موضوع: دکتر معین‌الدین مرجائی
تاریخ سند: 28 اردیبهشت 1344
موضوع: دکتر معین‌الدین مرجائی
متن سند:
شماره: 4223 /20الف تاریخ:28 /2 /1344موضوع: دکتر معین‌الدین مرجائی
دکتر معین‌الدین مرجائی1 عضو حزب مردم ایران در مسافرت اخیر خود به مشهد با آیت‌الله میلانى ملاقات نموده است. در این ملاقات آقاى میلانى به وى اظهار نموده که وقتى اعلیحضرت همایونى به مشهد تشریف‌فرما شدند، عده‌اى واسطه ملاقات شدند که هر وقت چه شب و چه روز و در هر خانه و مکان که لازم باشد مى‌توانم با اعلیحضرت ملاقات کنم ولى من گفتم چه ملاقاتى و چه فایده؟ کدام پل را اعلیحضرت بین خودشان و روحانیون سالم گذاشته‌اند؟ آیا هتک حرمت روحانیون بیشتر از این مى‌شود؟ خواستند ریشه روحانیت را بسوزانند، زورشان نرسید و دانستند که این ریشه عمیق است. بنابراین من با ملاقات موافقت نکردم؛ گو اینکه عده‌اى از دوستانم گفتند برو با اعلیحضرت ملاقات کن و مخصوصاً آزادى خمینى و سید محمود طالقانى را بخواه و قطعاً انجام می‌شود. اما من گفتم بگذارید این اختلاف باقى باشد، خدا یکى را پیروز خواهد کرد.
دکتر مرجائی پس از مراجعت به تهران ضمن مذاکراتى، در مورد این ملاقات اظهارنظر کرده که میلانى را در این ملاقات سخت و محکم دیدم و او مى‌گفت ما هم دیگر سیاستمدار شده‌ایم و فریب نمى‌خوریم. ضمناً دکتر معین‌الدین مرجائی علاقه‌مند است به وسیله‌اى از آیت‌الله خوانساری وقت ملاقات گرفته و هرچه زودتر با وى ملاقات نماید و در نظر دارد قبل از ملاقات به وسیله‌اى خود را با آیت‌الله خوانسارى یک فرد جبهه ملى، متعصب و دینی و آنچه که دکتر یدالله سحابى، مهندس مهدى بازرگان و سید محمود طالقانی هستند، معرفى نماید.
توضیح: موضوع ملاقات دکتر معین‌الدین مرجائی با آیت‌الله خوانسارى به گوش سید فضل‌الله خوانسارى داماد وى، رسیده است. نامبرده از این موضوع ناراحت شده و اظهار داشته آقاى خوانسارى را چه مناسبت با جبهه ملى؟
ضمناً سید فضل‌الله خوانسارى نظر داده است که (آقا) آلت دست این افراد سیاسی نمى‌شود.
نظریه منبع: دکتر معین‌الدین مرجائی در مورد ملاقات خویش با آیت‌الله میلانی خیلی احتیاط مى‌نماید که این موضوع مکتوم گذاشته شود.
نظریه رهبر عملیات: با توجه به نامه شماره 10762 /312 ـ 27 /2 /44 آن اداره کل، فعلاً هرگونه اقدام مستقیم پیرامون مفاد این خبر و اشخاص مذکور در خبر به صلاح نمى‌باشد. ضمناً به منبع مربوطه آموزش لازم پیرامون اطلاع از چگونگى مذاکرات دکتر مرجائی با آیت‌الله خوانسارى داده شده است.
گیرندگان: اداره کل سوم (312)
تعداد نسخه: 7
به سابقه ضمیمه و ارائه شود ـ 2 /3
قسمت اول اطلاعیه مربوط به بیانات آیت‌الله میلانى صحیح است. سایر موارد فعلاً نمیتواند مورد تأیید بخش 326 قرار گیرد. علی‌هذا فعلاً اقدامى ندارد. بایگانى شود ـ 9 /3
طرح لازم تهیه و ارائه شود.
توضیحات سند:
1. سیدمعین‌الدین مرجائی در فروردین سال 1300 در اردبیل متولد شد. در شش سالگی پدرش را از دست داد و پدربزرگش سرپرستی او را برعهده گرفت. او در نوجوانی از خلخال به اردبیل رفت و مدتی درس خواند، اما شرایط سخت زندگی در آنجا، او را از ادامه تحصیل بازداشت و به شهر خود بازگشت. سپس در سال 1324 به تهران رفت و در مدرسه علمیه سپهسالار که یکی از مراکز فعال برای مبارزات اجتماعی، فکری و عقیدتی بود و توده‌ای‌ها تلاش بسیاری برای ایجاد پایگاهی در آنجا داشتند، به تحصیل پرداخت و سرانجام از دانشکده معقول و منقول موفق به اخذ دکترای الهیات گردید. در آن ایام محمد نخشب در مدرسه سپهسالار بحث‌هایی سوسیالیستی بر پایۀ خداپرستی داشت و حضور در همین جلسات درس و بحث، مقدمۀ آشنایی مرجائی با نخشب شد. مرجائی در سالهای 1324 و ۲۵ عضو خداپرستان سوسیالیست شد و فعالیت رسمی و جدی خود را از سال ۲۵ در کنار نخشب آغاز کرد. جلسات سازمان و تشکیلات خداپرستان سوسیالیست در خانه‌ها تشکیل می‌شد و فعالیت آنها سری بود. در این جلسات به بحث و نقد و انتقاد از مسائل مملکتی، استبداد، فقر، اختلاف طبقاتی و... می‌پرداختند.با پیوستن نهضت خداپرستان سوسیالیست به حزب ایران، مرجائی فعالیت خود را در حزب ایران پی گرفت و عضو این گروه شد. پس از مدتی، همراه با اعضای پیشین خداپرستان سوسیالیست از حزب ایران جدا شدند و جمعیت آزادی مردم ایران و سپس حزب مردم ایران را تأسیس کردند. دکتر مرجائی امتیاز روزنامه ندای مردم ایران را که ارگان جمعیت آزادی مردم ایران بود و از زمان تأسیس تا ۲۶ مرداد ۱۳۳۲، ۵۷ شماره از آن نشر یافت، در اختیار داشت. او پس از کودتای ۲۸ مرداد به نهضت مقاومت ملی پیوست و عضو کمیته بین‌الاحزاب بود. مرجائی همچنین از اعضای هیئت مؤسس جبهه ملی دوم بود و به همراه مهندس بازرگان جهت نوشتن منشور و بیانیه جبهه ملی دوم انتخاب شد.
معین‌الدین مرجائی در سال ۱۳۴۴ در جریان دستگیریهای اعضای جاما (منشعب از حزب مردم ایران) به همراه حبیب‌الله پیمان، کاظم سامی و حسین راضی دستگیر و پس از مدتی از زندان آزاد شد و پس از آن به همراه حسین راضی، فعالیتهای اجتماعی خود را از سرگرفت. دکتر مرجائی در هفتم بهمن ماه ۱۳۹۴ در تهران درگذشت.