موضوع: انعکاس تاسیس حزب کمونیست در ایران در بین اعضاء کمیته مرکزی حزب منحله توده
تاریخ سند: 26 تیر 1349
موضوع: انعکاس تاسیس حزب کمونیست در ایران در بین اعضاء کمیته مرکزی حزب منحله توده
متن سند:
از: انگور به: ماه 315 شماره: 1570 پس از مصاحبه‌ای که شاهنشاه آریا مهر چندی قبل با یک خبرنگار فرانسوی به عمل آوردند در آن بطور ضمنی به تشکیل یک حزب سوسیالیستی در کشور اشاره فرمودند در بین اعضاء حزب منحله توده در آلمان شرقی شایع شده است که دولت ایران قصد دارد به وسیله افراد قدیمی حزب منحله توده که فعلاً در ایران هستند مجدداً این حزب را در داخل کشور تاسیس نماید این موضوع باعث تفسیرهای مختلف شده و حتی چندی قبل کمیته مرکزی حزب منحله توده جلسه ای تشکیل داده و چندین ساعت در این بین بحث نموده است.در کمیته مرکزی دو دسته مخالف و موافق در این باره اظهارنظر نموده اند.
دسته اول شامل احسان طبری- قدوه- عبدالصمد کامبخش- رضا رادمنش که مخالف این جریان بوده و گفته‌اند شاهنشاه به هیچ‌وجه موافق تاسیس مجدد حزب توده نیست و چون آدم باهوشی است و می‌داند که حزب منحله توده در ایران نفوذی دارد مخصوصاً این جریان را مطرح نموده که مخالفان حزب توده را به اظهار نظریه و عقیده وادارد و در این مورد به سرمقاله روزنامه اطلاعات به قلم جواد شیخ الاسلامی که در مخالفت با تشکیل حزب توده نوشته شده بود اشاره می کنند.
گروه اول همچنین معتقدند که ممکن است شاهنشاه این حرف را برای این زده‌اند که مقدمه‌ای برای تشکیل حزب توده با دست سازمان امنیت باشد تا بدینوسیله کمیته مرکزیها را ایزوله کند.
گروه دوم که شامل داود نوروزی- ایرج اسکندری و طرفداران آنها بوده اند گفته اند که شاهنشاه موافق همکاری وسیع با شورویها هستند و اطلاع دارند که این همکاری نتایج درخشان برای ایران دارد و به این دلیل به خاطر دولت شوروی این کار را می‌کنند و آزادی مجدد حزب توده نیز در ایران مهم نیست زیرا اکنون سازمان امنیت و ارتش فوق العاده هستند و می‌توانند بر اوضاع مسلط باشند.
ضمناً بدینوسیله تشکیل حزب توده نیز برای نشان دادن وجود دموکراسی در ایران یک چیز زینتی است.
ضمناً گروهی که موافق تشکیل حزب هستند می‌گویند تشکیل حزب توده توسط افرادی که در ایران هستند ممکن است مفیدتر از ادامه رهبری آن به دست افراد کنونی باشد زیرا اقلاً افرادی که الان در ایران هستند بهتر به شرایط داخل کشور وارد بوده و راه اداره حزب را در شرایط کنونی بهتر می دانند.
داود نوروزی اظهار نموده که مخالفین تاسیس حزب در کمیته مرکزی حزب منحله توده کسانی هستند که نمی خواهند به ایران بروند و قصد دارند با مقدمه چینی و عوام فریبی وضع موجود خود را حفظ کنند.