تاریخ سند: 31 فروردین 1330
گزارش
متن سند:
تاریخ: 31 /1 /1330
گزارش
ریاست محترم ستاد ارتش
محترماً عطف به 601 /4 – 12 /1 /30 معروض میدارد پرسشنامه شهرستان همدان تنظیم و به پیوست تقدیم میگردد ولی در مورد منطقه کردستان مراتب مندرجه در آن در شهرستان سنندج و سایر نقاط آن سابقه ندارد و مخصوصاً با اختلاف مذهبی که موجود است، از رخنه عملیات این قبیل سازمانها و تبلیغات جلوگیری نموده و اقدامات آنان را تاکنون بلااثر مینماید.
[سوال:] در طبقات مختلفه به طور عموم، در چه طبقاتی بیشتر نفوذ دارد؟
[جواب:] در بازار نفوذ دارند و ماهیانه شهریه دریافت میدارند. بدون کارت عضویت فقط در رسید وجه ذکر شده معرف کارمندان جامعه، اخلاق خوب و رفتار خوبست.
[سوال:] میزان نفوذ حقیقی پیروان کاشانی، تعداد تقریبی متعصبین - متمایلین؟
[جواب:] متعصبین (بازاریها ۵۰۰ نفر) متمایلین (روشنفکران ۴۰۰ نفر)
[سوال:] آیا اخیراً به طور محسوس افزایش یافته (در چه حدود تقریباً)؟
[جواب:] اخیراً افزایش محسوسی به نظر نمیرسد.
[سوال:] پیشوایان: چه اشخاصی در رأس نهضت پیروان کاشانی واقع شدهاند؟
[جواب:] از علماء، آقای بنیصدر، آقا شیخ ابوالقاسم شاهنجرینی که از طرف آقای بنیصدر به ریاست مدرسه زنگنه (طلاب) برقرار شده است، آقای سیدعلی معربزاده، آقای شیخ علی زنجانی (شمس حائری)، آقای سیدعلی هم که از آقایان علماء مورد احترام است، با آقای کاشانی ارتباط داشته ولی در رأس نهضت نمیتوان محسوب کرد. از روشنفکران: آقای حسین داور از فرهنگیان و فعلاً در تهران است.
[سوال:] آیا محافل منظمی دارند؟
[جواب:] محفل جامعه تبلیغات اسلامی (محل جامعه راسته پیغمبر) آقای شمس حائری (آقای شیخ علی زنجانی) سرپرست جامعه تبلیغات اسلامی میباشد.
[سوال:] ارتباط آنها با مرکز چیست؟
[جواب:] ارتباط فقط به وسیله مکاتبات است.
[سوال:] سازمان تعیین شود که اخیراً کاشانی در شهرستانها سازمان منظمی بر پا مینماید؟
[جواب:] فعلاً سازمانی در شهرستان همدان ندارد. سه دبستان ۶ کلاسه ملی در بخشهای مختلفه شهر دارند که چند سال است تأسیس یافتهاند.
[سوال:] آیا اشخاصی از تهران بدین منظور اعزام شدهاند؟
[جواب:] در موقع ملی شدن نفت همان آقای حسین داور و آقای اردکانی نام تاجر که هر دو مقیم تهران هستند اعزام شدهاند و پس از دو سه روز مراجعت کردند.
[سوال:] تا به حال اقدامی در این باره شده است؟
[جواب:] اقدام آن اشخاص فقط درباره ملی شدن نفت بود و در این راه هیچگونه اقدامی نکردهاند.
[سوال:] سازمان ایجاد شده به طور مشروح معین شود؟
[جواب:] فعلاً سازمانی ندارند.
[سوال:] ارتباط با مرکز: آیا رابطین معینی وجود دارد؟
[جواب:] اشخاص نامبرده بالا که در رأس نهضت پیروان کاشانی واقع شدهاند با آقای کاشانی مرتبط هستند.
[سوال:] اخیراً چه دستوراتی داده شده است؟
[جواب:] دستور مبارزه با استعمال الکل و منهیات.
[سوال:] به چه نحو و به چه وسیله مبلغین، روزنامهها، انتشارات و کتب آنها در تهران چاپ میشود؟ و آنهایی که در محل چاپ میشود؟
[جواب:] به طور کلی در همدان فعالیت بارزی ندارند و تبلیغ آنها فقط مقالاتیست که در پارهای از جراید مرکز درج [میشود] و در محل، روزنامه و کتاب مخصوصی چاپ نمیشود.
[سوال:] تبلیغات: روش مطالبی که اساس تبلیغات دائمی آنها واقع میشود؟
[جواب:] اساس تبلیغات آنها تشویق مردم به تعصب در دیانت مقدس اسلام و جز این در میدان چیزی دیده نشده است.
توضیحات سند:
۱- آیتالله سید نصرالله بنیصدر: فرزند مرحوم صدرالعلماء همدانی از علمای معروف و محترم شهرستان همدان بودهاند. در آن شهر متولد شده و در بیت سیادت و فضیلت پرورش یافته و مقدمات و سطوح را در همدان و تهران خوانده آن گاه مهاجرت به نجف اشرف نموده و از محضر آیات عظام مرحوم آیتالله آقا میرزا حسین نائینی و آیتالله آقا ضیاءالدین عراقی و آیتالله العظمی اصفهانی و دیگران استفاده نموده و پس از آن به همدان مراجعت و به خدمات روحی و اجتماعی پرداخته و از بسیاری از کارافتادگان و مستمندان دستگیری مینمود. تا این که در بیروت به رحمت حق پیوسته و پیکرش به نجف اشرف حمل و در جوار جد گرامش مدفون شد.
منبع:
کتاب
روحانی مبارز / آیتالله سید ابوالقاسم کاشانی به روایت اسناد- جلد اول صفحه 392