تاریخ سند: 23 شهریور 1336
طرفداران جبهه ملی سابق و هواخواهان دکتر مصدق که تا چندی قبل به نفع اللهیار صالح و محمود نریمان تبلیغ مینمودند
متن سند:
شماره: 2286/الف تاریخ: 23 شهریور ماه 1336
گزارش
13360623
طرفداران جبهه ملی سابق و هواخواهان دکتر مصدق که تا چندی قبل به نفع اللهیار صالح و محمود نریمان تبلیغ مینمودند، پس از مراجعت دکتر متین دفتری1 از اروپا، شایعه نخستوزیری ایشان را عنوان کرده و در همه جا از آن بحث و گفتگو مینمایند.
منبع . کاملاً موثق
ارزش خبر . تائید شده
اصل در پرونده جبهه ملی ج . 8 بخش 2 بایگانی است.
فیش اللهیار صالح
توضیحات سند:
1. احمد متیندفتری، فرزند متینالدوله در بهمن ماه 1275 ش در تهران متولد شد، بعد از اتمام تحصیلات ابتدایی وارد مدرسهی جدیدالتأسیس آلمانی شد که به خرج دولتین ایران و آلمان اداره میشد. سپس وارد مدرسهی علوم سیاسی و از آنجا فارغالتحصیل شد. در سال 1294 به استخدام وزارت خارجه درآمد و ضمن کار در وزارت خارجه وارد مدرسهی عالی حقوق شد و در سال 1300 فارغالتحصیل گردید. زمانی که داور وزیر عدلیه شد، متین دفتری را به وزارت عدلیه برد و او کار ترجمهی قوانین کشورهای اروپایی را انجام داد و به پاداش این خدمت جهت انجام مأموریتی از طرف دولت به دفتر جامعهی ملل در ژنو رفت و ضمن خدمت دکترای خود را اخذ کرد. وی در سال 1310 به معاونت وزارت عدلیه رسید. در همین زمان تیمورتاش وزیر دربار مغضوب رضاشاه شد و متین دفتری او را محاکمه و رضایت رضاشاه را جلب کرد. در مهر ماه 1315 در کابینهی محمود جم به وزارت دادگستری رسید و قریب سه سال تا احراز مقام نخست وزیری این سمت را به عهده داشت. از وقایع مهم این دورهی وزارت او دستگیری و محاکمهی 53 نفر حزب کمونیست بود.
احمد متین دفتری در 13 آبان 1318 با حکم رضاشاه به نخست وزیری رسید که همزمان بود با اوج قدرت نازیها در آلمان. به دستور رضاشاه در ایران یک کابینهی جوان روی کار آمد که وظیفه این دولت نزدیک شدن به آلمان بود و عملاً نیز روابط تجاری صنعتی بین ایران و آلمان توسعه یافت و تعداد زیادی از مهندسین و متخصصین آلمانی در زمان جنگ جهانی دوم به ایران آمدند و انگلیسیها نیز این وضعیت را کاملاً زیر نظر داشتند. دوران نخستوزیری دفتری بیش از هشت ماه به طول نینجامید و در اوایل تیر ماه 1319 ناگهان مغضوب رضاشاه شد و از کار برکنار شد که علت این برکناری طراحی یک کودتا با همکاری آلمانیها و حمایت دکتر مصدق (پدرزن و عمویش) عنوان گردید.
رضا شاه در شب چهارم تیر ماه 1319 متین دفتری را احضار و او را عزل و دستور بازداشت او را صادر کرد. آنگاه پس از 15 روز به بیرجند تبعید شد و سپس به منزل خود انتقال یافت و تحت نظر قرار گرفت و فقط به تدریس در دانشگاه مشغول شد. بعد از شهریور 1320 متین دفتری از طرف متفقین بازداشت شد و قریب دو سال در اردوگاه نظامی انگلیسیها در اراک و سپس در زندان روسها در رشت محبوس بود. بعد از رهایی از زندان و تخلیهی ایران از نیروهای متفقین، به نمایندگی مجلس پانزدهم انتخاب شد و در انتخابات اولین دورهی سنا، سناتور انتصابی بود. وی در سال 1350 ه ش در سن 75 سالگی درگذشت. متین دفتری در دههی 40 از فعالان جریان آمریکایی بود.
بازیگران عصر پهلوی، محمود طلوعی، ج 1، ص240
منبع:
کتاب
اللهیار صالح به روایت اسناد ساواک-جلد اول صفحه 90