تظاهرات اخلالگرانه در شهرهای جهرم، استهبان و شیراز استان فارس
تاریخ سند: 29 تیر 1357
تظاهرات اخلالگرانه در شهرهای جهرم، استهبان و شیراز استان فارس
متن سند:
1 ـ سید حسین آیت الهی یکی از روحانیون افراطی و سرشناس جهرم قصد داشته شب هنگام مورخ 29 /4 /37 در مسجد قبله شهر جهرم بمنبر برود که با توجه به حوادث اخلالگرانه روز 28 /4 /37 (جریان تظاهرات قبلاً باستحضار رسیده است)، از طریق شهربانی به یاد شده تذکر داده شده که در سخنرانی خود رعایت مصالح مملکتی را نموده و مطلبی عنوان نکند که موجب تحریک متعصبین مذهبی شود.بدنبال تذکر فوق، نامبرده از رفتن بمنبر خودداری و متعاقب آن حدود 2000 نفر از افراطیون مذهبی در چند خیابان شهر جهرم اجتماع و به تظاهرات خیابانی و دادن شعارهای ضد میهنی مبادرت و سپس بمنزل قادری نماینده مردم جهرم در مجلس شورایملی حمله و به پرتاب سنگ بطرف منزل مذکور اقدام کرده اند که در این جریان خدمتکار نماینده مورد بحث مجروح شده است.
مأمورین انتظامی با کمک نیروهای اعزامی از مرکز آموزش جهرم، اخلالگران را متفرق کرده اند.
اخلالگران مجددا در ساعت 2400 روز مذکور ضمن تشکیل اجتماعات به تظاهرات خیابانی پرداخته اند که مامورین با تیراندازی هوائی آنها را پراکنده کرده اند.
در جریان حادثه مذکور یکنفر جوان 18 ساله بنام جهانگیر کارگر ـ دانش آموز، در اثر پرتاب سنگ توسط اخلالگران، از ناحیه سر شدیدا مجروح که پس از انتقال به بیمارستان فوت شده است.
1 در پی حادثه مذکور شب هنگام مورخ 30 /4 /37 افراد ناشناسی با تلفنهای تهدیدآمیز به افراد مختلف، از آنها خواسته اند بمناسبت کشته شدن جوان مورد بحث روز 31 /4 /37 را در شهر جهرم عزای عمومی اعلام کنند.
متعاقب این جریان، در روز 31 /4 /37 ضمن تعطیل بازار جهرم، حدود ده هزار نفر از اهالی در محل دفن فرد مقتول شرکت و با خانواده او ابراز همدردی کرده اند.
1 2 ـ ساعت 2230 روز 29 /4 /37 حدود 5000 نفر از اهالی شهر استهبان ـ استان فارس که در مسجد جامع این شهر اجتماع کرده بودند، بدادن شعارهای ضد میهنی مبادرت کرده اند.
اجتماع کنندگان قصد داشته اند، پس از خروج از مسجد، در خیابان کمربندی شهر به راه پیمائی مبادرت نمایند که مأمورین شهربانی و ژاندارمری با استفاده از ماشین آب پاش و پرتاب یکعدد نارنجک گاز اشک آور از حرکت آنها در خیابان جلوگیری و آنان را متفرق کرده اند.
در این حادثه اخلالگران یکنفر از مأمورین را که لباس شخصی بتن داشته، مضروب کرده اند.
3 ـ ساعت 1030 روز 29 /4 /37 پس از برگزاری نماز جماعت مغرب و عشاء در مسجد جامع شهر شیراز، سید عبدالحسین دستغیب (روحانی افراطی طرفدار روح اله خمینی) بمنبر رفته و ضمن سخنرانی در مورد میلاد حضرت قائم (ع) به عدم برگزاری جشن باین مناسبت اشاره کرده و آنرا ناشی از قدرت جامعه روحانیت و روح اله خمینی قلمداد کرده است.
2 نامبرده همچنین در سخنرانی خود از جشن هنر شیراز شدیدا انتقاد نموده است.
پس از خاتمه مجلس مذکور جمعیت حاضر در مسجد که حدود 7000 نفر بوده اند، با دادن شعارهای ضد میهنی و پخش عکسهای روح اله خمینی و آیت اله بهاءالدین محلاتی به تظاهرات خیابانی و اقدامات اخلالگرانه و تخریبی مبادرت کرده و دو دستگاه کامیون ارتشی را (در اختیار پلیس بوده) بآتش کشیده و شیشه های چهار شعبه بانک صادرات، یک شعبه بانک ملی و شعبه بانک تهران را (در یکی از شعب بانک آتش سوزی مختصری نیز رخ داده) شکسته اند.
مأمورین انتظامی با استفاده از وسایل ضد اغتشاش بمقابله با اخلالگران پرداخته اند که بعلت گسترش تظاهرات با تیراندازی هوائی، بتدریج اخلالگران را متفرق کرده اند.
تظاهرات اخلالگرانه مذکور تا ساعت 0200 روز 30 /4 /37 ادامه داشته است.
در این حادثه چهار نفر افسر پلیس و 12 نفر مأمور مجروح و 19 نفر از اخلالگران نیز دستگیر گردیده اند.
در این جریان دو نفر از اخلالگران نیز بعلت اصابت سنگ (از ناحیه اخلالگران پرتاب شده) مجروح که به بیمارستان منتقل و یکی از آنها بنام علی اکبر رستمی فرزند مرتضی در بیمارستان نمازی فوت شده است.
1 4 ـ ساعت 2230 روز 30 /4 /37 واعظی بنام شیخ محمد مغانی که بدعوت مجدالدین محلاتی (پسر آیت اله بهاءالدین محلاتی) برای سخنرانی به شیراز آمده بود، در مهدیه شهر شیراز بمنبر رفته و در سخنرانی خود ضمن تجلیل از روح اله خمینی، مطالبی علیه دولت ایران عنوان کرده است.
جمعیت حاضر در مجلس، پس از خاتمه سخنرانی وی از مسجد خارج و به تظاهرات خیابانی و دادن شعارهای ضد میهنی مبادرت کرده و چند جام از شیشه های سینما آریانا، و یک شعبه بانک کشاورزی و یک شعبه بانک صادرات را شکسته اند.
اخلالگران توسط مأمورین انتظامی متفرق گردیده اند.
ارزیابی خبر: خبر صحت دارد اقدامات انجام شده: مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1 ـ این تعبیر که جهانگیر کارگر «در اثر پرتاب سنگ توسط اخلالگران» مجروح شده و بعد وفات یافته است در مورد فرد دیگری که در همین روز در شهر شیراز به شهادت رسیده به کار رفته است.ساواک عملکرد مأموران انتظامی یا مأموران امنیتی خود را در اینجا به گردن گروه تظاهرکنندگان انداخته است.
در سند بعدی می خوانید که صراحتا به قتل جهانگیر کارگر توسط رئیس شهربانی جهرم اذعان شده است.
آنچه باعث شهادت جهانگیر کارگر بوده ساچمه های تفنگ شکاری رئیس شهربانی بوده نه «پرتاب سنگ توسط اخلالگران».
1 ـ در این بولتن رویدادهای این سه شهر در روزهای سی و سی و یکم تیرماه نیز یاد شده است که به علت آغاز حوادث امروز (29 /4 /57) تفکیک نشده اند.
نشریه کیهان هوایی در میان اخبار خود خبر کوتاهی نیز از جهرم چاپ کرد و نوشت که «در جهرم در شب میلاد حضرت قائم (ع) دسته سینه زنی راه افتاد و عده ای با پارچه سیاه در خیابانها و کوچه ها به راه افتادند.
وقتی افراد سینه زن از خیابانی که منزل قادری رئیس انجمن شهر در آن واقع است عبور می کردند، شیشه های خانه او را با سنگ شکستند.
» (کیهان هوایی / ش 289 / ص 1) این نشریه شهید امروز جهرم را عباد کارگر، دانش آموز 20 ساله یاد کرد.
2 ـ شهید آیت الله دستغیب همانند بیشتر شبهای جمعه، امشب نیز دعای کمیل را در مسجد جامع خواند و پس از آن سخنرانی کرد.
در گزارش دیگری که ساواک از شیراز تهیه کرد در مورد آذین بندی این شهر نوشت که حدود بیست درصد شهر آذین بندی کرده که آن هم مربوط به ادارات دولتی بوده است.
1 ـ روزنامه کیهان خبر داد که «به دنبال سخنرانی حضرت آیت الله دستغیب در مسجد جامع عتیق شیراز تظاهراتی از سوی جمعیت برپا شد که با دخالت مأمورین ابعاد گسترده ای یافت و پلیس مجبور به استفاده از گاز اشک آور شد.
در جریان این تظاهرات 29 نفر دستگیر شدند.
عده ای از جمعیت سپس به میدان مسجد جامع رفتند و داربست محوطه شاهچراغ را که برای انجام جشن میلاد از سوی اوقاف و هیات امنای شاهچراغ نصب شده بود به آتش کشیدند.
» (کیهان / ش 10528 / ص 2) این روزنامه نوشت که در میان دستگیر شدگان دو زن هم دیده می شوند و سپس اسامی تعدادی از دستگیر شده ها را چاپ کرد.