موضوع: جلسه کنگره هزاره شیخ طوسی
تاریخ سند: 12 فروردین 1349
موضوع: جلسه کنگره هزاره شیخ طوسی
متن سند:
از: 9 ﻫ تاریخ:12 /1 /1349به: 316 شماره: 10028 /9ﻫ
موضوع: جلسه کنگره هزاره شیخ طوسی
به مناسبت برگزاری کنگره هزاره شیخ طوسی1 عده‌ای از روحانیون مقیم تهران بنا به دعوت دانشگاه مشهد به مشهد آمده‌اند که ازجمله آیت‌الله کمره[ای]، صالحی کرمانی، جعفری،2 نجفی، صالحی نجف‌آبادی [و] برقعی می‌باشند.
روز 28 /12 /48 صالحی نجف‌آبادی که از روحانیون متعصب و ناراحت مقیم تهران است و دارای افکار مخرب و مخالف است و سوابق زیادی نیز دارد، در تالار رازی دانشکده پزشکی سؤال می‌نماید «روحانیونی که جنبه ملی دارند در مشهد چه کسانی هستند؟» سپس اضافه نموده «عیب این مسافرتی که من به مشهد نموده‌ام این است که از طرف دانشگاه دعوت شده و ما دربست در اختیار دانشگاه هستیم و فرصتی ندارم که با کسی در مشهد تماس بگیرم.»
ملاحظات:
توضیح منبع خبر: صالحی نجف‌آبادی جزو روحانیون مخالف دولت است و دارای سوابقی نیز می‌باشد.
نظریه رهبر عملیات: در مدت اقامت نجف‌آبادی در مشهد، وسیله همین منبع تحت مراقبت بوده، عمل خلافی از وی مشاهده نشده است.
آقای مخبری! بهره‌برداری شود ـ 16 /1 /49 در 161126 بایگانی شود ـ 17 /1 /49
توضیحات سند:
1. کنگره هزاره شیخ الطائفه یا شیخ طوسی به مدت پنج روز از 28 اسفند 1348 تا 3 فروردین ماه 49 شمسی در دانشگاه مشهد برگزار گردید. پیشنهاد تشکیل این کنگره پرشکوه نخست از طرف علامه فقید مرحوم شیخ آقا بزرگ تهرانی ـ که اندکی پیش از تشکیل کنگره چشم از جهان فرو بست ـ عنوان شد. شورای دانشگاه تهران نیز به اتفاق آرا به این پیشنهاد رأی مثبت داد ولی چون شیخ طوسی از مردم خراسان بوده است، انعقاد کنگره را به دانشگاه مشهد محول نمود.دکتر عبدالله فریار، رئیس وقت دانشگاه مشهد که مسئول برگزاری این کنگره بود، در مقدمه «یادنامه شیخ طوسی» که قبل از انعقاد کنگره چاپ شد، می‌نویسد: «... دانشگاه مشهد توفیق آن را یافته که به یادگار هزاره شیخ طوسی، یکی از بزرگترین رجال دانش و تقوا، مجمعی از نخبه دانشمندان اسلام و اسلام شناسان نامی گردآورد. این فرصت کوتاه و بسیار سودمند در تاریخ این دانشگاه و به‌خصوص دانشکده الهیات و معارف اسلامی که طراح اصلی این کنگره علمی اسلامی است، با خاطره‌ای شیرین و با نتایجی مطلوب تا سال‌های درازی پایدار خواهد ماند... دانشکده الهیات و معارف اسلامی یکی از برجسته‌ترین رجال علوم اسلامی را برگزیده و به مناسبت هزارمین سال ولادت وی، کنگره علمی عظیمی با شرکت متخصصین و استادان برجسته علوم اسلامی برگزار می‌نماید. این شخصیت بزرگ، محمد بن حسن طوسی معروف به «شیخ طوسی» است که در سال 385 هجری قمری در طوس متولد شده و در سال 460 در نجف بدرود حیات گفت.»
مجری کنگره هزاره شیخ طوسی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مشهد بود. سرپرستی این دانشکده را دکتر رامیار برعهده داشت و دبیر کنگره استاد آیت‌الله واعظ‌زاده بود که همراهی و یاری تنی چند از دیگر اساتید دانشکده الهیات، یعنی دکتر مجتهدزاده، دکتر کاظم مدیر شانه‌چی و دکتر جعفر زاهدی را نیز با خود داشت. این کنگره کار خود را در شش گروه «تفسیر و علوم قرآن» به ریاست زین‌العابدین رهنما، «فقه و اصول» به ریاست جواد تارا، «حدیث و تراجم» به ریاست حاج میرزا خلیل کمره‌ای، «کلام و فلسفه» به ریاست علال الفاسی، «تاریخ و ادب» به ریاست مجتبی مینوی و «کتابشناسی» به ریاست صلاح‌الدین مُنَجّد آغاز کرد که ریاست تمامی این گروه‌ها برعهده علال الفاسی، دانشمند مراکشی، بود. دانشمندان، علما و اساتید بسیاری از کشورهای مختلف مقالاتی را به این کنگره بین‌المللی ارسال کردند که تعدادی از آنها در یادنامه کنگره چاپ شد و از تعدادی دیگر نیز با ذکر عنوان مقاله و نام نویسنده، تقدیر گردید. اساتیدی که مقاله‌هایشان در کتاب کنگره چاپ شد، به ترتیب، عبارت‌اند از: حجت‌الاسلام علی دوانی، محمد واعظ‌زاده، سیدمحمود کاخکی، عبدالحی حبیبی (از افغانستان)، استاد محمد محیط طباطبایی، عبدالحمید مولوی، سیدمحمدباقر سبزواری، محمدباقر ساعدی، اکبر داناسرشت، اسماعیل یعقوب (از اندونزی)، دکتر سیدجعفر شهیدی، علینقی نقوی (از هندوستان)، حاج میرزا خلیل کمره‌ای، سیدهاشم رسولی محلاتی، کاظم مدیر شانه‌چی، سیدجواد مصطفوی، عبدالقادر قره‌خانه (از ترکیه)، سیدمحمدعلی روضاتی، جرج عطیه (از آمریکا)، صالح عضیمه (از سوریه)، حسین کریمان، حسین عمادزاده، محمدحسن آل یس (از عراق)، جواد تارا، چارلز آدامز (از کانادا)، آیت‌الله مرتضی مطهری، ابوالقاسم گرجی، سیدمحمدکاظم امام، حاج سیدرضا صدر، محمد خزائلی، زین‌الدین جعفر زاهدی، عبدالمحسن مشکوت الدینی، جواد فلاطوری (از آلمان)، علامه محمدتقی جعفری، مهدی محقق، محمدجواد مشکور، مونتگمری وات (از انگلستان)، ابراهیم امینی و سیدمحمد جزائری.
در آخرین روز کنگره، پس از سخنرانی چند نفر از اساتید، قطعنامه پایانی کنگره توسط دکتر رامیار قرائت شد. این قطعنامه که از مجموع قطعنامه‌های گروه‌های شش‌گانه تنظیم شده بود، بندهایی در لزوم وحدت بین مسلمانان، تقویت و هدایت پژوهش‌های اسلامی و علمی، آموزش مبانی و آموزه‌های اسلامی برای نونهالان و نوجوانان و... داشت که از مهمترین آن بندها می‌توان به این مورد اشاره کرد: «کنگره اعلام می‌دارد که مسلمانان جهان امت واحدی هستند. قرآن ایشان یکی است و آن قرآنی است که در سینه‌ها محفوظ و در مصاحف خوانده می‌شود. کنگره معتقد است که عقیده مسلمانان در کتاب و سنت یکی است و در اعتقادات و عمل به آنها فرقی میان مذاهب خود نمی‌یابند.»
(به نقل از «هزاره شیخ طوسی»، تهیه و تنظیم و مقدمه و ترجمه حجت‌الاسلام علی دوانی، انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم، 1362)
2. علامه محمدتقى جعفرى، فرزند حاج کریم آقا در مرداد 1304 در محله شتربان ـ خیابان شمس تبریزى کنونى ـ تبریز دیده به جهان گشود. وی تحصیلات ابتدایى را در دبستان اعتماد آغاز کرد، اما قبل از کلاس ششم ابتدایى به دلیل فقر مالى دبستان را رها و در مدرسه طالبیه تبریز مقدمات علوم دینى را فرا گرفت و پس از چندى در سال 1321 جهت ادامه تحصیل عازم تهران شد. وی از استادانى چون مرحوم میرزا مهدى آشتیانى و آیت‌الله محمدرضا تنکابنى بهره‌هاى بسیار برد. دو سال بعد به حوزه قم رفت، ولى در آنجا بیش از یک‌سال نماند و به علت فوت مادرش به تبریز بازگشت. در تبریز با اصرار و تشویق آیت‌الله میرزا فتاح شهیدى به نجف اشرف رهسپار شد و به مدت 12 سال در آنجا ماند که در این فاصله اولین اثر خود را که تقریراتى از درس آیت‌الله سیدابوالقاسم خویى بود به نام «الامر بین الامرین» انتشار داد و پس از آن رساله «الرضاع» که تقریرات درس‌هاى آیت‌الله سید عبدالهادى شیرازى بود منتشر کرد.
از جمله استادان علامه جعفرى در نجف اشرف مى‌توان از مرحوم شیخ مرتضى طالقانى، مرحوم آیت‌الله شیخ محمد کاظم شیرازى و آیت‌الله حسن یزدى ... نام برد. استاد در حدود سال 1336 به ایران مراجعت کرد و پس از مدتی در 1337 به نجف بازگشت، وی پس از بازگشت مجدد به ایران در تهران، با دانشگاهیان ارتباط برقرار کرد و همزمان با شخصیت‌هایى چون استاد مطهرى و دکتر محمد ابراهیم آیتى به ایراد سخنرانى در دانشگاه‌ها پرداخت. علامه جعفرى با تحقیق و تألیف و ایراد سخنرانى، همواره در جهت تربیت جوانان پرشور و مستعد تلاش مى‌کرد که نتیجه آن تلاش‌ها و مجاهدت‌ها تالیف بیش از 50 کتاب و رساله منتشر شده و دهها کتاب و رساله منتشر نشده مى‌باشد. استاد علامه در سال 1377 به تشخیص پزشکان همراه پسر ارشد خود ابتدا به نروژ و سپس به انگلستان اعزام و بسترى شد، اما پس از یک عمل جراحى دچار سکته مغزى شد و در تاریخ 25 /8 /77 دار فانى را وداع گفت و به عالم بقا شتافت و سه روز بعد به مشهد مقدس انتقال یافت و در محل «دار الزهد مبارکه» پیش روى ضریح حضرت رضا(ع) و در همسایگى شیخ بهایى دفن شد. از آثار علامه مى‌توان به «شرح 15 جلدى مثنوى؛ تفسیر 27 جلدى نهج البلاغه؛ جبر و اختیار؛ مولوى و جهان بینى‌ها؛ وجدان و... اشاره داشت.
یاران امام به روایت اسناد ساواک، استاد علامه محمدتقی جعفری، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1377