موضوع : مجلس عزاداری در مسجد خیابان ایرانشهر
تاریخ سند: 1 تیر 1340
موضوع : مجلس عزاداری در مسجد خیابان ایرانشهر
متن سند:
شماره : 941 /311 ـ س.ن در مسجد خیابان ایرانشهر تا شب سیزدهم محرم شبها جلسات عزاداری برپا است و آقای سیدمحمود طالقانی1 عضو هیأت مؤسس جمعیت آزادی ایران2 مهدی بازرگان3 سخنرانی خواهد نمود.
به فرموده ضمیمه پرونده سیدمحمود طالقانی گردیده 750 ـ ع ـ ن سپس بایگانی شود 11 /4 /40
توضیحات سند:
1ـ آیت الله سید محمود علایی طالقانی معروف به طالقانی سال 1289 شمسی در روستای گلیرد از توابع طالقان دیده به جهان گشود.پدرش مرحوم آیت الله سیدابوالحسن طالقانی سرآمد پرهیزکاران زمان خویش و از دوستان و همکاران شهید آیت الله مدرس و از مخالفان رضاخان بوده و افتخار شاگردی آیت الله میرزای شیرازی را داشت.
ایشان تا سن ده سالگی خواندن و نوشتن و مقدمات معارف دینی را در زادگاهش گذرانده و در سال 1299 برای ادامه تحصیل به قم رفته و در مدرسه رضویه و فیضیه در محضر اساتیدی چون آیت الله سیدمحمد حجت، آیت الله محمدتقی خوانساری دوره های سطح و خارج فقه و اصول را به پایان رسانده و از آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی مؤسس حوزه علمیه قم اجازه اجتهاد دریافت نمود.
در سال 1317 به تهران آمده و در مدرسه سپهسالار (مدرسه عالی شهید مطهری فعلی) به تدریس طلاب و نشر معارف اسلامی و تفسیر قرآن پرداخت.
در سال 1318 به اتهام توهین به مقامات رژیم رضاخانی و نداشتن جواز عمامه بازداشت گردید.
بعد از وقایع شهریور 1320 کانون اسلام را با شرکت استادان و دانشجویان مسلمان با هدف نشر و اشاعه معارف قرآنی تشکیل داد.
در سال 1323 امامت مسجد روستای شهرک در مرکز بخش طالقان را به عهده گرفت.
از سال 1327 امامت مسجد هدایت تهران را به عهده گرفته و مسجد مذکور باوجود چنین شخصیتی مرکز تجمع روشنفکران و جوانان تحصیل کرده مذهبی و انقلابی شد.
با شروع نهضت ملی شدن نفت به این قیام پیوسته و پس از کودتای 28 مرداد 32 دستگیر و زندانی شد.
آیت الله طالقانی در تأسیس نهضت مقاومت ملی و نهضت آزادی ایران به همراه مهندس مهدی بازرگان و دکتر یدالله سحابی نقش فعالی داشت.
وی در سوم بهمن 1341 و در آستانه رفراندوم انقلاب سفید شاه دستگیر و در زندان قزل قلعه زندانی شد.
در سال 1342 به دلیل حمایت از نهضت امام خمینی (ره) دستگیر و به ده سال زندان محکوم شد.
در مهر ماه سال 1346 عفو و آزاد شد.
در سال 1350 دستگیر و به مدت سه سال به زابل و هیجده ماه به بافت کرمان تبعید گردید.
در سال 1354 مجددا دستگیر و به جرم مبارزات اسلامی و اقدام علیه امنیت کشور به ده سال زندان محکوم شد و تا آبان 1357 در زندان بود.
آیت الله طالقانی پس از آزادی از زندان به مبارزات خود همراه با جریان انقلاب اسلامی شدت بیشتری بخشیده و رهبری راهپیمایی تاسوعا و عاشورای سال 57 را عهده دار بود.
با تأسیس شورای انقلاب به فرمان امام خمینی (ره) به ریاست آن تعیین و در سال 1358 از سوی رهبر کبیر انقلاب اسلامی به عنوان امام جمعه تهران منصوب گردیده و در مرداد همان سال اولین نماز جمعه را در دانشگاه تهران اقامه کرد و در 19 شهریور 1358 در اثر سکته قلبی دارفانی را وداع گفته و در جوار رحمت الهی آرام گرفت.
رحلت ایشان موجی از تأثر و غم را در رهبر کبیر انقلاب اسلامی و مردم مسلمان و مبارز کشور ایجاد نموده و امام راحل در پیامی در 19 شهریور 58 فرمودند: «عمر طولانی این عیب را دارد که هر روز عزیزی را از دست می دهد و به سوگ شخصیتی می نشیند و در غم برادری فرو می رود، مجاهد عظیم الشأن و برادر بسیار عزیز حضرت حجت الاسلام والمسلمین آقای طالقانی از بین ما رفت و به ابدیت پیوست و به ملاءاعلی با اجداد گرامش محشور شد.
برای آن بزرگوار سعادت و راحت و برای ما و امت تأسف و اندوه.
آقای طالقانی یک عمر در جهاد و روشنگری و ارشاد گذراند.
او یک شخصیتی بود که از حبسی و به حبس و از رنجی به رنج دیگر در رفت و آمد بود و هیچ گاه در جهاد بزرگ خود سستی و سردی نداشت.
من انتظار نداشتم که بمانم و دوستان عزیز و پر ارج خودم را یکی پس از دیگری از دست بدهم.
او برای اسلام به منزله حضرت ابوذر بود ـ زبان گویای او چون شمشیر مالک اشتر بود، برنده بود و کوبنده.
مرگ او زودرس بود و عمر او با برکت، رحمت خدا بر پدر بزرگوار او که در رأس پرهیزکاران و به روان خودش که بازوی توانای اسلام.
من بر امت اسلام و ملت ایران و عائله ارجمند و بازماندگان او این ضایعه بزرگ را تسلیت می دهم رحمت بر او و بر همه مجاهدان راه حق.
» از مرحوم آیت الله طالقانی آثار قلمی و با ارزش زیر برجای مانده است.
1ـ حاشیه بر تنیه الامه مرحوم آیت الله میرزا محمدحسین نائینی 2ـ تفسیر پرتوی از قرآن، 6 جلد 3ـ تفسیر نهج البلاغه، 2 جلد 4ـ با قرآن در صحنه، 1 جلد 5 ـ آینده بشریت از نظر مکتب ما 6ـ سفرنامه حج 7ـ اسلام و مالکیت 8ـ جهاد و شهادت 9ـ وحدت 10ـ آزادی 11ـ توحید 12ـ ترجمه جلد اول امام علی (ع) 2ـ نهضت آزادی ایران: جمعی از نیروهای مذهبی جبهه ملی در اردیبهشت سال 1340 فعالیت تشکّلی را رسما اعلام کردند و عنوان نهضت آزادی را بر آن نام نهادند.
این تشکّل که با هماهنگی و اذن دکتر محمد مصدق شکل گرفت خود را وفادار به قانون اساسی مشروطیت و پیرو راه مصدق معرفی نمود.
با اوجگیری نهضت روحانیت به رهبری حضرت امام خمینی، نهضت آزادی...
با حفظ مواضع خود به آن پیوست در بازگشت تاریخی امام در بهمن 57 مهندس بازرگان از مؤسسین این نهضت بر اساس قولی که در فرانسه مبنی بر پذیرش اصول انقلاب داده بود به فرمان امام به نخست وزیری دولت موقت منصوب شد.
اما دولت موقت مهندس بازرگان به دلیل گرایشهای سیاسی اش ازاهداف رهبری انقلاب به مرور فاصله گرفت و اختلاف مبانی فکری خود را با اصول انقلاب آشکار ساخت و زمینه را برای بازگشت مجدد آمریکائیها مهیا می کرد.
بروز این گرایش منجر به اشغال لانه جاسوسی امریکا توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام شد و دولت موقت مجبور به استعفا شد.
از آن پس نهضت آزادی نیز به صف مخالفین انقلاب پیوست و به عنوان یک اهرم فشار علیه ایران در دوران هشت سال دفاع مقدس تبدیل گردید.
این حزب، با القاء روحیه ترس از آمریکا، و با تبلیغ عدم فایده جنگ عملاً به خدمت دشمنان استقلال ملّت در آمد.
3ـ مهندس مهدی بازرگان در سال 1278 هجری شمسی در تبریز به دنیا آمد.
وی جزو اولین کسانی است که پس از اتمام دوران متوسطه در تبریز و تهران برای ادامه تحصیلات عالی به فرانسه عزیمت و در رشته مهندسی ترمودینامیک تحصیلات خود را به پایان برد.
مهندس بازرگان پس از بازگشت به ایران به عضویت کادر علمی دانشگاه تهران نایل گردید.
وی فعالیت سیاسی خود را از جبهه ملی آغاز نمود.
در دوران نخست وزیری دکتر محمد مصدق ریاست شرکت ملی نفت ایران و بعد سازمان آب تهران را عهده دار گردید.
پس از تعطیلی و توقف کار جبهه ملی اول و با سقوط دکتر مصدق بر اثر کودتای 28 مرداد 1332 از جمله کسانی بود که جبهه ملی دوم را تاسیس و در سال 1334 به دلیل فعالیت های سیاسی دستگیر و زندانی گردید.
به دنبال ایجاد اختلاف در جبهه ملی دوم به دلیل عدم عکس العمل مناسب این جبهه در قبال ارتحال مرحوم آیت الله العظمی بروجردی در سال 1340 وی به همراه مرحوم آیت الله طالقانی، دکتر یداللّه سحابی، رحیم عطایی، منصور عطایی، عباس سمیعی و حسن نزیه از جبهه ملی دوم کناره گرفته و نهضت آزادی ایران را تأسیس نمودند.
در سال 1342 سران نهضت آزادی دستگیر و مهندس بازرگان و آیت الله طالقانی به 10 سال زندان محکوم شدند.
لیکن پس از سپری شدن 6 سال مهندس بازرگان آزاد گردید.
مهندس بازرگان به اتفاق جمعی از سیاسیون و حقوقدانان نظیر کریم سنجابی، ناصر میناچی، حسن نزیه و...
جمعیت دفاع از آزادی و حقوق بشر را تأسیس کردند.
لذا از طرف گروه انتقام که ساخته و پرداخته رژیم شاه بود در تاریخ 11 /2 /1352 یک بمب در مقابل درب منزل وی منفجر شد.
قبل از پیروزی انقلاب اسلامی از طرف امام در رأس هیئتی به آبادان رفت تا جریان اعتصاب کارگران نفت را علیه رژیم که کمر آن را در بعد اقتصادی شکسته بود سامان بهتر و بیشتری دهد و به مسایل آنان رسیدگی کند.
وی همچنین سفری به پاریس نمود تا حضرت امام را از طرح شعار «شاه باید برود» منصرف کند، چه به اعتقاد او طرح شعار رفتن شاه با وجود برخورداری از ارتش و ساواک و پشتیبانی آمریکا را شعاری مناسب و راه کاری عملی نمی دانست.
آقای بازرگان پس از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی امام (ره) به عضویت شورای انقلاب درآمد و با پیشنهاد اعضای شورا به امام(ره) از طرف ایشان مسئولیت تشکیل دولت موقت که اولین دولت اسلامی پس از پیروزی انقلاب بود را بر عهده گرفت.
دولت موقت مهندس بازرگان به دلیل اتخاذ روشهای غیر انقلابی به خصوص اتخاذ مواضع مخالف با تسخیر لانه جاسوسی آمریکا و نیز اصرار بر انحلال مجلس خبرگان ورد این پیشنهاد از سوی امام از کار استعفا داد که بلافاصله مورد پذیرش امام واقع گردید.
او در نخستین دوره مجلس شورای اسلامی از سوی مردم تهران به مجلس راه یافت.
مهندس بازرگان در تاریخ 30 /10 /1373 در تهران درگذشت.
از جمله آثار قلمی مهندس بازرگان عبارتند از : «مطهرات در اسلام، راه طی شده و عشق و پرستش یا ترمودینامیک انسان».