موضوع : بررسی آثار انتصاب آقای ولیان بسمت استاندار و نایب التولیه آستان قدس رضوی در افکار عمومی
تاریخ سند: 17 اردیبهشت 1353
موضوع : بررسی آثار انتصاب آقای ولیان بسمت استاندار و نایب التولیه آستان قدس رضوی در افکار عمومی
متن سند:
به : 348 از : 20 ه 25 شماره : 80273 /20 ه 25 بدنبال ترمیم کابینه و کنار رفتن چند نفر از وزراء سابق که هنگام تصدی پست وزارت بعلت عدم حسن شهرت یا ارتکاب به بعضی فعل و انفعالات سودجویانه افکار عمومی آنها را افرادی نادرست و مفسد بشمار میآورد نام آقای عبدالعظیم ولیان وزیر سابق تعاون و امور روستاها و دکتر شاهقلی وزیر علوم و تعلیمات عالیه و همچنین خانم فرخ رو پارسای وزیر آموزش و پرورش بیش از دیگران بگوش میرسید مردم ضمن تفسیرات گوناگون و مختلفی که درباره این افراد بعمل میاوردند آنها را خادم واقعی شاه و مردم نمیدانستند، مواردی از سوءاستفاده و سوء جریاناتی که هنگام تصدی مشاغل انجام داده اند برشمرده و کنار رفتن آنها را گامی مثبت در جهت ترضیه افکار عمومی میدانستند لیکن چندی نپائید که روزنامه های یومیه کشور مطالبی درج نمودند که قرار است پستهای حساسی به وزراء سابق کابینه واگذار گردد تا اینکه در مورخه 16 /2 /53 آقای عبدالعظیم ولیان توسط آقای علم به نایب التولیه آستان قدس رضوی و توسط آقای جمشید آموزگار1 بسمت استاندار استان خراسان به پیشگاه شاهنشاه آریامهر معرفی گردید.این انتصاب بناگاه رشته تعلق خاطر و آرامش موقتی که در مردم پدید آمده بود از هم بگسست انتقاد و اعتراض و اظهار نظرات مخالف مردم در این زمینه بالا گرفت در حال حاضر در کلیه مجالس و محافل بحث پیرامون انتصاب اخیر آقای ولیان و نادرستی و دغل کاریهای این عنصر بوده مردم ویرا فردی خادم و صادق و مؤمن بدستگاه و مملکت جهت خدمت بمردم نمیدانند1 و این انتصاب در بین افکار عمومی بطور اعم سوء اثر بخشیده است.
نظریه چهارشنبه : بطورکلی مردم و افکار عمومی نمیتوانند افرادی را در رأس مشاغل و پستهای حساسی هضم نمایند که دارای سوابق درخشان خدمتگزاری بشاه و مردم و میهن و مملکت نبوده باشند بهمین علت مردم و افکار عمومی که در گذشته و در هنگام تصدی آقای ولیان در رأس وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستاها خاطره خوشی از وی نداشته و او را خادم و خدمتگزار واقعی مملکت نمی دانند و در بین مردم و طبقات مختلف فردی سودجو، جاه طلب، مفسد و دروغ پرداز شهرت دارد باین علت در افکار عمومی انتصاب اخیر وی با حسن استقبال توأم نبوده و بلکه اثر سوء در بین مردم بخشیده است.
توضیح بخش 342 :2 اعلام برکناری دکتر ولیان و دکتر سام3، خانم فرخ رو پارسای، هوشنگ انصاری، شیخ بهائی به موازات بازداشت و برکناری چند نفر از افسران ژاندارمری بین طبقات مختلف از قبل کارمندان دولت، اصناف، مردم عادی، افسران جوان بعنوان یک اقدام انقلابی در جهت اصلاح وضع ادارات دولتی و رفع نارضائی ها و مبارزه با فساد و گرانفروشی بحث و ابراز خرسندی میشد و در هر مجمع و خانواده ای با ابراز امیدواری این اقدامات را نتیجه توجه عمیق و دلسوزی خاص شاهنشاه آریامهر به حال مردم و اوامر مؤکد ایشان میدانستند و حتی موقعیکه دکتر ولیان ساعتی پس از برکناری خطاب به مخبرین جراید گفته بود که مأمور خدمت در سنگر دیگری خواهد شد این اظهارات او را ناشی از عکس العمل شدید روحی و تمسخرآمیز تلقی و همین حرف را بزرگترین خطا و ضربت به ولیان میدانستند زیرا به تصمیمات شاهنشاه و افکار عمومی بی اعتنائی کرده بود ولی با انتخاب و انتصاب او به مهمترین سمت موجود در کشور این خوشبینی و امیدواری مردم و طبقات دیگر به یأس و بدبینی مبدل شد و شایع گردید که حمایت جناب آقای علم از ولیان1 موجبات این انتصاب را فراهم کرده و اطرافیان نمیگذارند شاهنشاه انقلاب خود را کامل تر کنند.
افرادی که بین محافل سیاسی رفت و آمد دارند اظهار میدارند اصولاً هدف از ترمیم کابینه تغییر آموزگار از وزارت دارائی بوده که چهره بین المللی پیدا کرده و در مورد مسائل نفتی غالبا در حضور شاهنشاه شرفیاب و زمینه نخست وزیری او فراهم شده بود و برکناری سام و ولیان و سایر تغییرات برای راه گم کردن بوده است و آقای نخست وزیر با مهارت و سیاست مخصوص خود شاهنشاه را قانع کرده است.
فقط گزارش ساواک تهران بایستی شخصا بعرض برسد 24 /2 /53
توضیحات سند:
1ـ جمشید آموزگار در این هنگام وزیر کشور بود.1ـ تعجب است، با توجه به اطلاع دقیق دستگاههای امنیتی درباره ولیان که نامبرده را عنصری نادرست و دغل کار دانسته و از قول آنها مردم او را خادم و صادق و مؤمن به دستگاه مملکت نمی دانستند چگونه وی استاندار خراسان و نایب التولیه آستان قدس می شود!! 2ـ ارزیابی که انجام گرفته تقریبا نکته بند 6 پاورقی را تأیید می کند که توسط بخش 342 یعنی بخش نارضایتی های عمومی صورت پذیرفته بود.
3ـ دکتر محمّد سام عضو فراماسون بود، وی در تاریخ 12 اردیبهشت 1344 به سمت استانداری گیلان منصوب شد و در 29 فروردین ماه 1350 که استاندار اصفهان بود به سمت وزیر اطلاعات (در کابینه هویدا) منصوب گردید.
در 22 شهریور ماه همین سال هویدا نخست وزیر در کادر وزیران تغییراتی داد و دکتر محمد سام به عنوان وزیر کشور معرفی گردید، ولی در 7 اردیبهشت 1353 بر اثر انتصابات جدید در کابینه هویدا از کابینه اخراج گردید و پست وی را جمشید آموزگار تصاحب کرد.
(ر.ک : باقی عمادالدین، بررسی انقلاب ایران، صص 498 ـ 500 ؛ ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، ج 2، انتشارات اطلاعات، تهران 1370، ص 413) 1ـ اسداللّه علم وزیر دربار شاه، یکی از حامیان ولیان بود و میل داشت که در رأس امور سیاسی و اجرایی استان که یکی از شهرهای آن (بیرجند) زادگاه او بود کسی قرار گیرد که خواسته های او را اجابت کند.
هر چند که برخی بر آن عقیده اند هوشنگ دولو از آجودانهای مخصوص شاه که متصل به شبکه فلیکس آقایان و از گردانندگان مافیای مواد مخدر در ایران و منطقه و اروپا بود دخالت فراوانی در تعیین ولیان به عنوان استاندار خراسان داشت ولیان که بددهن، بدنام و منفور بود بعد از برکناری از وزارت در خانه امیر هوشنگ دولو متحصن شد و دولو سرانجام توانست رضایت شاه را با انتصاب او به مقام استانداری و نیابت تولیت جلب کند.
(ر.ک : طلوعی محمود، بازیگران عصر پهلوی، ص 896)