تاریخ سند: 9 خرداد 1357
متن سند:
از : مشهد به : 312 شماره : 5992/ ه 1 آخوندی به نام شیخ انواری به اتهام مشارکت در ترور مرحوم حسنعلی منصور مدت 7 سال در زندان بوده به مشهد مسافرت و با آیت الله شیرازی سیدکاظم مرعشی فلسفی تماس حاصل بیان داشته برنامه مراجع تقلید برای 15 خرداد1 این است که همان روز را به علت اعتراض به اعمال مأمورین تعطیل عمومی اعلام در اعلامیه صادره تذکر خواهند داد به مدت یک روز از منزل خارج نشوند ضمنا انواری اضافه نموده که افراطیون مسلح قسمت اول و دوم اسلحه را تحویل و بین خود توزیع نموده و در مورد ساختن بمب های دستی تعلیم می بینند.نظریه شنبه و چهارشنبه : احتمالاً خبر صحت دارد.
مراتب به شهربانی خراسان اعلام گردید.
محترما شیخ عبدالکریم [محی الدین] انواری سال گذشته مورد عفو واقع و آزاد شده و از او بعید است چنین حرفهایی زده باشد...
.
اجازه بفرمایید احضار و تحقیق شود.
محترما به استحضار می رساند 10 /3 احضار شود.
ثابتی
توضیحات سند:
1ـ بهار 1342 ایران و به ویژه شهر قم پرتلاطم و جنب و جوش بود و کانون این خروش منزل حضرت امام (ره) در قم بود.محرم 1383 ق مصادف با خرداد 1342 بود.
در ایام عزاداری سرور شهیدان، نام حضرت امام (ره) و نظرات ایشان ورد زبان محافل و هیأت های مذهبی بود.
حکومت پهلوی که می دانست روحانیون مخالف در این ایام به خوبی از فرصت استفاده می کنند وحشت زده درصدد جلوگیری از تبلیغات ضد رژیم برآمد و به وعاظ دستور داد که در ایام عزاداری از طرح مباحث سیاسی به ویژه مسائل روز خودداری ورزند.
اما حضرت امام (ره) با علمای قم مذاکره کرد و از آنان خواست تا هر چه بیشتر عاشورا را به نقطه اوج نهضت رسانند و پیشنهاد کرد روحانیون روز عاشورا به مدرسه فیضیه بروند و برای مردم سخنرانی کنند.
رژیم که از شور و هیجان و ازدحام مردم در مدرسه فیضیه وحشت داشت سعی کرد تا با شایعه پراکنی مردم را بترسانند و در صبح روز عاشورا یکی از مقام های ساواک از طرف شاه حضرت امام را تهدید کرد که اگر بخواهد در مدرسه فیضیه سخنرانی کند کماندوها آنجا را به آتش و خون می کشند، پاسخ امام خمینی این بود که ما هم دستور می دهیم که فرستادگان اعلیحضرت را تأدیب نمایند.
به رغم تهدیدات شاه، عصرروز عاشورا امام (ره) از منزل خارج شدند و در میان ابراز احساسات انبوه جمعیت بی سابقه وارد مدرسه فیضیه شدند و نطق تاریخی و سرنوشت ساز خویش را ایراد کردند.
امام در سخنانشان به صراحت و به شدت به شاه و سیاست های حکومت او اعتراض کردند و او را مجری برنامه ها و مقاصد آمریکا و اسرائیل معرفی کردند و نتیجه سیاست های رژیم را نابودی اسلام و بدبختی ملت دانستند.
در پی این سخنان، مأموران رژیم در شب 12 محرم مطابق 15 خرداد 1342 به منزل حضرت امام هجوم بردند و حدود 3 بعد از نیمه شب ایشان را دستگیر و شبانه به تهران منتقل و در زندان قصر زندانی کردند.
این اقدام رژیم عامل بروز قیام 15 خرداد 1342 شد.
خبر دستگیری رهبر انقلاب با سرعت در سراسر ایران انتشار یافت.
مردم قم قبل از دیگر شهرها قبل از طلوع آفتاب 15 خرداد در جوار منزل حضرت امام (ره) اجتماع کردند و به اتفاق حاج آقا مصطفی به سوی حرم حضرت معصومه (س) رفتند.
علماء و روحانیون هم که در منزل آیت الله گلپایگانی جمع شده بود، بعد از صدور بیانیه ای به مردم پیوستند و فریاد یا مرگ یا خمینی در آسمان قم طنین افکند.
جمعیت انبوه سپس به راهپیمایی پرداخت اما هنوز از حرم چندان فاصله نگرفته بودند که با رگبار مسلسل نیروهای رژیم مواجه شدند و درگیری آغاز شد که تا ساعت 5 بعد از ظهر ادامه داشت و سپس شهر قم در خاموشی فرو رفت.
طی این درگیری صدها نفر از مردم بی دفاع شهید و مجروح شدند.
در تهران تظاهرات مردم خشمگین از بازار بارفروشان در مرکز شهر شروع شد.
کشاورزان ورامین، کن، جماران و دیگر روستاهای اطراف به سمت تهران سرازیر شدند جمعیت انبوه با شعار مرگ بر شاه در خیابانهای اطراف بازار تهران به حرکت درآمد.
نام شاه را از میدان و مسجد برداشتند و جای آن را نام حضرت امام (ره) قرار دادند.
رژیم که از قیام عمومی مردم تهران به وحشت افتاده بود، نیروهای ارتش و تانکها را به خیابانها گسیل داشت و تهران یکی از خشونت آمیزترین و خونین ترین روزهای تاریخ خود را پشت سر نهاد.
رگبار مسلسلها و گلوله های تانکها سیل خون در خیابانهای مرکز تهران به راه انداخت و چندین هزار نفر از مردم که خواسته های مشروع و قانونی داشتند شهید و مجروح گردیدند.
همزمان با تهران و قم در شهرهای دیگر هم مردم قیام کردند.
در شیراز و خمین، زادگاه حضرت امام (ره) مردم پرتحرک تر بودند.