موضوع: مذاکرات سید صادق روحانی با داریوش فروهر
تاریخ سند: 23 اردیبهشت 1357
موضوع: مذاکرات سید صادق روحانی با داریوش فروهر
متن سند:
به: 312 شماره: 5531 /21 از: 21 ﻫ بعد از ظهر روز 21 /2 /37 سید صادق روحانی1 با داریوش فروهر تماس[گرفت] و پس از احوال‌پرسی از وضع مجلس تهران جویا شد، فروهر گفت مجلس عظیمی بود و حرف‌ها همه گفته شد آقای عبائی منبر رفت،2وسط منبر مقداری تشنج شد و آقای ناطق نوری رفت بالا و کنترل کرد و در مورد علت تشنج توضیح داد که شیشه‌ای افتاد و صدا کرد مردم خیال کردند نارنجک است و به طرف شبستان حمله کردند حتی نزدیک بود آقایان میرمطهری و سایرین زیردست و پا بروند ولی بعد کنترل شد.فروهر افزود: دستگاه تجهیزات زیادی اعم از ارتش و پلیس فراهم کرده بود بعد از این که جمعیت از مسجد بیرون آمدند نزدیک بازار شعار دادند و برخورد ایجاد شد که منجر به شکستن بعضی شیشه‌ها شده و مقدار زیادی گازاشک‌آور و چند تیرهوایی شلیک کردند و خبر تائید نشده‌ای دارم که در خیابان شاهپور و میدان گمرک دو نفر کشته و چند نفر زخمی شده‌اند.
روحانی پرسید غائله تمام شده است.
فروهر گفت خیر هنوز آن قسمت زیر کنترل نظامی است و اجازه عبور و مرور نمی‌دهند و تا الآن که خبر داشتم هنوز زیر کنترل است.
روحانی پرسید از آقایان چه اشخاصی در مجلس شرکت داشتند.
فروهر گفت آقایانی که دعوت کرده بودند اکثرشان بودند آقای مهندس بازرگان ـ دکتر سنجابی ـ آقای صدر و بعضی از آقایان هم شاید پراکنده بودند که من ندیدم.
روحانی پرسید کسی از بزرگان نگرفتند.
فروهر جواب داد مثل این که آقای عبائی را گرفتند و متفرقه هم شاید در حدود دویست، سیصد نفر دستگیر شدند.
روحانی پرسید از آقایان بازرگان و این‌ها کسی را نگرفتند.
فروهر گفت نخیر ما با هم بودیم وقتی خبر دادند برخورد شده ما را از آن درب بردند اول داخل یک کارخانه و بعد هم بردند در آن حدود در منزلی و مدتی آن‌جا بودیم بعد از کوچه‌های خیابان ری اتومبیل آوردند و آمدیم این جا.
فروهر پرسید در قم چه خبر روحانی گفت منزل آیت‌اله شریعتمداری یک نفر کشته و چند نفر مجروح شدند و توضیحاتی در مورد اوضاع قم به فروهر داد.
نظریه یکشنبه ـ مفاد گزارش صحیح است.
شراره نظریه دوشنبه ـ در چند ماهه اخیر تماس‌های نزدیک بین عوامل جبهه به اصطلاح ملی و سید صادق روحانی برقرار شده و فعالیت آن‌ها هماهنگ شده است.
پارسا نظریه سه‌شنبه : صحت خبر و نظریه دوشنبه مورد تائید است.
مدتی است که بین سید صادق روحانی و داریوش فروهر ارتباطاتی برقرار[است] و تبادل اخبار می‌نمایند و نیز فروهر با زیرکی خاص از وجود روحانی در جهت تهیه و توزیع اعلامیه‌های مربوطه به جبهه به اصطلاح ملی سابق استفاده می‌کند و روحانی را به‌عنوان پایگاهی برای این جبهه در قم و در بین طلاب افراطی می‌داند.
رهبر
توضیحات سند:
1.آیت الله سید محمدصادق روحانی : فرزند سید محمود در سال 1300 ش در قم متولد شد.
وی پس از گذارندن دروس مقدماتی و ادبیات در سال 1315 به شهر نجف مهاجرت کرد و در حوزه علمیه این شهر تحصیلات خود را پی گرفت.
او در سال 1327 به ایران بازگشت و به تدریس فقه و اصول پرداخت.
وی در طول مبارزه، همگام با دیگر علمای ایران با موضع‌گیری‌ها و انتشار اعلامیه‌ها از نهضت اسلامی ایران پشتیبانی کرد.
لیکن پس از پیروزی انقلاب اسلامی تغییر رویه داد.
2.
ساواک در بولتنی دو صفحه‌ای در تاریخ 11 /4 /57 گزارشی از تحت تعقیب بودن حجت‌الاسلام محمد عبائی و دست‌نیافتن به او و وساطت ِآیت‌الله سیدعبداله شیرازی برای بخشودگی او و چند نفر دیگر تهیه نموده که در ذیل ملاحظه می‌نمایید.
آیت‌الله سیدعبدالله شیرازی از آیات مقیم نجف‌‌اشرف بود، بعد از تضییقات دولت بعث عراق به علت اعتراضاتی که به حکومت بعثی عراق نمود، از این کشور خارج [شد] و به ایران آمد و در مشهد مقیم گردیده است.
یادشده از زمان اقامت در شهر مشهد، طرفدارانی پیدا کرده و اکنون در شرایطی قرار گرفته که هرماه مبلغی حدود 3000 ریال به هر یک از طلاب علوم دینی حوزه علمیه مشهد پرداخت می‌نماید.
با اقامت یاد شده در مشهد، خلاء موجود در حوزه علمیه این شهر که بعد از فوت آیت‌الله میلانی از لحاظ مرجع و مقام مذهبی به‌طور محسوسی بروز کرده بود، تا حدودی پرشده و شیرازی شرایط و وضعیت ویژه در این شهر به‌دست آورده است.
آیت‌الله سیدعبدالله شیرازی اخیراً از طریق نایب‌التولیه آستان قدس رضوی و استاندار استان خراسان از پیشگاه مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر استدعا نموده که پنج تن از وعاظ و روحانیونی که به علل مختلف از محل‌های سکونت خود به نقاط دیگر تبعید شده‌اند، مورد عنایت ملوکانه واقع و بقیه مدت محکومیت آن‌ها بخشوده شود.
وعاظ و روحانیونی که آیت‌الله سیدعبدالله شیرزای استدعای بخشودگی بقیه مدت محکومیت آن‌ها را نموده عبارتند از: 1ـ ناصر مکارم‌شیرازی 2ـ محمدمهدی ربانی رانکوهی 3ـ سیدمحمد رئیسی 4ـ علی‌اصغر معصومی 5ـ واعظی به نام عبائی.
چهار نفر از نامبردگان از وعاظ افراطی و طرفدار خمینی هستند که در فعالیت‌های اخلالگرانه اخیر افراطیون مذهبی در شهرهای قم و گرگان دخالت داشته‌اند که به همین علت طبق آراء کمیسیون امنیت اجتماعی شهرستان‌های مذکور از محل سکونت خود تبعید شده‌اند.
ضمناً بخشودگی محکومیت سیدمحمد رئیسی و علی‌اصغر معصومی مورد استدعای آیت‌الله شریعتمداری نیز می‌باشد که از وضعیت آنان گزارشی جداگانه در رابطه با فعالیت‌های اخلالگرانه شهر گرگان تقدیم شده است.
درمورد نفر پنجم (عبائی واعظ) به استحضار می‌رساند که وی در تاریخ 21 /2 /37 در مسجد جامع تهران در مجلس یادبودی که به مناسبت چهلم حوادث اخلالگرانه یزد و جهرم از طرف گردانندگان جبهه به اصطلاح ملی برگزار شده بود به منبر رفته و سخنان تحریک‌آمیزی بیان داشته که به همین جهت تحت تعقیب واقع شده و تاکنون به علت اختفا دسترسی به او و دستگیری وی مقدور نگردیده است.
نظریه: با توجه به این‌که تنبیهات انجام شده تاکنون کافی برای نامبردگان می‌باشد، تصویب استدعای آیت‌الله شیرازی موکول به اراده سنیه ملوکانه می‌باشد.
از شرف عرض پیشگاه شاهنشاه آریامهر گذشت ضمن تصویب مقرر فرمودند: 1ـ این افراد به تدریج و به‌طور انفرادی بخشوده گردند.
2ـ به حساب آیت‌الله شیرازی نگذارید.
3ـ به نام هیچ‌کس نباشد.
سپهبد مقدم 11 /4 /5 /2537 اداره یکم: در اجرای امر به موقع پیشنهاد لازم به عمل آورید.
ثابتی 13 /4 /37