تاریخ سند: 21 آذر 1357
متن سند:
گزارش نوبه ای شماره 19 مدت دوره از 210001 /9 /1357 الی 212400 /9 /1357 مدرک مورد مراجعه ـ گزارشات فرمانداریهای نظامی 12 گانه و اطلاعیه های واصله از منابع خبری.پس از بهره برداری معدوم شود.
1ـ وضعیت عمومی گروههای مخالف الف ـ مناطق با فعالیت شدید (1) تهران و حومه ـ در تهران شایع است که آقای تقی روحانی گوینده رادیو ساواکی بوده و قرار است خانه وی شناسائی و بآتش کشیده شود، ضمنا بر روی اکثر دیوارها نوشته شده مرگ بر تقی روحانی گوینده ساواکی رادیو.
1 ـ در روز 21 /9 /1357 وزارتخانه های امور اقتصادی و دارائی، پست و تلگراف و تلفن، فرهنگ و هنر، دادگستری، بازرگانی و سازمانهای آب منطقه ای تهران، مرکز آمار ایران، گمرک تهران، رادیو و تلویزیون ملی و شرکتهای برق منطقه ای تهران، توانیر، بیمه ایران در اعتصاب بودند.
ـ روز 21 /9 /1357 اکثریت کارکنان بانکهای تهران، شهر ری، کرج و شمیران مشغول کار بودند ولی کارکنان بانک مرکزی در سر کار حاضر و از انجام کار خودداری و از طریق مسئولین ترتیبی اتخاذ گردیده بود که پول مورد احتیاج بانکها و دولت در اختیار آنان قرار داده شود، ضمنا برابر اظهار مسئولین بانک مذکور عده ای از اعضاء کانون وکلا در تحریک کارکنان بانک مرکزی دست داشته اند.
ـ از 0830 21 /9 /1357 کلیه کارمندان شهرداری پایتخت و نواحی 12 گانه آن پس از 18 روز اعتصاب مشغول بکار گردیدند.
ـ در 1200 21 /9 /1357 در فرودگاه مهرآباد از یکی از خبرنگاران بی بی سی لندن بنام برنارد اسکیت، 5 حلقه فیلم از تظاهرات روز گذشته تهران بدست آمده که بهمین علت بلافاصله دستگیر و بفرمانداری نظامی منطقه 3 تهران تحویل گردیده است.
ـ در روز 21 /9 /1357 تابلوی خیابان بلوار رضا پهلوی توسط مخالفین تعویض و تابلوی بلوار مصطفی خمینی نصب شد.
ـ در روز 21 /9 /1357 کارکنان تأسیسات نفتی ری و اداره قند و شکر از انجام کار خودداری نمودند.
ـ در خیابان شهباز نرسیده به تیر دو قلو شعاری به این مضمون روی دیوار نصب شده بود «مرکز توپخانه تمرد کرده است».
ـ در 21 /9 /1357 در خیابان سلسبیل تهران اعلامیه ای پخش گردید مبنی بر اینکه آیت اله قمی ساکن مشهد دیشب خواب دیده که حضرت امام رضا علیه السلام بخواب ایشان آمده و فرموده اند که منبعد نسبت بدستگاه خاندان سلطنت بخصوص شخص اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر آزار و اذیت و بی حرمتی نکنید.
2 ـ در 1300 21 /9 /1357 تعدادی از موافقین و مخالفین در چهار راه لشگر با یکدیگر به نزاع پرداخته و در نتیجه یکنفر از موافقین بنام مهدی عرفانی دانش آموز دبیرستان نظام مجروح که به بیمارستان تخلیه و حال وی رضایتبخش میباشد.
3 ـ در 1845 21 /9 /13577 در خیابان آپادانا اول خیابان نیلوفر توسط مأمورین فرمانداری نظامی یک ساختمان سه طبقه محاصره که در حدود 40 هزار برگ اعلامیه مضره و چندین دستگاه ماشین تحریر و تعدادی اسلاید و کلیشه های عکس خمینی و دکتر شریعتی بانضمام مبلغ 40 هزار تومان پول ایرانی و مقداری پول خارجی و تعدادی ضبط صوت و نوار مضره کشف و 7 نفر نیز دستگیر گردیدند.
(2) استان مرکزی ـ در روز 20 /9 /1357 تعدادی از تظاهرکنندگان اراک که قصد داشتند پیکره کد 66 را پائین بیاورند با مأمورین ژاندارمری درگیر و در نتیجه یکنفر کشته و 5 نفر زخمی شدند.
4 ـ صبح روز 21 /9 /1357 مردم اراک پس از خروج از منزل و دیدن آثار آتش افروزی به پیکره کد 66 شب که گذشته وسیله خرابکاران پائین آورده شده بود احساسات آنها بجوش آمده با وجود بارندگی از ساعت 0930 قریب 15000 نفر بمنظور طرفداری از کد 66 شروع بتظاهرات ملی و میهنی کردند با شعارهای زنده باد شاه و همراه داشتن تمثال کد 66 راه پیمائی نمودند، ضمنا چهار شیر اطراف مجسمه کد 66 که وسیله خرابکاران کنده شده بود مجددا بجای خود نصب و ضمن تمیز کردن پیکره آنرا گلباران نمودند و گوسفندهای زیادی برای مأمورین قربانی شد سربازان نیز با تیراندازی هوائی در شادی و تظاهرات مردم شرکت کردند.
در اثر تیراندازی یکنفر بنام ذبیح اله دارائی 53 ساله در ساعت 1045 در اثر اصابت گلوله فوت شد.
تظاهرات تا ساعت 1100 همچنان ادامه داشته است.
5 ـ در روز 21 /9 /1357 کلیه کارگران کارخانجات کاشان از حضور در محل کار خودداری و کارخانجات ماشین سازی و تراکتور سازی اراک نیز همچنان تعطیل بوده است.
ـ در روز 21 /9 /1357 اخلالگران در قم وسائل کلانتری 2 را که تخلیه شده بود بآتش کشیدند6 و پاسگاه راهنمائی را تخریب و در تمام خیابانها شعارهای ضد ملی نوشته و عکسهای روح اله خمینی، صادق روحانی، علی شریعتی، منتظری و طالقانی را نصب کرده اند.
ـ در صبح روز 21 /9 /1357 جمعیت کثیری در خیابانهای محمدرضا شاه و چهارمردان قم اجتماع و مشغول تظاهرات و دادن شعار بر علیه کد 66 شدند.
ـ برابر اطلاع در مورخه 21 /9 /1357 شعارهائی در شهر قم بنفع کد 66 داده شده و شایع شده است که خمینی کنترل اعصاب خود را از دست داده و این شایعه از طرف طرفداران خمینی تائید شده است.
7 (3) استان خراسان ـ در 0430 20 /9 /1357 استوار دوم محمدقاسم باغبانی جمعی آمادگاه پشتیبانی منطقه 3 مستقر در مشهد که مسلح به تفنگ ژ ـ 3 بوده باطاق خواب فرمانده آمادگاه 541 شهر (سرهنگ جوانشیر) رفته و بنای داد و فریاد را گذاشته و اظهار نموده که آمده ام شما را بکشم زیرا بما اجازه نمیدهید که بشهر رفته و مردمی را که بر علیه ارتش تحریکات و تظاهرات انجام میدهند بکشیم که با همکاری دو نفر افسر جمعی همان یکان درجه دار مذکور دستگیر و پس از بازجوئی و بررسیهای لازم عمل درجه دار یاد شده بالا موضوع میهن پرستی و تحت تاثیر قرار گرفتن اوضاع و احوال کنونی و جریانات روز تشخیص داده شد.
ـ از روز 21 /9 /1357 عده ای از طبقات مختلف مردم در گروههای 2000 نفری با دادن شعارهای ملی و میهنی و جاوید شاه در خیابان پهلوی، چهار راه لشگر، سردادور و فلکه تقی آباد مشهد براه پیمائی پرداخته و عکسهای الصاق شده خمینی را از شیشه ها و دیوارها کنده اند.
8 ـ در روز 21 /9 /1357 کلیه مغازه های مشهد باز و دادوستد عادی بود.
ـ در 1100 21 /9 /1357 حدود 5000 نفر از طبقات مختلف مردم در فلکه زید مشهد اجتماع و مبادرت بدادن شعارهای ملی و میهنی و جاوید شاه نموده و متفرق نمیگردیدند و عده ای در حدود 5000 نفر از طبقات مختلف مردم در جلوی منزل آیت اله شیرازی در چهار راه نادری جهت مقابله با موافقین حرکت که در 1230 21 /9 /1357 در فلکه زند با هم درگیر که با دخالت مأمورین انتظامی متفرق گردیدند.
ـ در 1600 21 /9 /1357 حدود 000 /150 نفر تظاهرات عظیمی در شهر مشهد بر پا و متظاهرین تمثال مولای متقیان و تمثال شاهنشاه آریامهر را حمل مینمودند.
9 ـ در 1505 21 /9 /1357 سروان ناصری افسر اداره آگاهی شهربانی کشور شاهنشاهی با خواهر همسر خود که کارمند فرمانداری مشهد میباشد تلفنی تماس حاصل و خانم مذکور اظهار میدارد آیت اله قمی موضوع خواب خود را کتبا با مهر و امضای خود تکثیر و بفرمانداری، استانداری، پلیس و ژاندارمری ارسال نموده و در حال حاضر درگیری بین موافقین و مخالفین ادامه دارد.
10 ـ 1010 21 /9 /1357 گروهباندوم کادر رمضانعلی اسلام پناه اسکورت فرمانده تیپ 2 قوچان در حالیکه در اطاق گروهبان نگهبان ستاد تیپ مشغول تمرین نشانه روی با اسلحه کلت بوده یک تیر جنگی شلیک که از پنجره خارج و بکسی آسیب نرسیده است.
ـ در 1230 21 /9 /1357 در درگیری موافقین و مخالفین قوچان و تیراندازی پلیس دو نفر غیر نظامی مجروح و در بیمارستان بستری گردیدند.
ـ 1300 21 /9 /1357 در دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد تعداد زیادی از دانشجویان اجتماع و بدادن شعارهای کمونیستی پرداخته و پرچمهائی با علامت داس و چکش در بین آنها دیده شده است.
11 ـ تعدادی عناصر اخلالگر با سر تراشیده و ملبس به لباس نظامی در شهرستان مشهد اقدام به تظاهرات ضد میهنی نموده که نسبت به متفرق کردن آنان اقدام و تعداد 23 نفر دستگیر که تحقیقات از آنان شروع گردیده است.
(4) استان اصفهان ـ در حدود ساعت 1800 الی 2000 20 /9 /1357 توسط تعدادی اخلالگر پیکره کد 66 در همایونشهر پائین آورده شد و منزل رئیس شهربانی نجف آباد نیز بآتش کشیده شد.
ـ در روز 20 /9 /1357 در تظاهرات روز عاشورای اصفهان سینما ساحل و ساواک بآتش کشیده شد و 3 پیکره رضا شاه کبیر پائین کشیده شد و توسط خرابکاران خرد گردید.
ـ شخص ناشناسی بکلانتری 5 شهرستان اصفهان تلفنی اطلاع داد که قرار است در روز 21 /9 /1357 مسلحانه بپایگاه فرمانداری نظامی و کلانتری همایونشهر حمله نمایند که پیش بینیهای لازم بعمل آمد.
ـ در 1615 20 /9 /1357 به بعضی از مؤسسات حساس اصفهان مانند کمیته ضد خرابکاری ساواک، کلانتری 1 و بانک رهنی و منزل آمریکائیها جنب ساواک و سایر مؤسسات دولتی حمله و 14 بانک، چهار سینما، اطاق اصناف، شهرداری مرکزی اصفهان و شهرداری ناحیه 3 و 4 بآتش کشیده شد.
ـ در 0600 21 /9 /1357 در بین ایستگاههای دیزچه و ریز در ناحیه راه آهن اصفهان بقایای یکعدد نارنجک منفجر شده و همچنین یک نارنجک منفجر نشده بدست آمد که بلشگر اصفهان اطلاع و نسبت به خنثی کردن آن اقدام شده است.
ـ در روز 20 /9 /1357 روحیه پرسنل گروه یکم رزمی پشتیبانی مستقیم مسجد سلیمان مستقر در هوانیروز اصفهان بعلت اهانتهای زیاد بشدت پائین آمده و صبح روز 21 /9 /1357 تعدادی از پرسنل با ناراحتی فراوان اظهار داشته اند اگر قرار باشد بمأموریت برویم و مورد اهانت و بی حرمتی قرار بگیریم و بمقدسات ملی ما اهانت گردد برای چه برویم و اگر این چنین است بهتر است که مأموریت نرویم و عده ای گفته اند اگر بدینترتیب باشد بمأموریت نخواهیم رفت بویژه تعدادی از افسران با ناراحتی اظهار داشته اند که چگونه بی تفاوت بایستیم و بمقدسات ما توهین شود، ضمنا در شب گذشته تعدادی از اخلالگران بمنازل بعضی از پرسنل مراجعه و گفته اند اگر بپادگان بروید خانواده های شما را خواهیم کشت.
ـ در روز 21 /9 /1357 تعدادی از مردم اصفهان نیز با چند وانت بار بتظاهرات ملی پرداخته و از خیابانهای مختلف عبور و مردم هم تا حدودی با آنها همآهنگی نموده اند.
ـ در روز 21 /9 /1357 مردم تعدادی از قراء اطراف اصفهان در منطقه های خود اقدام بتظاهرات ملی و میهنی نموده و هزاران تن از مردم فریادهای جاوید شاه و نابود باد دشمنان شاه و ایران را سر داده و اعلام نمودند که اتومبیلهائی که دارای عکس شاهنشاه می باشند توسط نامبردگان خرد می گردند و متظاهرین اعلام نموده اند در صورتیکه اجازه داده شود باصفهان آمده و کلیه مردم نافرمان را بسر جای خود مینشانند.
ـ در 1200 21 /9 /1357 دستجات موافق با دادن شعارهای ملی و میهنی در بعضی از خیابانهای اصفهان در حرکت بودند.
ـ در روز 21 /9 /1357 تمام بازار و دکاکین خیابانها و مراکز آموزشی، اکثر بانکها و تعدادی از ادارات شهرضا تعطیل بود.
ـ در روز 21 /9 /1357 در چند نقطه شهر شهرضا عوامل اخلالگر ایجاد آتش سوزی و تظاهرات نموده که با اطفاء حریق و دخالت مأمورین متفرق گردیدند.
ـ از 1500 21 /9 /1357 گروهها و دستجاتی از مردم اصفهان با داشتن تمثال مبارک مولای متقیان و شاهنشاه آریامهر و شهبانو با دادن شعارهای میهنی و زدن بوق و روشن نمودن چراغهای اتومبیل ابراز احساسات شدیدی نسبت به شاهنشاه نمودند که این تظاهرات تا ساعت 1200 21 /9 /1357 ادامه داشت و شایع است این تظاهرات در روزهای بعد نیز ادامه خواهد داشت.
12 (5) ـ استان سیستان و بلوچستان ـ در صبح روز 21 /9 /1357 گروههائی در شهرستان زاهدان از بلوچها و اهل تشیع در خیابانها ضمن دادن شعار بر علیه خمینی جلو اتومبیلها را گرفته و بصاحبان اتومبیلها توصیه میکردند عکس شاهنشاه را در جلوی شیشه نصب کنند.
ـ در 0900 21 /9 /1357 حدود 5000 نفر در جلوی مسجد حکیم زابل با دادن شعارهای میهنی توقف و تعدادی از شیشه های مسجد مذکور را که محل اجتماع مخالفین میباشد شکسته و قصد دخول بمسجد را داشته که وسیله مأمورین جلوگیری ولی تعدادی از دیوار وارد مسجد شده و عکسهای خمینی را از مسجد کنده و تمثال شاهنشاه را بجای آن نصب نموده اند بمنظور جلوگیری از برخورد موافقین و مخالفین تظاهرکنندگان توسط مأمورین متفرق گردیدند.
13 ـ برابر اطلاع در روزهای تاسوعا و عاشورا سرهنگ دوم شاهرخ رئیس شهربانی زابل نیز با تظاهرکنندگان ضد ملی همگام بوده و این عمل باعث بر انگیخته شدن احساسات مردم شاهدوست سیستان گردیده و در نتیجه در 0900 21 /9 /1357 عده ای در حدود 15 هزار نفر با دادن شعارهای میهنی شروع بتظاهرات ملی نمودند و بطوریکه شایع است پرسنل شهربانی نیز در صدد هستند در فرصت مناسب نامبرده را بقتل برسانند.
(6) استان فارس ـ سازمانها و ادارات دادگستری، امور اقتصادی و دارائی، کشاورزی و عمران روستائی، جنگلداری، دامپزشکی، حفاظت محیط زیست و پالایشگاه نفت شیراز در 21 /9 /1357 در اعتصاب بودند.
ـ مدیر کل امور اقتصادی و دارائی فارس ضمن اینکه در تحریکات کارکنان نسبت باعتصاب دست داشته در روزهای 9 و 10 محرم نیز در تظاهرات و راهپیمائی شرکت داشته است.
ـ در روز 21 /9 /1357 رانندگان و کمک رانندگان سازمان اتوبوسرانی شیراز و حومه بعنوان اعتراض به عدم اجرای درخواستهایشان از انجام کار خودداری نموده اند.
ـ در 20 /9 /1357 عده زیادی از اخلالگران در مقابل مهمانسرای داراب اجتماع و قصد آتش زدن آنرا داشتند که با دخالت مأمورین متفرق و در نتیجه یک نوجوان 13 ساله مقتول و 4 نفر مجروح می گردند.
14 ـ در روز 21 /9 /1357 کارگران شهرداری شیراز بعلت عدم برآورد خواستهایشان از کار کردن خودداری نمودند، دادگستری شیراز تعطیل و مدارس راهنمائی و دبستانها باز بودند.
(7) استان سمنان ـ در 1930 20 /9 /1357 حدود 000 /10 نفر در سمنان بطرف پیکره کد 66 حرکت و مأمورین طبق دستور محل را ترک و جمعیت پیکره را پائین آورده اند.
ـ از 21 /9 /1357 دسته های عزاداری در خیابانهای شهر دامغانی راه پیمائی نموده و در ساعت 1130 که دستجات از شهر خارج میشدند تعدادی از مخالفین دولت که مسلح به سلاح گرم و سرد بودند با دادن شعارهای ضد ملی بطرف مأمورین و دسته های موافق دولت حمله که در نتیجه سرپاسبان محمد خدابنده لو مجروح و دو نفر غیر نظامی در اثر اصابت گلوله مقتول و 10 نفر مجروح میگردند.
تظاهر کنندگان با تیراندازی هوایی مأمورین و ماشین آبپاش متفرق میشوند.
15 (8) استان همدان ـ 0200 21 /9 /1357 از منزلی واقع در محله بختیاریهای همدان تعدادی کتب کمونیستی و عکسهائی از چریکها توسط مأمورین کشف و دو نفر باسامی عبدالمجید مازیار و محمد مازیار باتهام انتشار کتب و عکسهای مزبور دستگیر گردیدند.
ـ در 1220 21 /9 /1357 هنگامیکه خودرو سازمان اطلاعات و امنیت همدان جهت نامه رسانی اعزام شده بود و در خیابان فرهنگ عده ای با سنگ باتومبیل حمله که در نتیجه سه نفر سرنشینان آن از خودرو خارج و خودرو توسط مهاجمین بآتش کشیده میشود و راننده اتومبیل بوسیله چاقو از ناحیه گردن و سر مجروح میگردد که در حال حاضر وضع راننده رضایت بخش نیست، ضمنا پس از مداخله مأمورین 1 نفر از مهاجمین زخمی و سه نفر دستگیر میشوند.
ـ در صبح 21 /9 /1357 بدنبال کشته شدن سرباز وظیفه محسن مباشر کاشانی ضارب استاندار همدان که در روز 19 /9 /1357 اتفاق افتاده عده ای ناشناس جهت تحویل گرفتن جسد ضارب به بیمارستان اکباتان مراجعه و تظاهراتی براه میاندازند که توسط پلیس متفرق میگردند.
16 (9) استان مازندران ـ در 1800 20 /9 /1357 تعداد 500 نفر از قراء اطراف شهسوار بمنزل کبیری نماینده مجلس رفته و با شکستن وسائل منزل او خسارات مالی بوی وارد آورده اند.
ـ در 2300 20 /9 /1357 بانک صادرات واقع در سه راه فرودگاه گنبدکاوس بآتش کشیده شد.
ـ در 21 /9 /1357 سازمانها و ادارات امور اقتصادی و دارائی بابل ـ حفاظت محیط زیست آمل، بابل، گرگان و بهشهر، شرکت سهامی چوب نکا در اعتصاب و کارمندان برق منطقه ای مازندران در محوطه شرکت اجتماع و اعلام نمودند تا آزادی یکی از همکاران دستگیر شده خود بسر کار نخواهند رفت.
ـ در 1000 21 /9 /1357 بین گروههای مخالف و موافق در بخش رحیم آباد رودسر زد و خورد شدیدی در گرفت و عده ای در چابکسر ضمن اهانت بمقدسات ملی ادارات محل را مجبور بپائین آوردن تمثال همایونی نموده اند.
(10) استان یزد ـ در 2030 20 /9 /1357 حدود 2000 نفر از اخلالگران در شهرستان اردکان با بستن خیابانهای مشرف بپارک شاهنشاهی به پیکره کد 66 حمله و بوسیله سیم بکسل و کمپرسی پیکره را پایین آورده اند که با حاضر شدن مأمورین در محل پیکره را که از ناحیه گردن به بالا خرد شده بود بشهرداری منتقل گردید، ضمنا افسران و درجه داران و سربازان از این موضوع ناراحت و قصد حمله باخلالگران را داشتند که در اجرای اوامر صادره توسط رئیس شهربانی از اقدامات مأمورین و درگیری آنها با تظاهر کنندگان جلوگیری بعمل آمد.
ـ در 0125 21 /9 /1357 دادسرای یزد به آتش کشیده شد آتش نشانی شهرداری بعلت تخریب پمپ آب توسط متظاهرین نتوانست اقدامی نماید لذا از آتش نشانی راه آهن کمک گرفته و آتش خاموش گردید و در این آتش سوزی تعدادی پرونده دادسرا طعمه حریق شد.
ـ در 2100 20 /9 /1357 عده ای ناشناس در بافق یزد تابلو آموزش و پرورش آن شهرستان را که در روی آن تاج بوده است آتش زده اند.
ـ در روز 21 /9 /1357 کارگران کارخانه یزد باف کار نکردند.
ـ در 0150 21 /9 /1357 عده ای بشهرداری اردکان حمله و پیکره کد 66 را که شب قبل بشهرداری منتقل شده بود با خود بیرون برده و در خیابان بآتش کشیدند که مأمورین شهربانی بلافاصله پس از اطلاع در محل حاضر و تظاهرکنندگان با دیدن مأمورین متواری شده که پس از خاموش شدن آتش بقایای ذوب شده پیکره توسط شهرداری جمع آوری میگردد.
ت ـ مناطق با فعالیت متوسط (1) استان هرمزگان ـ در 1000 21 /9 /1357 حدود 10 نفر بمنزلی در خیابان بلوکی که 23 نفر فیلیپینیهای کارخانجات بندرعباس در آن ساکن می باشند مراجعه و پس از خروج ساکنین، منزل را بآتش میکشند که موضوع از طریق شهربانی تحت بررسی است.
ـ در روز 21 /9 /1357 صنایع فولاد، رادیو و تلویزیون، ادارات امور اقتصادی و دارائی، گمرک، بهداری و بهزیستی و بنادر کشتیرانی بندرعباس کم کاری داشته اند.
ـ در شب 20 /9 /1357 دفتر شرکت جی.
آی.
ای (نیروگاه گازی پیمانکار توانیر) بوسیله عده ای اخلالگر بآتش کشیده شد.
(2) استان خوزستان ـ در روز 21 /9 /1357 کارکنان ادارات آب و برق، دارائی، نفت، گمرک، دادگستری، فولاد، لوله سازی اهواز در اعتصاب بودند کارکنان شرکت نفت در نیوساید اجتماع که بوسیله مأمورین متفرق گردیدند.
ـ در 1300 21 /9 /1357 عده ای اخلالگر در اطراف کوی سازمانی جمشید آباد آبادان دست بتظاهرات زدند که با مداخله مأمورین و پرتاب گاز اشک آور و شلیک تیر هوائی متفرق گردیدند.
17 پ ـ مناطق با فعالیت کم (1) استان آذربایجان شرقی ـ در روز 21 /9 /1357 حدود 5000 نفر در خیابانهای مرند ضمن عزاداری بدادن شعارهای مضره پرداختند، ضمنا تمام مغازه ها بسته است.
ـ در روز 21 /9 /1357 کارگران کارخانجات ماشین سازی، تراکتور سازی و پالایشگاه تبریز کار نکردند.
(2) استان کردستان ـ در روز 21 /9 /1357 سازمانها و ادارات امور اقتصادی و دارائی، بهداشت و محیط زیست، کشاورزی، عمران روستائی، تعاون و امور روستاها، دامپزشکی و عمران منطقه ای، رادیو و تلویزیون سنندج و مریوان در اعتصاب بودند.
(3) استان کهکیلویه و بویر احمد ـ در روز 21 /9 /1357 شرکت ملی نفت، شرکت خاص خدمات نفت گچساران در اعتصاب بودند.
(4) استان بوشهر ـ در روز 21 /9 /1357 ادارات گمرک، دادگستری، عمران روستائی بوشهر کم کاری داشتند.
2ـ عملیات گروههای مخالف در مدت دوره الف ـ استعدادها و گسترش و ترکیب تغییری نکرده است.
ب ـ تاکتیکها ـ جنگ افزارها و تجهیزات جدیدی مشاهده نگردیده است.
3ـ سایر عناصر اطلاعاتی الف ـ پیوست گروههای مخالف تغییر نکرده است.
ب ـ تلفات (1) کشته ـ اراک یکنفر ـ داراب یکنفر ـ دامغان دو نفر18 (2) مجروح ـ همدان دو نفر مأمور ـ قزوین شش نفر ـ اراک 5 نفر ـ داراب 4 نفر ـ دامغان شانزده نفر که شش نفر مأمور میباشند ـ قوچان دو نفر (3) دستگیر ـ مشهد 23 نفر ـ تهران 7 نفر ـ همدان 5 نفر پ ـ روحیه بعلت عدم مداخله مأمورین انتظامی در تظاهرات روزهای تاسوعا و عاشورا گروههای مخالف از روحیه نسبتا خوبی برخوردار بودند.
ت ـ فعالیتهای ممانعتی جدید موردی گزارش نشد.
ث ـ تأسیسات اداری و پشتیبانی گزارش نشد.
ج ـ جو و زمین برابر اعلام هواشناسی.
4ـ ضد اطلاعات الف ـ اقدامات اطلاعاتی موردی مشاهده نشد.
ب ـ اقدامات خرابکاری اقدام به آتش سوزی و پائین آوردن پیکره کد 66 از مهمترین اقدام خرابکاران گروههای مخالف بوده است.
پ ـ تبلیغات و براندازی موارد جدیدی مشاهده نگردیده است.
ت ـ انتقاد از روشهای سیاسی و اقتصادی دولت تغییری نداشته است.
ث ـ شایعات (1) شایع است آیت اله قمی خواب نما شده است که امام رضا علیه السلام فرمودند شاه از امت ما است دست از عداوت با او کشیده شود و در طرفداری از این خواب مردم مشهد شروع پشتیبانی از شاهنشاه نموده اند و عکسهای خمینی را پاره می نمایند ضمنا شایع است آیت اله قمی موضوع را با خمینی در میان گذاشته است.
(2) شایع است آموزش و پرورش استان خراسان اعلام نموده چنانچه نظامیان «در نهضت ما شرکت نکنند» از پذیرش فرزندان آنان در دبستان و دبیرستان خودداری خواهد شد.
(3) در شهرضا شایع شده که 40 فروند هواپیما توسط یکنفر خرابکار در تهران منهدم شده است.
(4) در شهرضا شایع شده است که جنازه دو نفر افسر بنامهای مهرداد هادی پور معینی و منوچهر هادی پور معینی که در تصادف اتومبیل کشته شده اند در سردخانه های شهرضا و آباده نگهداری می شوند.
5ـ امکانات گروههای مخالف الف ـ انواع امکانات ـ بامکانات قبلی امکان نفوذ در پرسنل وظیفه ارتش نیز افزوده شده است.
ب ـ تجزیه و تحلیل و بحث در طول مدت دوره نقاط مختلف کشور از آرامش برخوردار بود.
بنظر میرسد آرامش مذکور مرهون سیاست متین و منطقی دولت در روزهای قبل از دوره بوده است.
تصمیم بجا و بموقع دولت ارتشبد ازهاری در دادن آزادی مشروط به برگزار کنندگان مراسم عزاداری و راهپیمائی در ایام تاسوعا و عاشورا و همچنین کم کردن ساعات منع عبور و مرور شبانه بدلیل برگزاری هر چه بهتر مراسم سوگواری حضرت خامس آل عبا و [عدم دخالت] مأمورین انتظامی در تظاهرات روزهای مذکور در بین طبقات مردم حسن اثر بخشیده و نتایج آن برأی العین مشهود گردیده است.
شروع و گسترش سریع تظاهرات ملی و میهنی بطرفداری شاهنشاه آریامهر بزرگ ارتشتاران در بعضی از نقاط کشور از نتایج سیاست دولت در روزهای اخیر میباشد.
19 انتشار اعلامیه آیت اله قمی مبنی بر اینکه خواب نما شده است که امام رضا علیه السلام فرموده است شاه از امت ما است و دست از عداوت با او کشیده شود از اهم رویدادهای دوره بوده که شایسته است بعنوان حربه ای در سرکوبی مخالفین مورد استفاده و بهره برداری دقیق قرار گیرد.
بطور کلی سپری شدن روزهای تاسوعا و عاشورا بدون درگیری شدید در تضعیف موضع اخلالگران و مخالفین بسیار مؤثر بوده است.
نتیجه و پیشنهاد : موقعیت استثنائی و ممتاز بدست آمده در طول مدت دوره در اثر تظاهرات ملی و میهنی در نقاط مختلف کشور، انتشار اعلامیه آیت اله قمی مبنی بر طرفداری از شاهنشاه آریامهر بزرگ ارتشتاران و برانگیخته شدن احساسات و غرور ملی مردم میهن پرست و شاهدوست که در اثر پائین آوردن پیکره های کد 66 در روزهای گذشته بدست آمده است باید سریعا و دقیقا مورد بهره برداری قرار گرفته و با پخش اخبار و اطلاعات مربوط باین رویدادهای مهم از وسایل ارتباط جمعی نظر اکثریت مردم منحرف و فریب خورده جلب گردد.
ضمنا پیشنهاد میشود همزمان با بهره برداری تبلیغاتی از رویدادهای مذکور با رفع نارسائیهای موجود و کیفر دادن فوری خطاکاران دستگیر شده موقعیت دولت موجود تقویت شود.
رئیس اداره دوم.
سپهبد خواجه نوری گیرندگان 1ـ نخست وزیری (شورای امنیت ملی 2 نسخه) 2ـ ن ز ش (معاونت عملیات و اطلاعات) 3ـ ن ه ش (معاون عملیات) 4ـ ن د ش (معاون عملیات) 5ـ ژ ک ش (رکن 3) 6ـ ش ک ش (عملیات) 7ـ ساواک 8ـ سب 2 (ر ک) 9ـ سب 2 ف د (ا د) 10ـ سب 2 ف ه (دسک داخلی)
توضیحات سند:
1ـ درباره تقی روحانی و مواضع مردم نسبت به او در میان سندهای روزهای تاسوعا و عاشورا در کتاب نوزدهم توضیح داده شده است.2ـ این شایعه ابتدا در شهر مشهد پراکنده شد.
علت آن هم تهییج کسانی بود که امروز (21 /9 /57) به نفع سلطنت شاه در مشهد تظاهرات کردند.
در میان سندهای همین روز جزئیات اخبار مشهد را خواهید خواند.
اخبار جنبش اسلامی درباره این تظاهرات به طور کلی نوشت که «عده ای چماق به دست در اطراف شهربانی مشهد اقدام به شعارهای جاوید شاه می کنند و شیشه های مغازه هایی را که عکس آیت الله خمینی را نصب کرده بودند خرد می کنند.
مردم خیلی سریع این مزدوران را محاصره می کنند و آنها مجبور می شوند به داخل ساختمان شهربانی پناه ببرند.
بعد از ظهر مردم به دستور آیت الله قمی و سایر روحانیون شهر را تعطیل می کنند.
» (ش 7، به تاریخ 25 /9 /57) آقای قمی در اطلاعیه ای رسمی این شایعه را تکذیب کرد که در روز خود بدان اشاره می شود.
3 ـ آن چه به عنوان تظاهرات موافقان در این جا و بندهای دیگر این بولتن به آن اشاره می شود، از رویدادهای خاصی است که امروز (21 /9 /57) در شهرهای مختلف شکل گرفت.
تظاهرات موافق که بیشتر آن در قالب حرکت چماقداران صورت پذیرفت به دو علت بود : 1ـ نفی مشروعیت رژیم سلطنتی شاه به واسطه راه پیمایی گسترده روزهای تاسوعا و عاشورا (20 و 19 آذر 1357) و در خواست عمومی مردم برای فروپاشی نظام شاهنشاهی ؛ 2ـ مناسبت 21 آذر به عنوان روز نجات آذربایجان ـ محمدرضا پهلوی نقش خود را در آن بی بدیل معرفی می کرد ـ که در دوره شاه گرامی داشته می شد.
در دو سند دیگر با عنوان مراسم دعا از این موضوع یاد شده است : «در ساعت 1650 روز 21 /9 /57 بی سیم اداره پلیس تهران اعلام نمود کلانتری های شهر ری و 16 و 13 دسته جات متظاهر موافق را جهت انجام مراسم دعا به مساجد هدایت نمایند.
» (پرونده 106969، ج 6، ص 143) و یا «برابر اعلام سازمان شمیران به استناد اطلاع واصله از کلانتری دربند تعداد چهار تکیه و مسجد در منطقه دربند دایر بوده و مردم در حال شکرگزاری هستند.
» (همان، ص 142) بولتن تک برگی دیگری آورده است : «مقارن ساعت 1830 روز 21 /9 /57 (2537 شاهنشاهی) معدودی افراد که در سه راه اکبرآباد تهران ایستاده بودند، ابتدا شروع به دادن شعار جاوید شاه نموده و سپس به تدریج تعدادی دیگر از افراد به آنها پیوسته و تشکیل یک گروه متشکل را داده و به تظاهرات میهنی در برخی خیابانها پرداخته اند و ساعتی بعد متفرق شده اند.
» 4ـ برای آگاهی بیشتر از جزئیات این حادثه به کتاب نوزدهم و حوادث روز عاشورا در شهر اراک مراجعه کنید.
5ـ جزئیات بیشتر حوادث اراک را در خلال سندهایی که در ادامه خواهد آمد می خوانید.
در یکی از مطبوعات نام فرد کشته 6ـ روی دیوار این کلانتری این جمله هم به چشم می خورد : این محل به وسیله ساواک به آتش کشیده شده.
(پرونده 312202، ج 5) 7ـ قرینه ای برای این خبر در بین دیگر اسناد مربوط به قم یافت نشد ؛ مضاف بر این که امام خمینی در چنین روزهایی در سلامت بسر می بردند و اعلامیه ای که حاکی از سپاس از حرکت بزرگ مردم در روزهای تاسوعا و عاشورا بود، امروز (21 /9 /57) خطاب به مردم ایران نوشتند که در پاورقی سندهای بعدی به آن اشاره خواهد شد.
در ضمن خبرهای تفصیلی امروز (21 /9 /57) شهر قم را در خلال سندهای بعدی خواهید خواند.
8ـ روزنامه اطلاعات درباره این تظاهرات نوشت که «گروهی چماق به دست در گوشه و کنار به طرفداری از دولت شروع به تظاهرات کردند و شیشه اتومبیلهایی که عکس آیت الله العظمی خمینی را نصب کرده بودند می شکستند.
در این جریان بین مخالفان و موافقان نیز برخوردهایی روی داد که چند تن نیز مجروح شدند.
» (ش 16621، «ضمیمه»، ص 3) 9ـ به احتمال زیاد در انعکاس این رقم (یکصد و پنجاه هزار تن) باید اغراق شده باشد.
در بولتن های تک برگی ساواک درباره وقایع امروز (21 /9 /57) مشهد به حضور چند گروه دو هزار نفری اشاره شده که به نفع محمدرضا پهلوی شعار می دادند.
این سندها را خواهید خواند.
10ـ منظور تکذیب شایعه خواب آقای قمی است که در ابتدای این بولتن به آن اشاره شد.
11ـ در این روزها برخوردهایی میان دانشجویان مسلمان و کمونیست در دانشگاه مشهد رخ می داد.
ساواک رهبری دانشجویان مسلمان را از آن عبدالحمید دیالمه می دانست و رهبری دانشجویان کمونیست را از آن شخصی به نام شفیعی.
به دلیل همین درگیری ها دانشکده داروسازی دانشگاه مشهد از 13 /9 /57 تا 21 /9 /57 تعطیل بود.
ساواک از تعطیلی این دانشکده استقبال کرد.
(پرونده 106980، ج 6) 12- مشروح وقایع امروز (21 /9 /57) اصفهان پس از پایان این بولتن آمده است.
13ـ تفصیل خبرهای امروز (21 /9 /57) در شهر زابل و زاهدان را در میان سندهای بعدی خواهید خواند.
14ـ اهالی داراب پس از پایین کشیدن مجسمه شاه یک پرچم سبز رنگ را به جای آن به اهتزار در آوردند و در پی شهادت نوجوان دارابی روحانیان شهر اعلام کردند که مغازه ها تا روز شنبه 25 /9 /57 تعطیل باشد.
امروز (21 /9 /57) در شهر فسا هم بین مأمورین حکومتی و مردم درگیری پیش آمد که سندهای آن را در خلال گزارش های همین روز خواهید خواند.
15ـ اسامی کشته شدگان و مجروحان دامغان در سندهای بعدی ذکر شده است.
16ـ روزنامه کیهان نوشت : «هزاران نفر از مردم همدان جنازه سرباز محسن مباشر کاشانی فرزند شکراله و متولد مشهد را که به سوی قدرت اللّه خدایاری استاندار همدان و دو محافظ وی و راننده اش آتش گشوده بود و بعد از این حادثه در کوههای عباس آباد به وسیله ماموران ژاندارمری و پلیس کشته شد تشییع کردند.
در این مراسم پدر و مادر محسن مباشر کاشانی نیز که از مشهد به همدان آمده بودند شرکت داشتند.
» (ش 10605، ص 7) از حوادثی که در روز عاشورا در همدان رخ داد، اما در خلال گزارش های روز بیست و یکم آذر منعکس شد یکی این بود که «مقارن ساعت 1000 روز 20 /9 /57 راننده یک دستگاه اتومبیل وانت در شهر همدان عمدا دو نفر از مامورین شهربانی را در یکی از خیابانهای شهر زیر گرفته که در نتیجه مامورین نامبرده مجروح و راننده اتومبیل وانت نیز حین فرار در اثر اصابت گلوله مصدوم و هر سه نفر به بیمارستان اعزام و تحت معالجه قرار گرفته اند.
متعاقب حادثه مذکور گروهی از عناصر آشوبگر به بیمارستانی که مجروحان در آن بستری بوده اند رخنه و دو نفر مامور مصدوم را مورد ضرب و جرح قرار داده که حال یکی از آنان وخیم گزارش شده است.
خبر واصله بعدی حاکی است یکی از مامورین مجروح و راننده مصدوم خودرو وانت به علت عدم تأثیرات معالجات مربوط فوت کرده اند.
» 17ـ امروز (21 /9 /57) در شوشتر مأموران حکومتی دست به کشتار وحشیانه ای می زنند و هشت شهروند شوشتری را به شهادت می رسانند.
این خبر در میان سندهای بعدی همین روز آمده است.
18ـ تعداد شهدای امروز (21 /9 /57) در شهرهای مختلف بیش از این رقمی است که در این جا آمده.
همانطور که در پاورقی حوادث خوزستان یاد شد فقط هشت نفر در شوشتر به شهادت رسیدند که خبر آن نیامده است.
19ـ تظاهرات به نفع حکومت شاه، پراکندن شایعات و توزیع اعلامیه هایی که در ساواک نوشته می شد، همگی در شمار اقداماتی بود که دستگاه انتظامی و امنیتی رژیم برای نشان دادن مشروعیت حکومت و اخلال در روند رو به رشد اعتراضات ـ که در روزهای تاسوعا و عاشورا ـ جلوه ای تمام داشت، صورت داد.
سند بعدی حکایت از همین موضوع دارد.