موضوع: اعتصاب کارگران کارخانه ذوب آهن آریامهر
تاریخ سند: 17 مهر 1357
موضوع: اعتصاب کارگران کارخانه ذوب آهن آریامهر
متن سند:
از: ناحیه ژاندارمری اصفهان رکن سومتاریخ: 17 /7 /1357
به: تیمسار فرماندار نظامی اصفهان و حومه
پیرو شماره: 18-29-201-31-16-7-57
موضوع: اعتصاب کارگران
کارخانه ذوب آهن آریامهر
1- گزارش گروهان ضربت ناحیه حاکیست در روز جاری کلیه کارگران کارخانه ذوب آهن به جز کوره بلند و کنورتور و همچنین کارگران و کارمندان در محل آریاشهر دست به اعتصاب زده ولی تاکنون رویداد مهمی رخ نداده است.
ضمناً گروهان ضربت ناحیه تقاضا نموده یک گردان از مرکز توپخانه و موشکها به منظور جلوگیری از به هم پیوستن کارگران و کارکنان آریاشهر به کارگران ذوب آهن به محل اعزام گردد.
2- پرسنل باقیمانده گروهان ضربت به سرپرستی فرمانده مربوطه جهت جلوگیری از هرگونه رویدادی به محل اعزام گردیده است.
3- خواهشمند است دستور فرمائید دو آتشبار از مرکز توپخانه و موشکها برای جلوگیری از اغتشاش و تظاهرات به ذوب آهن اعزام و در اختیار سرتیپ کلانی سرپرست حفاظت کارخانه گذارده شود.1
فرمانده ناحیه ژاندارمری اصفهان سرتیپ بنی فضل
عملیات و اطلاعات:
در گزارش نوبه‌ای منظور گردد. در اجرای اوامر تیمسار فرماندار نظامی یکدستگاه نفر بر با دو آتشبار به ذوب‌آهن اعزام گردید. 17 /7 /57 سرهنگ هنرجو
دو آتشبار از گروه 44 در ساعت 14:00 روز 17 /7 /57 با دو دستگاه نفر بر به ذوب‌آهن اعزام شد. بایگانی شود
توضیحات سند:
1. در پی وخیم شدن اوضاع ذوب آهن جلسه شوراى تامین استان بن به درخواست تقوی رئیس ساواک اصفهان به شرح زیر برگزار شد:صورتجلسه شوراى تامین استان اصفهان جلسه 389 مورخه 17 /7 /57
شرکت کنندگان:
سرلشگر رضا ناجى فرمانده مرکزتوپخانه و موشکها و فرماندارنظامى اصفهان و حومه
شهابى معاون استاندار استان اصفهان
سرتیپ بنى‌فضل فرمانده ناحیه ژاندارمرى اصفهان
سرتیپ تقوى رئیس سازمان اطلاعات و امنیت استان اصفهان
سرتیپ مصطفائى رئیس‌شهربانى‌هاى‌استان اصفهان
مهندس شیبانی رئیس کارخانه ذوب آهن آریامهر
ظهوری مدیر کل اداره کار و امور اجتماعی اصفهان
محمودیان مدیر کل آموزش و پرورش استان اصفهان
متن مذاکرات:
سرلشگر رضا ناجی: امروز بنا به درخواست تیمسار ریاست ساواک به منظور رسیدگی به وضع کارخانه ذوب آهن آریامهر و اعتصابات سایر کارخانجات و مؤسسات و اغتشاشات مدارس تشکیل گردیده است.
مهندس شیبانی: حیات کارخانه ذوب آهن آریامهر از دیروز به موئی بسته است و کنترل از دست هیئت مدیره کارخانه خارج شده است. هر لحظه ممکن است انفجاری در کارخانه روی دهد. کلیه کارگران اعتصاب کرده‌اند. من به منظور جلوگیری از انفجار دستگاههای حساس دستور داده‌ام فعلاً کوره بلند را آرام کنند. پرسنل آزمایشگاه که در واقع مغز کارخانه می‌باشد اعتصاب کرده‌اند و از امروز تولید به طور کلی متوقف شده حمله زبانی و تهدید و ارعاب مهندسین از طرف کارگران به شدت ادامه دارد. به این ترتیب یا باید ما کنار برویم و هیئت مدیره جدیدی روی کار بیاید و یا تصمیمات صریح و روشن و سریع در جهت آرام سازی کارخانه اتخاذ گردد. البته ظاهر کار حاکی از نارضایتی کارگران و خواسته قانونی آنها می‌باشد ولی در اصل عوامل پنهانی و زیرزمینی بهره‌برداری می‌کنند. البته قسمت‌های حساس کارخانه مثل سیستم گازرسانی، آب‌رسانی، نیروگاه را حفاظت می‌کنیم ولی در وضع کنونی اوضاع کارخانه بسیار بد است و هر لحظه در حال انفجار است. به هر تدبیری که هست کارکنان باید اعتصاب خود را بشکنند و کار را شروع نمایند. البته کارگران خواسته‌هائی دارند از جمله اینکه مخبرین و عکاسان به کارخانه بیایند و خبر و عکس اعتصاب کارگران را در جراید منتشر کنند و همان طور که عرض کردم بزرگترین مشکل در بهره‌برداری حساسیت کار می‌باشد. به همین علت پیشنهاد می‌نمایم که عده‌ای از کارمندان و کارگران قسمت به بهره‌برداری به سازمان‌های دیگر منتقل شوند و برای امروز و فردا هم هر چقدر کارگر کمتر بیاید به کارخانه بهتر خواهد بود. به همین علت در نظر دارم کارگران ساختمانی را تعطیل کنم که کارگران قسمت ساختمان از فردا به کارخانه نیایند.
سرتیپ تقوی: قوانین انتظامی ویژه کارخانه ذوب آهن به نحوی است که از نظر قانونی این اجازه را به انتظامات ذوب آهن داده که محرکین را بگیرد و به دادگاه تحویل دهد ولی دستگیری این عوامل در موقعیت کنونی ممکن است مشکلاتی به وجود بیاورد. ولی برابر نظر مرکز این عوامل تا آنجا که شناخته شده‌اند احضار و به آنان تذکر داده شده ولی در مورد دستگیری عوامل باید روش ما با دولت هماهنگی داشته باشد. زیرا در غیر این صورت مشکلاتی به وجود خواهد آورد.
سرلشگر ناجی: با بررسی وضعیت و با توجه به خط مشی دولت «وضع منطقه» شرائط روحی و جسمی و کاری پرسنل به این نتیجه می‌رسیم که شدت عمل مطلق و یا مماشات و نرمش در این موقعیت نتیجه مطلوب بدست نخواهد داد. بنابراین با تشریک مساعی مقامات مسئول باید با سرعت هرچه تمامتر به غائله خاتمه داد. فعلاً که رئیس کارخانه با کار بردن تمام ابتکارات خود به نتیجه نرسیده اکنون وظیفه شورای تأمین است که راه حل منطقی پیدا کند. من از نظر پیش بینی نیروی نظامی دستور دادم 2 آتشبار تقویت شده با تجهیزات کافی و یک دستگاه نفر بر زرهی در ظرف روز جاری به ذوب آهن حرکت کند و گروهان ضربت ژاندارمری را پشتیبانی و تقویت نماید و به هر مقدار دیگر نیرو لازم باشد به محل اعزام خواهد شد. هیچ گونه محدودیتی از این نظر وجود ندارد و با وجود اینکه کارخانه ذوب آهن در حوزه فرمانداری نظامی نیست مع هذا بنا بر مسئولیتی که به عنوان فرمانده نظامی منطقه دارم پیش‌بینی‌های لازم را نموده‌ام. همگام با این کار مسئولین استان هم باید هیئتی برای مذاکره به کارخانه بفرستد و با نماینده کارگران مذاکره کنند. همچنین عوامل اصلی و محرکین شناخته شده به وسیله رئیس کارخانه معرفی و توسط ساواک احضار و ارشاد شوند.
ضمناً یک عملیات روانی بر علیه اعتصاب باید انجام شود. همچنین عوامل اطلاعات با لباس مبدّل باید در کارخانه فعالیت داشته باشند.
ظهوری: اقداماتی که در چند روز گذشته به منظور رسیدگی به خواسته‌های اعتصاب کنندگان مثل شرکت نفت، مخابرات و سایر مؤسسات به عمل آمد باعث تجری و تقلید سایر قسمت‌ها شد. مثلاً برای رسیدگی به اعتصاب شرکت نفت هیئتی تحت ریاست یک وزیر به آبادان رفت و اعزام یک چنین هیئتی هم اکنون مورد تقاضای کارگران ذوب آهن است. البته ممکن است این اعتصابات منشأ چنینی داشته باشد ولی خواسته‌های اعلام شده کارگران ذوب آهن قانونی است یعنی از 19 خواسته 12 خواسته قانونی و منطبق با قوانین کار و کارگری است 6 خواسته مشابه با سایر سازمان‌ها می‌باشد که هر چند قانونی نیست ولی در مورد سایر مؤسسات توسط دولت مورد قبول واقع شد و تنها یک مورد آن غیر قانونی می‌باشد. در حال حاضر از نظر سیاسی وابستگی شدیدی بین همه کارگران می‌باشد.
امروز در مورد ذوب آهن یک هیئت عالی در تهران مشغول بررسی و جلسه هیئت دولت هم به منظور جلوگیری کلی در مورد کلیه کارگران کشور امروز بعدازظهر تشکیل می‌شود. من وضع ذوب آهن را به وزارت کار گزارش کرده‌ام و جناب وزیر کار به من ابلاغ کرده فعلاً با نمایندگان تمام سندیکاهای کارگری اصفهان جمع شده و 2 روز مهلت داده بودند که تکلیف کارشان روشن شود و البته مسائل سیاسی دیگری هم با مسائل کارگری مخلوط کرده‌اند. من با آنها زیاد صحبت کرده‌ام در اثر این صحبت‌ها مهلت 2 روزه را به یک هفته تبدیل شده است و همان طوری که به عرض رسید تحریکات شدیدی ادامه دارد و کارگران هم متأسفانه از مسائل مملکتی و موقعیت حساس کشور و خطرات خارجی که ما را تهدید می‌کند به کلی بی اطلاع و بی خبر هستند و عناصر ضد ملی از این بی خبری و نقاط ضعفی که در اثر عدم رسیدگی به کار کارگران وجود دارد استفاده می‌کنند. در این موقعیت وظیفه ما ارشاد و راهنمائی و رسیدگی به خواسته‌های قانونی کارگران است تا دشمن نتواند بهره‌برداری کند زیرا هرچه بی اعتنائی به خواسته کارگران بشود ساعت به ساعت توقعات بالا می‌رود. در مورد اعزام هیئتی از استان به کارخانه مذاکره شده،کارگران به مسئولین استان معتقد نیستند و خواستار اعزام هیئت عالی رتبه از تهران می‌باشند. پیشنهاد می‌کنم تلگرافی فوری در همین جا تهیه و به وزارت کار منعکس و تقاضای اعزام هیئتی عالی رتبه بشود.
سرلشگر ناجی: تقاضای اعزام هیئت از تهران بسیار خوبست هم اکنون تلگرام تهیه و از همین جا مخابره شود. ضمناً باید سعی شود به هر ترتیب از متشنج شدن محیط شدیداً جلوگیری شود تا مشکلی بر مشکلات اضافه نشود.
سرتیپ تقوی: به نام یکی از اعضاء شورا از پیش‌بینی و اقدام سریع و به موقع تیمسار سرلشگر ناجی در مورد اعزام نیروی کمکی به ذوب‌آهن تشکر می‌کنم. این عمل یک اقدام اساسی و مهم بوده است. زیرا از یک طرف خلاء قدرت در ذوب آهن از بین می‌رود و از سوی دیگر روحیه عناصر انتظامی محل هم تقویت می‌شود. در مورد پیشنهادهای آقای ظهوری مبنی بر تلگرام که بسیار اقدام خوبی می‌باشد موافقم. ضمناً بر مبنای پیشنهاد آقای شیبانی مبنی بر تعطیلی بعضی از قسمت‌های ذوب آهن به منظور جلوگیری از تراکم جمعیت و کارگر در کارخانه موافق هستم و از آقای شیبانی تقاضا می‌کنم اسامی و مشخصات وآدرس پرسنلی را که در کارخانه روی سایر کارگران نفوذ دارند به ساواک بدهند تا آنها را احضار و ضمن ارشاد تذکر کافی به این دسته از افراد داده شود.
شیبانی: همان طور که همه اعضای محترم شورا موافقت دارند منهم با خشونت مخالفم و فعلاً شدت عمل نتیجه ندارد بلکه ممکن است مشکلات را بیشتر کند. بنابراین باید قدم به قدم کارها را انجام داد. فعلاً برای فردا بهتر است کادر ساختمانی را به کارخانه نیاوریم و کارگران این قسمت حدود 20 هزار نفر هستند که در نتیجه تعداد تظاهرکنندگان و تجمع در کارخانه بسیار کم و به حدود نصف تقلیل پیدا خواهد کرد.
ضمناً تاکنون هنگام درخواست کمک از گروهان ضربت فرمانده گروهان اظهار می‌نمود که کتباً درخواست کنیم چون در موقع حساس این موضوع وقت می‌گیرد لذا تقاضا دارم به درخواستهای تلفنی ذوب آهن جواب داده شود. البته بلافاصله درخواست کتبی هم فرستاده خواهد شد.
سرتیپ مصطفائی: عناصر اخلالگر و مخرب در نظر دارند با به راه انداختن دستجات آشوبگر در نقاطی که فرمانداری نظامی نیست موجبات اخلال در نظم و سلب آسایش عمومی را فراهم کرده و عناصر انتظامی را مجبور به شدت عمل و تیراندازی نمایند که در نتیجه تعدادی کشته و بعد از این وضعیت بهره‌برداری تبلیغاتی و ناآرامی به عمل آورده لذا تقاضا دارم با توجه به اطلاعاتی که از شهرستان‌های شهرضا وگلپایگان رسیده عناصر انتظامی این شهرستان‌ها تقویت شوند.
سرتیپ بنی فضل: گروهان ضربت ژاندارمری را برای کمک به گلپایگان و شهرضا تقسیم کرده و قبلاً هم تعدادی از آنها را به هنگ یزد مأمور کرده‌ام به این ترتیب اکنون گروهان ضربت ژاندارمری به شکل سابق متمرکز نیست و اگر وضعیت بیشتر از این وخیم شود از مرکز توپخانه و موشکها باید کمک شود.
سرلشگر ناجی: در مورد آمادگی مرکز توپخانه برای کمـک به عنـاصر انتـظامی شهرستان‌ها از ن ز ش [مخفف نیروی زمینی شاهنشاهی] کسب تکلیف خواهم کرد در مورد گروهان ضربت ژاندارمری همان طور که قبلاً هم گفتم دو آتشبار به ذوب آهن اعزام و جای نگرانی نیست.
از نظر وضعیت مدارس که قبلاً هم مورد بحث قرار گرفته بار دیگر تأکید می‌کنم که اولیاء مدارس (مدیران و دبیران و معلمان) و اولیاء دانش‌آموزان باید نقش مثبت خود را از یاد نبرند و از طریق تشکیل انجمن‌های خانه و مدرسه تفاهم و همبستگی بین معلم و خانواده به وجود آیه و با انتخاب راه حل منطقی و هماهنگ شده دانش‌آموزان از دو جهت (خانواده و مدرسه) مورد ارشاد و رهبری قرار گیرند تا تبلیغات سوء دشمنان در آنها اثر نکند. متأسفانه برابر اطلاعات واصله تعدادی از مدیران مدارس و معلمان خود باعث تحریک دانش‌آموزان می‌شوند که در این مورد مسئولیت مهمی که متوجه این دسته از اولیاء مدارس است باید از طریق اداره آموزش و پرورش به آنها یادآوری شود و مسلماً در صورت تکرار و تداوم برابر مقررات قانونی مجبور به دستگیری و تنبیه محرکان از هر طبقه‌ای که باشند خواهم بود.
شهابی: من هم به نام استانداری اصفهان از اقدامات تیمسار ناجی در مورد تقویت عناصر انتظامی تشکر می‌کنم و موضوع ذوب آهن را هم بلافاصله به تهران تلفنی گزارش خواهم نمود.
مصوبات شورا:
1- گزارش سریع وضعیت ذوب آهن به نخست وزیری و وزارت کار و درخواست اعزام هیئت عالیه جهت رسیدگی به تقاضاهای کارگران در ظرف روز جاری.
2- دریافت مجوز از ن ز ش جهت اعزام نیروی کمکی از مرکز توپخانه به شهرستان‌های منطقه که در حوزه عمل فرمانداری نظامی نیستند.
3- تأیید اقدام فرمانده مرکز توپخانه در مورد اعزام آتشبار به ذوب آهن جهت کمک به گروهان ضربت ژاندارمری
4- تعطیل قسمت‌های غیر حساس کارخانه ذوب آهن مثل قسمت ساختمانی با نظر رئیس کارخانه به منظور جلوگیری از ازدحام کارگران و تقلیل جمعیت در کارخانه در چند روز آینده تا خاتمه اعتصابات ذوب آهن
5- فعال نمودن انجمن‌های خانه مدرسه و ایجاد تفاهم و هماهنگی بین اولیاء آموزشی و خانواده دانش‌آموزان جهت ارشاد محصلین به منظور جلوگیری از اغتشاشات مدارس و آموزشگاه‌ها.
6- اعزام کمک ژاندارمری به ذوب آهن در صورت تقاضای رئیس کارخانه در اسرع وقت به نحوی که با درخواست تلفنی کمک اعزام شوند و ژاندارمری منتظر تقاضای کتبی ذوب آهن نباشد.