موضوع: جلسات (منزل رشیدیان)
تاریخ سند: 18 بهمن 1337
موضوع: جلسات (منزل رشیدیان)
متن سند:
شماره: 2 ـ 3 ـ 5135 قبل از ظهر روز مزبور جلسه منزل اسداله رشیدیان دایر بوده و عده ای در حدود 200 نفر از طبقات مختلف منجمله جوادی دادیار دادسرای تهران سرگرد رضوی ستوان 2 احمد اصل ثابت افسران شهربانی ـ بهمن پور کارمند راه آهن اشرف جلالی ـ حمید حنیفه پور ـ انصاف کارمند بانک اصناف ـ شریعتمداری کارمند وزارت فرهنگ منجم ـ علی اصغر عدیلی و در حدود یکصد نفر کارگران کارخانه های سیلو دخانیات ـ شماره 5 ونک و بلورسازی در آن شرکت نموده اند.در این جلسه ضمن صحبت درباره فوت یکی از کارمندان وزارت فرهنگ به نام مویدی که اخیرا از شهسوار به تهران منتقل شده و از مخالفین آقای دکتر مهران1 وزیر فرهنگ بوده بحث شده و علیه آقای وزیر فرهنگ صحبت نموده و گفته آقای دکتر مهران با مؤیدی قرض شخصی داشته و بعد از قیام ملی 28 مرداد2 از طرف دولت با آقای دکتر مهران که در آن موقع در خارج از کشور اقامت داشته تلگرافی اطلاع داده می شود که به سمت وزیر فرهنگ انتخاب گردیده لیکن مشارالیه پاسخ داده اوضاع ایران هنوز ثابت نیست در صورتی که اعلیحضرت همایون شاهنشاه هم به کشور مراجعت فرموده بودند و پس از آنکه اوضاع طبق دلخواه آقای دکتر مهران شده ایشان آمده و وزیر فرهنگ شده ولی در همان روزهای نخست مؤیدی علیه توده ایها مبارزه می کرده و آقای دکتر مهران نان را به نرخ روز می خورد و زمانی خود را به دامان مظفر فیروز3 انداخته بود و حالیه خود را به این طرف کشیده است کارگران کارخانه سیلو از رشیدیان درخواست نموده اند درباره افزایش حقوق و گرفتن مزایای آنها اقدام نماید و مشارالیه پاسخ داده که شیبانی رئیس سیلو قول داده در این مورد اقدام مقتضی به عمل آورد و با تیمسار سرلشکر ضرغام وزیر گمرکات و انحصارت هم صحبت نموده است کارگران دخانیات نامه ای را که در مورد وضع استخدامی خود تهیه نموده بودند به رشیدیان داده و گفته اند مؤسسه دخانیات در حدود 750 نفر کارگر روزمزد دارد که روزانه به هر یک مبلغ 45 ریال الی 60 ریال حقوق می دهد و هیچ یک از قوانین کار شامل حال آنها نمی گردد و رشیدیان پاسخ داده قرار است روز دوشنبه آینده (20 /11 /37) ملکانی مدیرکل دخانیات او را ملاقات و با او در این زمینه صحبت خواهد نمود.
ضمنا در جلسه مزبور توسط چند نفر از حضار درباره عظمت روز مبعث اظهاراتی شده است.
اصل در پرونده اسداله رشیدیان رونوشت قسمت اخیر به بخش 5 داده شود.
رونوشت به عرض ریاست بخش 5 بایگانی شود.
12ر ش بخش 4
توضیحات سند:
1ـ دکتر محمود مهران فرزند میرزا صادق خان بروجردی در سال 1288 شمسی در تهران متولد گردید که به قول احمد مهران برادر وی، پدرشان در تربیت و تعلیم آنان اهتمام کامل نمود.تحصیلات ابتدایی خود را در دبستان ترغیب و دوره دبیرستان را در دبیرستان علمیه به پایان رساند.
سپس به دارالفنون وارد شد و به ادامه تحصیل پرداخت و از آن مدرسه فارغ التحصیل شد.
پس از آن راهی اروپا گردید و در آنجا به اخذ درجه دکترا نائل شد و پس از مراجعت به ایران به استخدام وزارت فرهنگ درآمد.
دکتر مهران مدتی در دانشگاه به تدریس اشتغال ورزید.
پس از اینکه دولت زاهدی ساقط می شود، حسین علا به تشکیل کابینه مأمور می شود.
حسین علا در 17 فروردین ماه سال 1334 کابینه خود را تشکیل می دهد و در این کابینه دکتر محمود مهران به وزارت فرهنگ منصوب می گردد.
دکتر منوچهر اقبال در تاریخ 15 فروردین ماه 1336 کابینه خود را تشکیل و به مجلس شورای ملی معرفی می نماید در این کابینه نیز دکتر محمود مهران در سمت وزارت فرهنگ ابقاء می شود.
یکی از اقدامات دوران وزارت وی اجرای طرح بدون امتحان دانش آموزان ابتدایی بود.
در این طرح دانش آموزان ابتدایی از کلاس اول تا پنجم بدون امتحان به کلاس بالاتر می رفتند.
این طرح در حقیقت نارسایی هایی به دنبال داشت و عدم اجرای امتحانات و ارزشیابی آنان سبب ناهنجاریهایی گردید.
طرح مذکور پس از سقوط کابینه و عزل دکتر مهران منسوخ گردید.
2ـ کودتای 28 مرداد 1332 (19 اوت 1953) و بازگرداندن محمدرضا شاه از رُم به ایران، سرآغاز ظهور رژیم استبدادی برای اجرای مقاصد سیاسی و اقتصادی ایالات متحده امریکا و متحدین غربی او بود و انجام این امر، ابتدا به عهده فضل اللّه زاهدی (که پس از کودتا سپهبد شد) نخست وزیر منتخب امریکا و انگلیس واگذار گردید.
زیرا شایستگی و صلاحیت محمدرضا شاه پس از کودتای 28 مرداد و فرار شتابزده اش به بغداد و سپس به رُم، مورد تردید لندن و واشنگتن قرار گرفته بود.
اسامی اعضای کابینه و کابینه ترمیم شده فضل اللّه زاهدی بدین شرح بود: وزیر دادگستری: جمال الدین اخوی، دکتر فخرالدین شادمان - وزیر جنگ: سرلشکر عبداللّه هدایت وزیر دارائی: دکتر علی امینی کفیل وزارت فرهنگ: رضا جعفری - وزیر راه: غلامعلی میکده، سرلشکر عباس گرزن وزیر اقتصاد ملی: دکتر علی اصغر پورهمایون، دکتر فخرالدین شادمان - وزیر کشاورزی: احمد حسین عدل وزیر کار: ابوالقاسم پناهی، مسعود ملکی - وزیر خارجه: عبداللّه انتظام ـ وزرای مشاور: محمد نمازی، علی اصغر حکمت، امیر حسین ایلخان بختیار، دکتر محمد سجادی معاونان اداری: غلامرضا فولادوند، موسی سرابندی.
وزارت کشور را، خود نخست وزیر به عهده داشت و سرتیپ محمدحسن جهانبانی به معاونت وزارت کشور اشتغال داشت.
رابرت گراهام نقش سازمان سیا در طراحی کودتا 28 مرداد را چنین مینویسد: شاه که در عرض چند ماه گذشته خود را برای احتمال فرار از کشور آماده کرده بود دقیقا همین کار را کرد اول به بغداد گریخت و بعد به رم.
روز بعد مجسمه های شاه در تهران سرنگون شد اما در عرض سه روز مسیر حوادث علیه مصدق برگردانده شد ترکیبی از کمک خارجی در صورت سیا نیرو های وفا دار داخلی که با پول استخدام شده بودند تهران را با استفاده از حالتهای شک و گیجی که بر اثر فشار شاه سابق ایجاد شده بود تحت کنترل در آوردند.
شاه سابق از حالت تبعیدی که در رم زنش را همراهی میکرد و در بوتیک های آنجا خرید میکرد به تهران به صورت یک فاتح برگشت.
(ایران سراب قدرت ترجمه فیروز فیروزنا، ص 77.
رابرت گراهام) (تاریخ سیاسی بیست و پنج ساله ایران.
نجاتی - سرهنگ غلامرضا) (نقش سیا در کودتای 28 مرداد) 3ـ مظفر فیروز متولد 1284 ه ش، فرزند نصرت الدوله وزیر دارائی کابینه مجدالسلطنه می باشد که در کودکی روانه انگلیس شد و قبل از افول سیاسی پدر از اشتغال به تحصیل در انگلیس فراغت یافت و به ایران مراجعت نمود.
وی ابتدا به کار وکالت دعاوی در تهران مشغول شد و در سال 1320 فعالیتهای سیاسی خود را آغاز و به همراه تنی چند روزنامه «ستاره» را خریداری و منتشر نمود.
وی متعاقبا در ماجرای 53 نفر در شهریور 1320 دستگیر و سپس تحت رهبری سلیمان میرزا اسکندری حزب توده ایران را تاسیس کرد.
پس از فوت سلیمان میرزا اسکندری و عدم توجه به او در حزب توده، او روانه فلسطین شد و در ماجرای بازگرداندن سید ضیاءالدین طباطبائی نقش مهمی را بازی کرد و مقدمات بازگشت او را به تهران تدارک دید.
سپس روزنامه «رعد» را که امتیازش به نام او بود را به عنوان ارگان «حزب اراده ملی» سیدضیاء منتشر نمود.
بعد از اختلاف نظر با سید ضیاء مجددا به حزب توده پیوست و بعدا در زمینه سازی جهت سقوط دولت حکیمی مشارکت و در فراهم ساختن مقدمات صدارت قوام السلطنه اقدام نمود و سپس به عنوان معاون نخست وزیر و رئیس اداره تبلیغات و انتشارات منصوب گردید.
در این رهگذر سوءاستفاده های زیادی به عمل آورد، از جمله سوءاستفاده از اموال دولتی، واگذاری پست و مسئولیت به عناصر نامطلوب، لذا از پُست خود عزل و به عنوان سفیر روانه مسکو شد و تا پایان صدارت قوام السلطنه در مسکو بود.
پس از عزل از سفارت از عزیمت به تهران خودداری و روانه فرانسه شد و در سال 1350 کتابی تحت عنوان «ایران در مقابل نیرنگ تاریخ» علیه جشنهای 2500 ساله شاهنشاهی نوشت.
ـ رک : خاطرات نورالدین کیانوری، انتشارات دیدگاه و اسناد ساواک.