موضوع : فعالیتهای پنهانی آقای عطااللّه خسروانی
تاریخ سند: 3 آبان 1345
موضوع : فعالیتهای پنهانی آقای عطااللّه خسروانی
متن سند:
321 محترما به استحضار می رساند در تاریخ 7 /4 /45 اطلاعیه ای مبنی بر فعالیتها و اقدامات پنهانی آقای عطااللّه خسروانی وزیر کار و امور اجتماعی و دبیرکل حزب ایران نوین و ارتباط با مقامات و سناتورهای آمریکایی به منظور تصدی کابینه واصل که از مفاد آن چنین استنباط می گردید که نامبرده به طریق مختلف درصدد است به مقامات ذینفوذ و صاحب نظر آمریکایی چنین وانمود و تفهیم نماید در صورت احراز پست نخست وزیری نظریات آنان را در مسائل مربوط به نفت و جلوگیری از گرایش ایران به جانب بلوک شرق تأمین خواهد کرد.مفاد اطلاعیه فوق با قید موارد ذیل جهت تحقیق به ساواک تهران منعکس گردید : 1ـ عطااللّه خسروانی دبیرکل حزب ایران نوین چه فعالیتهای پشت پرده را آغاز نموده است.
2ـ مشارالیه از چه طریقی درصدد اخذ تماس با مسئولین امریکائی می باشد.
3ـ کدامیک از مقامات داخلی در این زمینه با نامبرده همکاری دارند .
/ ساواک تهران در تاریخ 6 /5 /45 پس از تحقیق و بررسی با توجه به سوالات فوق چنین اعلام داشته است : 1ـ عطاءاللّه خسروانی خود شخصا در ایران با مقامات امریکایی هماهنگی داشته و در خارج از کشور نیز توسط برادرش سفیر کبیر ایران در آمریکا با مقامات وزارت امور خارجه و سناتورهای مؤثر آمریکایی دست به فعالیتهایی برای نخست وزیری زده است.
2ـ نامبرده موفقیت خود را در مبارزه با عناصر مخالف سیاست امریکا و کسب قدرت در حزب و خنثی کردن هر نوع فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی و سیاسی با سایر کشورهای اروپایی بالاخص کشورهای بلوک شرق دانسته و در این راه در تلاش مداوم می باشد.
3ـ در خارج از ایران توسط برادرش1 که سفیر کبیر ایران در آمریکا می باشد با مقامات وزارت امور خارجه و سناتورهای مؤثر امریکایی فعالیت هماهنگ داشته و در داخل با مسئولین سفارت امریکا در تهران و شخصیتهایی نظیر دکتر خواجه نوری لیدر فراکسیون پارلمانی حزب ایران نوین و دکتر منوچهر کلالی2ـ عبدالرضا انصاری ـ دکتر مهذب3 ـ مهندس ریاضی رئیس مجلس شورای ملی بدین منظور همکاری داشته و ضمنا مهندس کاظم جفرودی4 که در نخست وزیری مرحوم منصور مؤثر بوده در این مورد صمیمانه تلاش می نمایند.
مراتب اطلاعیه و اعلام نظر ساواک تهران از نظر اینکه موضوع واجد اهمیت بود در تاریخ 9 /5 /45 با راهنما مشخص می باشد گزارش و تیمسار ریاست ساواک ذیل آن پی نوشت فرمودند «ساواک تهران شایعات جمع آوری می نماید اگر تمام گزارشات ساواک تهران به همین نحو است باید فکر دیگری کرد.
مهندس جفرودی کوچکترین نقشی در نخست وزیری مرحوم منصور نداشته است.
توجه شما را جلب می کنم شاید عواملی دارد ساواک تهران را منحرف و بلکه می خواهد او را خراب نماید گزارشات بایستی مستند بوده والا باید ذکر گردد طبق شایعات چنین می گویند.
در اجرای امر موضوع مجددا با قید مواردی به ساواک تهران ارسال تا پیرامون آن تحقیق و چنانچه متکی و مستند به دلایلی می باشد گزارش نماید و ساواک مذکور در مورخه 17 /7 /45 (با راهنما مشخص است اعلام داشته مفاد نامه قبلی متکی به تحقیقاتی است که به نحو غیرمحسوس بعمل آمده است و طبق اطلاع برادر آقای خسروانی (سفیر کبیر ایران در آمریکا) بیش از سایر سفرای کشورهای خاورمیانه و آسیا با سفیر آمریکا نزدیک است و نامبرده توسط سفیر آمریکا در تهران که اقدامات خود را وسیله رئیس کمیته و امور سیاسی وزارت امور خارجه به مرحله عمل رسانیده بود از مهندس ریاضی دعوت کرده که به امریکا عزیمت و در مراسم به آب انداختن کشتی ریاضی شرکت نماید و منظور اصلی از این مسافرت این بوده که مهندس ریاضی در تقویت اکثریت نمایندگان بخصوص در اجرای نظریات دبیرکل حزب غفلت نکند و بعد از مراجعت نامبرده از آمریکا شایعه نخست وزیری آقای عطااللّه خسروانی شدت یافته تا جایی که سپهبد شکیبی معاون وزارت جنگ اظهار داشته موضوع خسروانی تمام شده و آقای هویدا به لندن یا به آمریکا می رود و فعالیتهای پنهانی خسروانی سفیر ایران در آمریکا و عطااللّه خسروانی در ایران به عرض شاهنشاه آریامهر رسیده و معظم له از چنین اقدامات ابلهانه ای که بعمل می آید متاثر شده اند.
در هر حال فعالیتهای سفیر ایران در آمریکا به خاطر تصدی پست نخست وزیری برادرش عطااللّه خسروانی می باشد که با استفاده از دوستی چند نفر از سناتورهای متنفذ و رئیس امور سیاسی و اطلاعاتی ایران در وزارت خارجه آمریکا به عمل آمده و در ایران نیز خسروانی در تماس با مقامات آمریکایی غفلت نکرده و چنین وانمود می نماید که در اثر اقدامات فوق وعده داده شده که تا پایان سال 45 آقای هویدا به عنوان سفیر ایران به لندن و یا فرانسه عزیمت و آقای خسروانی مأمور تشکیل کابینه می گردد و نیز بعضی محافل وابسته به بهائیان در خارج و داخل از روی کار آمدن خسروانی پشتیبانی می نمایند ضمنا چون آقای خسروانی از اقدامات خود و برادرش و فعالیتهای آمریکاییهای مسئول امور ایران در وزارت امور خارجه امریکا مطمئن است لذا هیچگونه عکس العملی برای سرکوبی مخالفین نشان نمی دهد و چنان عمل نمی کند که اقدامات وی آشکار و موجبات شکست را فراهم نماید به هر حال اقدامات خود را در خنثی نمودن فعالیتهای بلوک شرق و دولتهای اروپایی و توسعه روابط ایران و امریکا منوط به تصاحب پست نخست وزیری می داند.
مراتب استحضارا به عرض می رسد.
پی نوشت تیمسار ریاست ساواک : تحقیقات غیرمحسوس ساواک تهران مایه ناامیدی است.
تنها منبع تحقیق مؤثر [مورد] اشاره اش اظهار سپهبد شکیبی است که ممکن است روی دوستی و هم مسلکی باشد و منبع مؤثر یا مثبت نیست.
برای من باورکردنی نیست که وزیر کار چنین فکری در مخیله اش خطور کند.
گذشته از مراتب بالا کسانی که در مقامات وزارت یا نظایر آن قرار گرفته اند می دانند که دیگر نخست وزیر شدن با بندوبست نیست [!!] و فقط یک نفر نخست وزیر کشور را تعیین می کند و بلوک شرق و غرب هم دیگر اثری [!! ]ندارند.
اصل در ج ـ 451 از طبقه بندی سری خارج شد رنجبر 16 /8 /45 به پرونده های امیرعباس هویدا نخست وزیر ضمیمه و بایگانی شود رنجبر 12 /8 /45
توضیحات سند:
1ـ خسرو خسروانی فرزند محمد هاشم متولد 1292 تهران.وی کارمند عالیرتبه شرکت تابعیت ایران ـ کارمند وزارت امورخارجه ـ وزیر مختار در واشنگتن ـ سفیر در جمهوری عربی مصر ـ سفیر در آنکارا و...
بوده است.
همچنین نامبرده در تشکیلات فراماسونری فعالیت داشت و عضو لژ مهر بود.
اسناد ساواک ـ پرونده انفرادی 2ـ منوچهر کلالی فرزند حبیب اله به سال 1304 ش در مشهد متولد شد.
برای تکمیل تحصیلات به تهران آمد و از دانشکده حقوق در رشته علوم سیاسی و اقتصاد فارغ التحصیل شد.
در 1325 ش وارد کارهای دولتی شد و در وزارت کار مشغول گردید.
برای ادامه تحصیلات راهی فرانسه شد و از دانشگاه پاریس موفق به دریافت دکترای علوم سیاسی گردید.
پس از بازگشت به ایران مدارج اداری را طی کرد تا اینکه به معاونت اداری وزارت کار و امور اجتماعی رسید.
وی که در توسعه تشکیلات اداری وزارت کار نقش ساز بود، مدتی دبیرکل کانون فارغ التحصیلان (1329) شد.
معاونت اداره اقتصاد وزارت کار (1326 ش).
ریاست اداره کار و بیمه های اجتماعی استان خراسان (36 ـ32) وزیر مشاور و سفیر ایران در سالهای 1350 و 1353 ش، عضو کانون مترقی و دبیرکل حزب ایران نوین (48 تا 53) از دیگر مشاغل او بود.
کلالی که عضو جمعیت فراماسونری بود از طرفداران دولت آمریکا بود که در اغلب مهمانی های سفارت آمریکا در ایران شرکت می یافت.
گویا مقامات آمریکایی از برکناری وی از حزب ایران نوین ابراز ناراحتی نمودند.
برابر گزارشی در 1346 ش وی از جمله کارگردانان کمیته محرمانه ای که از طرف مقامات سیاسی آمریکا (سیا) متمرکز در حزب ایران نوین بوده معرفی گردیده و نیز همسر وی که دارای ملیت فرانسوی است مدتها در اداره اطلاعات سفارت آمریکا مشغول به کار بوده و همزمان با آغاز فعالیتهای همسرش در حزب ایران نوین از شغل خود مستعفی گردید.
کلالی در 1340 ش از طرف وزیر کار به عنوان نماینده وزارت کار جهت شرکت در کمیته دائمی حفاظت به ساواک معرفی شد و در سال 1353 ش از طرف سازمان مرکزی بین المللی حمایت از زندانیان در انگلستان نامه هایی جهت کسب اطلاع از وضع چند زندانی سیاسی جهت یاد شده ارسال شده است.
در سال 1353 ش از نصیری جهت شرکت در مراسم کنگره سوم حزب ایران نوین دعوت به عمل آورد.
و همواره مورد تفقد نصیری بود.
پدر وی از ملاکین تربت جام بود که حداکثر استفاده و بهره برداری را از مقام و موقعیت وی در جهت منافع مادی خود نموده و در بیشتر نقل و انتقالات رؤسای ادارات نیز دخالت می کرده است.
کلالی نماینده دوره های 21 و 22 مجلس شورای ملی از مشهد بود.
اسناد ساواک ـ پرونده انفرادی 3ـ سید جواد مهذب فرزند احمد نماینده دوره های 21 و 22 فسا در مجلس شورای ملی به سال 1301 ش در شیراز تولد یافت.
پس از اخذ مدرک لیسانس از دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی دانشگاه تهران راهی آمریکا شد و فوق لیسانس علوم سیاسی را از دانشگاه ایندیانا گرفت و دکترای علوم اداری را هم از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی اخذ کرد.
پس از بازگشت به تدریج مشاغل زیر را عهده دار شد : قاضی دادگستری، استاد و کفیل مؤسسه علوم اداری و بازرگانی دانشگاه تهران، مشاور سرپرست ادارات بانک مرکزی ایران، مشاور و رئیس کل بانک مرکزی ایران، رئیس مؤسسه علوم بانکی ایران، عضو هیئت رئیسه مجلس در دوره نمایندگی، عضو شورای عالی آموزش و پرورش، عضو و دبیر هیأت امناء دانشگاه پهلوی شیراز، معاون طرح ها و بررسیهای وزارت آموزش و پرورش، عضو مجمع عمومی بنگاه حمایت مادران و نوزادان، عضو کمیته تهیه آئین نامه و مقررات سازمان استخدامی و بازنشستگی کشور، عضو مؤسس شورای عالی و هیأت اجرایی حزب ایران نوین، عضو حزب رستاخیز، عضو انجمن بین المللی لاینز و عضو تشکیلات فراماسونری لژ دانش.
وی نشانهای درجه 3 تاج و درجه 3 همایون، درجه 1 سپاس و مدال تاجگذاری و 25 سال سلطنت شاه را دریافت نموده است.
وی دارای املاک و مستغلات متعددی در استان فارس بوده است.
مهذب داماد تیمسار کمال رئیس اداره دوم ارتش بود.
اسناد ساواک ـ پرونده انفرادی 4ـ کاظم جفرودی فرزند تقی در سال 1293 ه ش در رشت به دنیا آمد.
پدرش دلال بود و در تجارت چوب فعالیت می کرد.
مشارالیه از دبیرستان شاهپور رشت دیپلم گرفت و در سال 1311 با بورس دولتی برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و در رشته ریاضی و مهندسی ساختمان (راه و پل) تحصیل کرد و پس از 6 سال به ایران بازگشت.
در سوابق وی آمده است : «در هنگام تحصیل در پاریس ضمن پیسی که نوشته بود، گربه فرانسوی را با گربه ایرانی مقایسه کرده که این پیس در یکی از تأترهای پاریس اجرا شده بوده به همین علت در موقع مراجعت به ایران دستگیر و مدتی زندانی بود و پس از آزادی به دستور رضاشاه، با وجود داشتن دکترا در رشته راه و پل، سرباز عادی شد و با همین لباس در دانشکده فنی تحصیل می کرد.
» کاظم جفرودی که در سال 1320 با سمت استادیاری به استخدام دانشکده فنی درآمده بود، ضمن عضویت در حزب مردم، در دوره 17 مجلس شورای ملی کاندید شهرستان رشت شد و با حمایت دادور ـ شهردار رشت ـ به نمایندگی رسید و پس از آن نیز در دوره های 18، 19، 20 نیز، کرسی نمایندگی مجلس را حفظ کرد.
او که علاوه بر استادی دانشگاه تهران، در فعالیت های مقاطعه کاری، ضمن تأسیس شرکت ساختمانی مثلث با قباد ظفر و صادق صادق، در اغلب مقاطعه کاری های دولتی شرکت داشت، در دوران نمایندگی مجلس چنین معرفی شد : «به شهرت علاقمند است.
شخصی است باهوش، فعال و رفیق باز، به پول علاقمند است.
درب منزل جفرودی همیشه به روی گیلانی های مقیم تهران باز است و نامبرده با علاقمندی و دلسوزی کامل نسبت به حل و فصل مشکلات مراجعین اقدام می نماید.
» مشارالیه در دوره هفدم مجلس، نطقی علیه انگلستان ایراد کرده و در گزارشی به عنوان فردی که در نخست وزیری حسنعلی منصور نقش مؤثر داشته معرفی شده بود، در سال 1345 چنین ارزیابی شد: «مهندس جفرودی اصولاً آدم مرموز و بازیگری است.
این شخص در سال 1317 از فرانسه به ایران آمد به علت داشتن همکاری با یک روزنامه نویس کمونیست فرانسوی و نشر بعضی مطالب ضد ایرانی، بخصوص اینکه از راه روسیه و باکو با کشتی وارد بندر پهلوی شده، همان لحظه اول از طرف شهربانی وقت دستگیر و مدت یکسال و نیم زندانی گردید، لکن سپس سیاست انگلیسی را پیشه خود کرد و با قوام السلطنه و رشیدیان ها وارد همکاری شد و با مرحوم منصور مانند برادر بود و سابقا شبهای جمعه در منزل جفرودی واقع در خیابان پهلوی جنب کلانتری یک آقایان : منصور، هویدا، مهندس اصفیا، مهندس شریف امامی، مهندس ریاضی، مهندس سعید، خسرو هدایت دوره داشته اند و چون مشارالیه دارای شغل اداری نمی باشد، او را مقاطعه کار و استاد می شناسند.
آقای جفرودی به علت همکاری با امریکائی های مقیم تهران و امریکا و راهنمائی های منصور انجام رُل واسطه، کمک شایانی به منصور کرده و شاید حق پست نخست وزیری به گردنش دارد و هم اکنون نیز با آقای هویدا ارتباط دارد.
» کاظم جفرودی که فردی بسیار رفیق باز بود، در سال 1347 به عنوان سناتور انتصابی به مجلس سنا راه یافت و در سال 1347 پس از یک سلسله درگیری های درون حزبی، به عنوان معاون دبیرکل حزب مردم انتخاب شد.
او که دبیر سندیکاهای شرکت های ساختمانی تهران نیز بود، پس از تشکیل حزب رستاخیز ملی به آن حزب پیوست.
کاظم جفرودی نیز مانند دیگر حکومتگران ایران، از اعضای شبکه فراماسونری جهانی به شمار می رفت.
اسناد ساواک ـ پرونده انفرادی