موضوع: عبدالکریم هاشمی‌نژاد
تاریخ سند: 8 آذر 1343
موضوع: عبدالکریم هاشمی‌نژاد
متن سند:
شماره: 11775 /9ﻫ تاریخ:8 /9 /1343موضوع: عبدالکریم هاشمی‌نژاد
در تاریخ 8 /9 /43 ساعت 8:30 آقای عبدالکریم هاشمی‌نژاد واعظ در مدرسه نواب حضور یافتند و با ورود ایشان عده‌ای از طلبه‌های مدرسه من‌جمله سید رضا محمدی، شیخ ولی ابراهیمی، مهربان، سید قاسم فلسفی [و] اسدی مهاجر گرد ایشان جمع آمده و ایشان را به اطاق راهنمایی نمودند. این اطاق اختصاص به دو طلبه هم اطاق، مهربان و ابراهیمی داشت. در ضمن صحبت‌ها، طلبه‌ای به نام مهاجر از آقای هاشمی‌نژاد سؤال کرد برای چه خزانه دولت را پر می‌کنند؟ ایشان در جواب گفتند علت پر کردن خزانه دولت، پر کردن جیب استعمار است که می‌خواهد در عوض این پول‌های هنگفت اسلحه به ایران وارد کند و الحمدالله کارهای استعمارگرانه دولت با عکس‌العمل روبه‌رو می‌شود. مثلاً روزی هفت میلیون تومان بنزین فروش می‌شد و از موقعی که نرخ بنزین دو برابر شده، فروش بنزین روزی چهار میلیون تومان گردیده و روزی سه میلیون تومان به دولت ضرر وارد شده و درصدد اخذ عوارض از اتومبیلهای دیزلی برآمدند. آن‌ها هم اعتصاب را بر کار کردن ترجیح دادند و امکان این را دارد که در اینجا هم اعتصابی رخ دهد.1 طلبه‌ای به نام محمدی از ایشان سؤال کرد آیا صحت دارد که اعلامیه‌ای منتشر می‌شود که مردم از استعمال دخانیات خودداری کنند؟ آقای هاشمی‌نژاد گفت اطلاعی ندارم. اگر آقایان این کار را بکنند خیلی کار بزرگی است و دستگاه‌های استعماری به‌کلی فلج خواهد شد.
گیرندگان: تیمسار ریاست سازمان اطلاعات و امنیت کشور (اداره کل سوم ـ 321)
به تعداد افراد مندرج در اطلاعیه تکثیر و ضمیمه پرونده‌های مربوطه شود ـ 25 /9
بایگانی شود ـ 26 /9
هـ ـ الف/ 721 ـ مذهبی
توضیحات سند:
1. تغییرات قیمت نفت و بنزین در دهه 40: در روز سوم آذرماه 1343 دولت پهلوی اعلام کرد قیمت هر لیتر بنزین از پنج ریال به 10 ریال و نفت سیاه از 2.5 ریال به 3.5 ریال افزایش یافته است و استفاده‌کنندگان از اتومبیلهای گازوئیلی باید در تهران، هر ماه چهار هزار ریال و در شهرستان‌ها هزاروپانصد ریال عوارض بپردازند. این تصمیم با اعتراض عمومی مواجه شد و شانزده هزار نفر از تاکسیرانان در تهران دست به اعتصاب زدند. دولت تلاش کرد اعتصاب را خنثی کند و در‌این‌راستا، وسایل نقلیه ارتش و سایر سازمان‌های دولتی به جای تاکسی‌ها به کار گرفته شدند تا مسافران را جابه‌جا کنند؛ اما اعتصاب تا سه روز ادامه داشت. پس از آن نیز اعتراضات همچنان از سوی اتحادیه تاکسی‌داران دنبال شد تا بالاخره دولت و کارفرمایان، تا اندازه‌ای عقب نشستند و روزانه 10 تومان از نرخ اجاره به نفع تاکسیرانان کاستند و سرانجام، شاه در 20 دی‌ماه 1343 دستور داد قیمت نفت و بنزین کاهش یابد و نفت سفید به قیمت سابق و بنزین به قیمت کمتری در اختیار مردم قرار گیرد.دکتر علینقی عالیخانی، وزیر اقتصاد وقت، در کتاب خاطرات خود ماجرا را این‌گونه روایت می‌کند: «شاه ناگهان تصمیم گرفت بودجه ارتش را به مقدار هنگفتی افزایش دهد. در جلسه‌ای که در شورای اقتصاد برگزار شد، این بحث پیش آمد که منابع مالی بودجه درخواستی برای ارتش از کجا تأمین شود؟ دولت می‌دانست اگر منابع مالی جدیدی تأمین نکند، ناگزیر است بخشی از بودجه طرح‌های عمرانی را کاهش دهد. در شورای اقتصاد تصمیم گرفته شد افزایش بهای نفت و بنزین، محل مناسبی برای تأمین منابع مالی موردنیاز شاه و ارتش است. من از طرفداران این فکر بودم و این مسئله ابتدا در شورای اقتصاد تأیید و سپس در هیئت وزیران تصویب شد. خیلی هم شاد بودیم که به‌این‌ترتیب، برنامه‌های عمرانی را نجات داده‌ایم. دکتر اقبال که در آن دوران مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران بود، اما در یک نشست، خیلی صریح و دلسوزانه به ما گفت در عالم دولت‌خواهی به شما توصیه می‌کنم این کار را نکنید. این کار خطاست؛ این تحمیلِ خیلی بزرگی است برای مردم معمولی که نفت، هم وسیله گرمای آن‌هاست و هم وسیله پخت‌و‌پز. از این گذشته، بهای بنزین از طریق تأثیر بر نرخ کامیون و اتوبوس در رفت‌و‌آمد مردم نقش بزرگی بازی می‌کند. روز بعد مردم رفتند جلو پمپ بنزین‌ها و دیدند نرخ بنزین دو برابر و اعتصاب تاکسیرانان شروع شده است. چند هفته بعد ناچار شدیم قیمت‌ها را به نرخ قبلی باز گردانیم. درسی که این ماجرا به ما داد، عبارت از این بود که یک‌مرتبه چشممان باز شد که نظر مردم را درباره امور نمی‌خواهیم و تا حدودی چشم همه را باز کرد و متوجه شدیم هر کاری دلمان بخواهد نمی‌توانیم بکنیم. این اتفاق، آسیب بزرگی به حسنعلی منصور (نخست‌وزیر وقت) زد.» اگرچه عالیخانی به نقش استعمار غرب، خاصه امریکا و انگلیس، در این تغییرات اشاره نمی‌کند، حتی سخنی از جایگاه مستشاران امریکا که رو به افزایش بوده، چیزی نگفته است.
در روز 22 دی‌ماه نیز حسنعلی منصور با حضور در جلسه علنی مجلس شورای ملی اعلام کرد که به دستور شاه و بر طبق تصویب هیئت دولت، بهای نفت و بنزین ارزان شده است. او علت این امر را امضای قراردادهای جدید نفت و افزایش درآمد ایران از محل صادرات نفت دانست و افزود «شاه به دولت دستور داد تا بهای نفت و بنزین ارزان شود، دولت هم آن را تصویب کرد.» به گفته منصور، بهای نفت سفید همان 5 /2 ریال و بنزین از قرار هر لیتر هشت ریال فروخته می‌شود. بنا به ادعای منصور، نخستین کسی که در ایران به فکر مردم است، شخص شاه است و دولت نیز از منویات او تبعیت می‌کند. (روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 1638، تاریخ 20 /7 /1387)