موضوع : حزب زحمتکشان
تاریخ سند: 29 آذر 1341
موضوع : حزب زحمتکشان
متن سند:
ساعت 10 /19 روز 28 /9 /41 جلسه ای در حزب زحمتکشان با حضور 500 نفر از استادان دانشگاه، دانشجویان، بازاریان، فرهنگیان، منجمله مهندس عقیلی، آئینه چی، کاظمی، دیوشلی، وحیدی، پارسی، میردامادی، ماشینی، فراهانی، مروی، غلامی، قندچی، اخباری، طباطبایی، والی زاده، رحیمیان، نوزاد صدیق، غلامعلی بیک، دوشیری، شیرازیان، رفیعی و بنکدار تشکیل گردید.قوانینی ابتدا از روز 29 آذر سال 1329 که از طرف رزم آرا به چاپخانه روزنامه شاهد ارگان حزب، حمله شد و سپس از آزادی خواهی و مبارزات مردم برای کسب آزادی صحبت نمود.
یوسفی زاده اظهار داشت مرحوم سپهبد رزم آرا قصد داشت با ایجاد خفقان و وحشت و سانسور روزنامه ها و توقیف جرائد، لایحه نفت گس ـ گلشائیان1 را در محل به تصویب رسانده و نفت را به این طریق به انگلستان دهد، سپس در مورد پایداری و استقامت افراد حزب در روز 29 آذر سال 29 و آزادی مطبوعات صحبت کرده و افزود، مطبوعات سه دسته هستند یکی روزنامه هایی که از روش دولت پشتیبانی می کنند یعنی بلندگوی دولت می باشند دوم جرائدی که بوسیله سرمایه داران و استعمارگران اداره می شود.
سوم جرائد و روزنامه هایی که طرفدار آزادی مردم و مخالف ظلم و تعدی به حقوق مردم می باشد، اگر جلوی آزادی دسته سوم گرفته شود اصول آزادی نابود می شود.
واحدی، شعری به سبک شعرنو در مورد آزادی و آزادیخواهی قرائت و افزود نونهالان باید با خون خود نهال آزادی را رشد دهند.
در این موقع دکتر بقایی پشت میکرفون قرار گرفت و ضمن جواب به ابراز احساسات شدید افراد حاضر در جلسه و قرائت چند قطعه شعر در مورد آزادی اظهار داشت چهار ماه قبل از سقوط دولت مهندس شریف امامی پیش بینی نموده که دولت شریف امامی به علت نداشتن بودجه و تهی بودن خزانه ورشکست و ساقط می شود و همین طور هم شد حتی دکتر امینی نخست وزیر وقت نیز تأیید کرد که هر دولتی فقط بواسطه بودجه و امور دارائی سقوط می کند، ناطق افزود آیا امکان دارد بدون مشورت مجلس و نمایندگان ملت با سرنوشت مردم بازی کرد و طبق ماده 61 و 64 قانون اساسی هیچ دولتی حق ندارد بدون اجازه مجلس شورای ملی از دول خارجی پول قرض نماید یا مالیات وضع کند.
دکتر بقایی در مورد علل انقلاب فرانسه که معتقد بود بواسطه نظارت دخل و خرج مالیات و امور مالی صورت گرفته و همچنین از مشروطه شدن انگلستان در 750 سال قبل صحبت نمود و با صدای بلند اظهار داشت من طبق قانون اساسی حرف می زنم و کسی قادر نیست مرا تعقیب نماید و به جرئت می گویم قانون اساسی تفکیک شدنی نیست و افزود مرحوم سپهبد رزم آرا هیچ وقت مطبوعات را این چنین در فشار و سانسور نگذاشته بود، آقای علم که مرد بی شخصیتی است علنا قانون اساسی را زیرپا گذاشته و نخست وزیری نیامده که مانند او این قدر وقیحانه جلوی آزادی مطبوعات را بگیرد.
امروز مردم قادر به اظهار وجود نیستند زیرا به محض کوچکترین حرفی در مورد آزادی مطبوعات بوسیله عوامل نخست وزیر خورد می شوند.
سپس دکتر بقایی متن اعلام جرم که علیه آقای اسداللّه علم نخست وزیر و وزرا تهیه نموده بود و یک نسخه آن پیوست می باشد قرائت کرد و افزود به مردم بگویید بعد از خواندن این اعلام جرم، زیر آن را امضا نمایند و سکوت را بشکنند و از دولت درخواست نمایند که مجلس باز شود و بپرسند چرا بدون اجازه ملت از دولت خارجی قرض می کنند مگر شاهان قاجار با همین قروض ایران را به باد فنا ندادند.
ایران آبستن یک انقلاب بزرگی است و باعث و بانی آن دولت آقای علم می باشد و با این انقلاب حتما به پشت پرده آهنین کشیده خواهد شد.
ضمنا بولتن شماره 2 (نشریه داخلی حزب زحمتکشان) پیوست می باشد.
ساعت 30 /20 جلسه خاتمه یافت.
توضیحات سند:
1ـ گس ـ گلشائیان : شرکت نفت انگلیس و ایران به دنبال امتیاز سال 1901 «دارسی» و کشف نفت در سال 1908 تشکیل شد؛ در سال 1913، دولت انگلیس 51 درصد از سهام شرکت را در اختیار گرفت.ارتباط شرکت با دولتهای مختلف در ایران به ندرت حسنه بود.
حاصل تلاش برای گرفتن امتیازات بیشتری برای ایران، قرارداد سال 1933 بود که از دید ایران ابدا رضایتبخش تلقی نمی شد.
هنوز قوام ریاست دولت را بر عهده داشت که مجلس از دولت خواست باب مذاکرات با شرکت نفت انگلیس و ایران را برای استیفای حقوق ایران باز کند.
در نتیجه، در بهمن 1327، «سرنویل گس» به نمایندگی از شرکت، برای مذاکره وارد تهران شد.
پس از سقوط پی در پی سه دولت (قوام، حکیمی و هژیر)، ادامه مذاکرات با گس به عهده گلشائیان، وزیر دارائی ساعد قرار گرفت و قرار داد گس ـ گلشائیان یا قرارداد الحاقی در تیرماه 1328 امضا شد.