که هیچ گونه اتحاد وسازشی در میان نمی باشد.
نظریه رهبر عملیات- در مورد ابلاغیه اخیر اداره آموزش و پرورش، مدت بیست روز به مسجد جامع و تمام طلاب، مهلت داده شده است که مدارک مزبور را تهیه و در اختیار اداره آموزش پرورش بگذارند و بازاریان هیچگونه پشتیبانی از طلاب ندارند و تصمیم مزبور بین روشنفکران اثر مطلوب به جای گذاشته است. مهرانرود
توضیحات سند:
1. مسجد صادقیه؛ مسجدی در بازار صادقیه تبریز در سمت جنوب صحن بزرگ مدرسه صادقیه واقع گردیده است. 30 ستون سنگی و 30 گنبد ضربی آجری دارد و در و پنجره های آن مشرف به شمال می باشد. بنای این مسجد در سال 1068 قمری در زمان سلطنت شاه عباس دوم صفوی به پایان رسیده و بانی آن میرزا محمد صادق فرزند صدر الدین محمد مستوفی است.2. دارالتبلیغ اسلامی: یکی از اقدامات شریعتمداری راه‌اندازی دستگاهی به نام دارالتبلیغ بود که با ظاهری روشنفکرانه بتواند خدماتی را در زمینه فرهنگ به جامعه ارائه دهد. اگرچه به ادعای طرفداران آن با الهام علمی و عملی از پیامبر اسلام(ص) و برنامه جالب و جاویدان رئیس مذهب تأسیس گردید و توانست با بیش از هشتاد کشور اسلامی رابطه مطبوعاتی و علمی پیدا کند، اما تأسیس آن با توجه به جمیع شرائط و اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی به نفع رژیم شاه بود دارالتبلیغ بیش از آنکه بتواند مرکزی برای نشر معارف اسلامی باشد به عنوان ابزاری برای رژیم تبدیل شد. امام خمینی(ره) با اتخاذ موضعی هوشیارانه در برابر این مؤسسه، مانع از هرگونه چیرگی و تسلط رِژیم بر حوزه گردید.
و همین نظر غیر خوشبینانه امام(ره) به دارالتبلیغ مایه بدبینی و بدگمانی ملت ایران، عالمان اسلامی و محصلان علوم دینی و بدگمانی ملت ایران، عالمان اسلامی و محصلان علوم دینی نسبت به آن گردید. با این وجود رژیم شاه از دارالتبلیغ بهره‌برداری فراوانی کرد.
دارالتبلیغ در روز پنج‌شنبه 15 مهرماه 1344 یعنی دو روز پس از تبعید امام خمینی (ره) از ترکیه به عراق در قم افتتاح شد.
3. آیت‌الله سید ابوالفضل خسروشاهی، فرزند آیت‌الله حاج سید مرتضی خسروشاهی در سال 1279 ﻫ ش در شهر تبریز دیده به جهان گشود. نسب وی با 27 واسطه به حضرت امام حسین علیه‌السلام می‌رسد. وی پس از طی مقدمات برای ادامه تحصیل راهی نجف اشرف شد و سالیانی دراز در محضر استادانی چون مرحوم مشکینی (صاحب حاشیه بر کفایه) . مرحوم ایروانی (صاحب حاشیه بر مکاسب) . مرحوم فیروزآبادی بزرگ و مرحوم حاج سید یونس اردبیلی و دیگر علمای بزرگ نجف به تلمذ پرداخت و سپس در دوران اختناق سیاه رضاخانی به ایران بازگشت و در تبریز سکونت گزید. وی سالیان درازی را به نشر و تبلیغ معارف اسلامی پرداخت و در این راه متحمل زحمات بسیاری گشت. آیت‌الله سید ابوالفضل خسروشاهی در سال 1365 شمسی در تبریز به لقاء حق پیوست و در همان شهر به خاک سپرده شد.
ر. ک: مفاخر آذربایجان، عقیقی بخشایشی، ج 1، صص 3 و 4