بیانات آقای محلاتی واعظ در مسجد جامع
تاریخ سند: 21 بهمن 1342
بیانات آقای محلاتی واعظ در مسجد جامع
متن سند:
از ساعت 1500 روز 21 /11 /42 آقای محلاتی1 واعظ به شبستان مسجد جامع وارد شد و به منبر رفت و پس از ذکر مقدمه‌ای گفت آقایان معذرت می‌خواهم که دیر آمدم علتش این است که یک عده از رفقایم به من گفتند که وضع مسجد و خانه خدا برگشته است یعنی قالی‌ها را جمع کرده‌اند بلندگو را قطع کرده‌اند.نفت و هیزم را جمع کرده‌اند ولی من تصمیم گرفتم هر طوری که شده خودم را به شما برسانم آقایان خوب فکر کنید این کار بچه‌گانه نیست، این ابلهانه نیست که بلندگوی مسجد، قالی مسجد و غیره را بردارند مگر با قطع بلندگو وضع ما به هم می‌ریزد مگر می‌توانید با این کارها عقیده ما را عوض کنید بلندگو نباشد ما می‌توانیم بهتر حرفهایمان را به گوش شما برسانیم اراده ما قوی است و خلل‌ناپذیر است و دیدید که چطور مردم بیش از روزهای قبل آمدند آیا مگر می‌شود که مردم را از شنیدن حقایق منع کرد شما که مخالف دین و قرآن هستید و از تلاوت و تفسیر آیات قرآن ناراحت هستید بهتر بود یک دفعه بیائید و درب مسجد را قفل کنید و یا این که اگر از حرفهای ما ناراحت هستید یک نفر پاسبان مسلمان را بفرستید و بگویید که فلان حرف را نزن و یا این که مرا دستگیر کنید.
سپس ضمن صحبت مفصل در مورد عدالت گفت: پیغمبران برای بشر عدالت آوردند، تا این که بشر در آسایش به سر برد.
تا مردم آزادی داشته باشند تا مردم زیر بار ظلم و ستم و بیدادگری نروند حقشان ضایع نشود و دین اسلام هم که بالاتر از سایر ادیان است همه این‌ها را برای ما و در اختیارمان گذاشته است اسلام این قانون را 1000 سال پیش برمسلمین آورده است آقایان بشر کنونی دم از حقوق بشر می‌زند دیروز قسمتی از آن را برایتان شرح دادم ماده اول می‌گوید که هر فردی باید آزادی کامل داشته باشد یعنی آزادی اظهار نظر و عقیده داشته باشد حرفش را بتواند بزند دردش را بتواند به گوش دیگران برساند باید از همه مقدورات یکسان استفاده نماید یعنی اگر خواست یک نفر را به راه راست و حق و حقیقت رهبری کند آزاد باشد هم‌چنین افزود ماده 9 قانون حقوق بشر2 می‌گوید که کسی حق ندارد خودسرانه و از روی هوس خود مردم را بگیرد و زندانی نماید شکنجه نماید و شلاق بزند و ماده دیگر می‌گوید زن و ناموس مردم باید در امان باشد هر کسی که به مال، ناموس و دین و عقیده شما تجاوز کرد در هر مقامی که باشد باید مجازات شود.
بعد گفت آقایان این خیلی جزئی است در مقابل قوانین اسلام، هم‌چنین این قوانین ضمانت اجرائی ندارد.
یعنی اگر کسی زورش بیشتر باشد قدرتش بیشتر باشد می‌تواند همه این‌ها را زیرپا بگذارد کما این که می‌بینید، ولی قوانین اسلام ضمانت اجرائی داشته یعنی به دست علی (ع) اجرا می‌گردید و دیدید که چطور همه مسلمین در رفاه و آسایش به سر می‌بردند، باری اگر قوانین اسلام باشد و حضرت علی (ع) نباشد جانشینان علی نباشند.
مراجع تقلید نباشند، نمی‌شود آنها را اجرا کرد باید قوانین اسلام را مراجع تقلید ما شیعیان یعنی حضرت آیت‌الله خمینی و سایرین عمل نمایند (مردم با صدای بلند صلوات فرستادند) باید علماء آزاد باشند و روحانیون آزاد باشند جامعه روحانیت را آزاد گذاشت تا این قوانین اجرا شود.
مملکت، مملکت اسلامی است پس چرا مردم این همه در بدبختی و مذلت به سر می‌برند چرا خفقان همه جا را گرفته است چرا نمی‌گذارید مردم قرآن تلاوت کنند و به مسائل دینی برسند چرا آقایان شجونی، مروارید و حجازی را گرفتید؟ آخر چه دلیلی دارید که آنها را به زندان برده‌اید آخر چه دلیلی دارید که رهبر شیعیان عالم حضرت آیت‌الله خمینی را در زندان نگه داشته‌اید3 و نمی‌گذارید که مردم بیچاره از وجود مبارکشان کسب فیض کنند مگر این همه ظلم و جور قابل دوام هست؟ شما با این کارهایتان احساسات مردم را تحریک می‌نمائید تا برضد شما قیام کنند شما اگر راست می‌گوئید که طرفدار دین و مذهب اسلام هستید چرا نمی‌گذارید روحانیون و وعاظ این مجالس سوگواری را برگزار کنند؟ قانون اسلام باید توسط یک فرد مسلمان اداره شود نه این که یک نفر عیاش و شراب خوار بر ما حکومت نماید آقایان خوب قوانین اسلام را درک کنید خوشحالم از این که عده زیادی از رفقای عزیز دانشجو در این جا حضوردارند من به شما سفارش می‌کنم که بروید دنبال دین اسلام و قوانین اسلامی را بگیرید تاکنون نگذاشته‌اند که این دین مقدس تبلیغ شود و به گوش جهانیان برسد نفسها را در گلو خفه کرده‌اند شما هستید که باید در این راه پیش قدم باشید یاد بدهید در زمان آیت‌الله بروجردی یک نفر دانشمند ارمنی کتاب بزرگی در مورد دین اسلام و حقانیت امام حسین نوشت این کتاب را آیت‌اله بروجردی دستور دادند تا به فارسی و به زبانهای خارجی ترجمه شود و به چاپخانه داده شد ولی چون گویا مطالب آن با منافع نامشروع و امیال شخصی مسئولین مطابقت نمی‌کرد آن هم مثل هزاران کتابهای دینی دیگر در همان جا بایگانی شد تا بالاخره با اصرار آقای بروجردی به یک صورت دیگری که طبق نظر خودشان بود و لطمه‌ای برای ریاستشان نمی‌زد به چاپ رسید.
پس ای جوانها بیدار باشید نگذارید قوانین اسلامی از بین برود.
چرا جوانان ما را از فراگرفتن علوم دینی منع کرده‌اید چرا نمی‌گذارید جوانان ما با قانون اسلام آشنا شوند حالا یک نفر دانشجوی سال 2 دانش‌سرای عالی فنی مختصر اطلاعی در مورد اسلام و قوانین با ارزش آن ندارد باری شما آموزش علم و معرفت را از فرزندان این مملکت گرفتید و در عوض فرهنگ خارجی را جایگزین آن کردید.
من باز هم از روی منبر به شما مسئولین گوشزد می‌کنم ما منظوری نداشته و غرض نداریم کمی به خود آیید والا این کارها به ضرر خودتان تمام می‌شود.
ما باید حقایق را بگوئیم در این جا حتماً از آقایان مأمورین محترم وجود دارد و من می‌دانم که خیلی از آنها با ایمان و با تقوا می‌باشند.
چه می‌شود کرد آنها هم معذورند زیرا می‌دانید که المأمور معذور.
باری ما هم مأمور هستیم و ما هم معذوریم، ما هم مأمور هدایت مردم به راه حق و حقیقت هستیم ما نیز می‌خواهیم که فقر و فلاکت از این مملکت رخت بر بندد ما ریاست نمی‌خواهیم ثروت نمی‌خواهیم ما که این دنیا را نداریم یعنی مثل بعضیها از عیش و نوش بهره‌ای نمی‌بریم پس اقلاً بگذارید آخرت را برای خود بگیریم، رستگار شویم باری ما از اول وضعمان معلوم است طلاب ما با ماهی 30 تومان می‌سازند که آن هم با گرفتاری حضرت آیت‌الله دچار بحران شده است و به علت وضع اسفناک اقتصادی دچار بحران شده است مردم هم نمی‌توانند مثل سابق با رأی و عقیده خود کمک کنند.
آقایان مسئولین شما از روحانیون پشتیبانی کنید طرفداری کنید و این به صلاحتان است مگر آن مدتی که رادیو مسکو به ملت ما فحش می‌داد یادتان رفته که چطوری دست به دامن روحانیون می‌بردید همیشه این‌طور نمی‌شود که تعریف کنند بالاخره آن روزها باز هم خواهد آمد چرا وقتی می‌گویید که روحانیون طرفداران فلان دولت هستند و گاهی می‌گویید که آنها مرتجع هستند چرا به روحانیت تهمت می‌زنید آیا ما مرتجع هستیم آیا آیت‌الله خمینی مرتجع است؟ چرا نمی‌گذارید جناب آقای فلسفی در منابر و برای برادران دینی سخنرانی نمایند ما به موقع خود را نشان دادیم این جریانات اخیر و کشت و کشتار که همه می‌دانند به دست کی انجام شد؟ به نفع طبقه روحانیت تمام گردیده، و روحانیت مثل یک معدن گرانبهائی که در دل خاک باشد و به وسیله عواملی وجود خود را ظاهر سازد قیافه اصلی خود را نشان داد و به همه فهماند که جز استقلال مملکت و سرکوبی بیگانگان و استعمارگران و رفاه حال ملت بدبخت چیز دیگری ندارند پس شما هستید که باید ببینید و کاری نکنید که هم این شکاف که به وسیله استعمارگران و بیگانگان بین ما ایجاد شده روز به روز عمیق‌تر گردد سعی کنید این شکاف را پرکنید و ملت مسلمان را خوشبخت سازید آن وقت است که واقعاً یک مملکت اسلامی به وجود آورده‌اید آن وقت است که می‌توانید ادعا کنید ما هم یک کشور مستقلی هستیم و سرنوشت و ملت به دست خود او است.
ناطق سپس در مورد حکومت معاویه و یزید و این که چطور بیت‌المال را صرف هزینه تبلیغات بیهوده به نفع خود می‌نمودند مفصلاً صحبت کرد.
روزی که معاویه به حضور حضرت علی به یک مجلسی آمده بود یک عده از اطرافیانش بپا خواستند و احترام کردند ولی عده زیادی از یاران صمیمی حضرت به او اعتنا نکردند معاویه گفت علت چیست و چرا به من احترام نکردید جواب دادند که ما پیرو حضرت علی (ع) هستیم و از وی طرفداری می‌کنیم معاویه جواب داد باری من احتیاجی به طرفداری شما آبکش‌ها که با شترها آب می‌کشید ندارم من با اعیان و اشراف و ماشین زیر پاها سر و کار دارم باری معاویه با آن اکثریت مسلمان کار نداشت تنها با یک عده که با پول به دور خود جمع کرده بود سروکار داشت.
نامبرده در پایان دعا کرد و گفت خدایا ما را یاری کن.
خدایا علمای ما را موفق بدار خدایا وجود حضرت آیت‌الله خمینی مرجع تقلید شیعیان را سلامت بدار.
خدایا وجود مبارک ایشان را از بلاها محفوظ بدار.
خدایا آن‌هایی که بدین اسلام، قرآن و علمای اسلام خدمت می‌کنند موفق و منصورشان بدار.
خدایا آن‌هایی که با علماء مخالفت می‌کنند، دین اسلام را می‌خواهند از بین ببرند، اگر قابل هدایت هستند هدایتشان فرما و اگر نیستند وجودشان را از صفحه روزگار نابود کن.
خدایا مریض‌های ما را شفا بده.
آقای محلاتی در آخر از مردم خواست که سکوت را رعایت کنند و هیچ‌گونه شعاری ندهند و ساعت 1630 دقیقه از منبر پائین آمد و مردم مثل روز قبل او را به بیرون هدایت نمودند.
4 مختار سعید 1ـ اطلاعیه بدهید.
2ـ قسمتهای جالب در گزارش روزانه درج شود.
21 /11 /42
توضیحات سند:
1.شهید حجتالاسلام والمسلمین حاج شیخ فضل‌الله مهدیزاده محلاتی: فرزند غلامحسین در سال 1309 ش در شهرستان محلات متولد شد.
در سال 1324 به حوزه علمیه قم وارد شد.
در طول مدت تحصیل از محضر اساتید بزرگواری چون آیات عظام حاج سید محمدتقی خوانساری، بروجردی، حضرت امام خمینی، علامه طباطبایی و مشکینی کسب فیض کرد.
از سال 1326 به دنبال آشنایی با فدائیان اسلام و مرحوم آیت‌الله سیدابوالقاسم کاشانی، مبارزه خود را علیه رژیم آغاز نمود.
در جریان قیام 15 خرداد رابط بین علمای قم بود.
در جریان نهضت امام خمینی(ره) بارها دستگیر، بازداشت، زندانی و ممنوع‌المنبر شد.
شهید محلاتی در آستانه ورود حضرت امام(ره) یکی از فعالترین اعضای کمیته استقبال از معظم‌له بود.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، فعالیتش را به عنوان معاون کمیته مرکزی انقلاب اسلامی شروع کرد.
او نخستین دبیر جامعه روحانیت مبارز بود و در سال 1359 به عنوان نماینده مجلس شورای اسلامی انتخاب شد و در همان اوایل به عنوان نماینده حضرت امام در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب گردید.
سرانجام در اول اسفند ماه 1364، هنگامی که به همراه جمعی از نمایندگان مجلس و مسئولان قضایی کشور، با هواپیما عازم جبهه‌های نبرد بودند، به وسیله هواپیماهای جنگی رژیم بعثی ـ صهیونیستی عراق در حوالی اهواز مورد هدف قرار گرفتند و به همراه 40 تن دیگر از دل‌باختگان مکتب عشق، به فیض شهادت نائل آمدند.
2.
اعلامیه جهانی حقوق بشر: یک پیمان بین‌المللی است که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسیده و شامل 30 ماده است که به تشریح دیدگاه سازمان ملل متحد در مورد حقوق بشر می‌پردازد.
مفاد این اعلامیه حقوق بنیادی مدنی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، و اجتماعی‌ای را که ابنای بشر در هر کشوری باید از آن برخوردار باشند، مشخص کرده است.
مفاد این اعلامیه از نظر بسیاری از پژوهشگران الزام‌آور بوده و از اعتبار حقوق بین‌الملل برخوردار است، زیرا به صورت گسترده‌ای پذیرفته شده و برای سنجش رفتار کشورها به کار می‌رود.
کشورهای تازه استقلال یافتۀ زیادی به مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر استناد کرده و آن را در قوانین بنیادی یا قانون اساسی خود گنجانده‌اند.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد، سه سال پس از تأسیس سازمان ملل متحد، اعلامیۀ جهانی حقوق بشر را تصویب کرد و اعلامیۀ جهانی حقوق بشر، که هدف آن برقراری تضمین حقوق و آزادی‌های برابر برای همه مردم بود در 10 دسامبر 1948 به تصویب رسید، روزی که اینک در سراسر جهان به‌عنوان روز بین‌المللی حقوق بشر گرامی داشته می‌شود.
در ماده 1 و 9 آن چنین آمده است: «ماده 1: تمام افراد بشر آزاد به دنیا می‌آیند و از لحاظ حیثیت و حقوق با هم برابرند.
همه دارای عقل و وجدان می‌باشند و باید نسبت به یک دیگر با روح برادری رفتار کنند.
ماده 9: احدی را نمی‌توان خودسرانه توقیف، حبس یا تبعید نمود.
» 3.
اشاره به دستگیری و بازداشت امام خمینی (ره) و جریان پانزده خرداد سال 42 دارد : بهار 1342 ایران و به ویژه شهر قم پرتلاطم و جنب و جوش بود و کانون این خروش منزل حضرت امام (ره) در قم بود.
محرم 1383 ق مصادف با خرداد 1342 بود.
در ایام عزاداری سرور شهیدان، نام حضرت امام (ره) و نظرات ایشان ورد زبان محافل و هیأت‌های مذهبی بود.
حکومت پهلوی که می‌دانست روحانیون مخالف در این ایام به خوبی از فرصت استفاده می‌کنند وحشت زده در صدد جلوگیری از تبلیغات ضد رژیم برآمد و به وعاظ دستور داد که در ایام عزاداری از طرح مباحث سیاسی به ویژه مسائل روز خودداری ورزند.
اما حضرت امام (ره) با علمای قم مذاکره کرد و از آنان خواست تا هر چه بیشتر عاشورا را به نقطه اوج نهضت رسانند و پیشنهاد کرد روحانیون روز عاشورا به مدرسه فیضیه بروند و برای مردم سخنرانی کنند.
رژیم که از شور و هیجان و ازدحام مردم در مدرسه فیضیه وحشت داشت سعی کرد تا با شایعه پراکنی مردم را بترسانند در صبح روز عاشورا یکی از مقام‌های ساواک از طرف شاه حضرت امام را تهدید کرد که اگر بخواهد در مدرسه فیضیه سخنرانی کند کماندوها آن جا را به آتش و خون می‌کشند، پاسخ امام خمینی این بود که ما هم دستور می‌دهیم که فرستادگان اعلیحضرت را تأدیب نمایند.
به رغم تهدیدات شاه، عصر روز عاشورا امام (ره) از منزل خارج شدند و در میان ابراز احساسات انبوه جمعیت بی‌سابقه وارد مدرسه فیضیه شدند و نطق تاریخی و سرنوشت‌ساز خویش را ایراد کردند.
امام در سخنانشان به صراحت و به شدت به شاه و سیاست‌های حکومت او اعتراض کردند و او را مجری برنامه‌ها و مقاصد آمریکا و اسرائیل معرفی کردند و نتیجه سیاست‌های رژیم را نابودی اسلام و بدبختی ملت دانستند.
درپی این سخنان، مأموران رژیم در شب 12 محرم مطابق 15 خرداد 1342 به منزل حضرت امام هجوم بردند و حدود 3 بعد از نیمه شب ایشان را دستگیر و شبانه به تهران منتقل و زندانی کردند.
این اقدام رژیم عامل بروز قیام 15 خرداد 1342 شد.
خبر دستگیری رهبر انقلاب با سرعت در سراسر ایران انتشار یافت.
مردم قم قبل از دیگر شهرها قبل از طلوع آفتاب 15 خرداد در جوار منزل حضرت امام (ره) اجتماع کردند و به اتفاق حاج آقا مصطفی به سوی حرم حضرت معصومه (س) رفتند.
علماء و روحانیون هم که در منزل آیت‌الله سیدمحمدرضا گلپایگانی جمع شده بودند، بعد از صدور بیانیه‌ای به مردم پیوستند و فریاد یا مرگ یا خمینی در آسمان قم طنین افکند.
جمعیت انبوه سپس به راهپیمایی پرداخت اما هنوز از حرم چندان فاصله نگرفته بودند که با رگبار مسلسل نیروهای رژیم مواجه شدند و درگیری آغاز شد که تا ساعت 5 بعد از ظهر ادامه داشت و سپس شهر قم در خاموشی فرو رفت.
طی این درگیری صدها نفر از مردم بی‌دفاع شهید و مجروح شدند.
در تهران تظاهرات مردم خشمگین از بازار بارفروشان در مرکز شهر شروع شد.
کشاورزان ورامین، کن، جماران و دیگر روستاهای اطرف به سمت تهران سرازیر شدند جمعیت انبوه با شعار مرگ برشاه در خیابانهای اطراف بازار تهران به حرکت درآمد.
نام شاه را از میدان و مسجد برداشتند و جای آن را نام حضرت امام (ره) قرار دادند.
رژیم که از قیام عمومی مردم تهران به وحشت افتاده بود، نیروهای ارتش و تانکها را به خیابانها گسیل داشت و تهران یکی از خشونت‌آمیزترین و خونین‌ترین روزهای تاریخ خود را پشت سر نهاد.
رگبار مسلسلها و گلوله‌های تانکها سیل خون در خیابانهای مرکز تهران به راه انداخت و چندین هزار نفر از مردم که خواسته‌های مشروع و قانونی داشتند شهید و مجروح گردیدند.
هم‌زمان با تهران و قم در شهرهای دیگر هم مردم قیام کردند.
در شیراز و خمین، زادگاه حضرت امام (ره) مردم پرتحرک‌تر بودند.
(ر.ک : بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی، سید حمید روحانی،صفحه 468 و 476، انتشارات راه امام، چاپ ششم، مهرماه 1359) 4.
شهید حجتالاسلام و المسلمین شیخ فضل‌الله محلاتی در خاطرات خود به این سخنرانی اشاره می‌نماید : «در خلال این مدت هم در مسجد جامع تهران ما با رفقا برنامه‌ای تنظیم کردیم.
خدایش رحمت کند با مرحوم حاج مهدی عراقی و چند نفر از برادرها قرار گذاشتیم که هر روز یک نفر سخنرانی کند و بعد دیگری، همین طور ماه رمضان دو مرتبه شروع به فعالیت کردیم.
در این جریان دو روز هم نوبت من بود، روز اول که سخنرانی کردم آمدند در مسجد را قفل کردند اما بعد که دیدند نمی‌شود، در مسجد را باز کردند ولی بلندگو را برداشتند، فرشها را جمع کردند حتی فرش روی منبر را هم برداشتند.
ولی با همان وضع من رفتم و روز دوم هم سخنرانی کردم.
روز سوم مجدداً در مسجد را قفل کردند.
» (ر.ک : خاطرات و مبارزات شهید محلاتی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، سال 1376، صفحه 68)