موضوع : حوزه علمیه قم
تاریخ سند: 20 آذر 1347
موضوع : حوزه علمیه قم
متن سند:
به : 316 از : 21 شماره : 3831 /21 حوزه علمیه قم در زمان مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حایری یزدی تأسیس شد و بعلت مرکزیت یافتن آن از نقاط مختلف کشور علما و طلاب باین شهر روی آوردند و این شهر از آن تاریخ تاکنون همچنان موقعیت روحانی و مرکزیت خود را حفظ کرده است.مرحوم حایری مردی هشیار و روشن بین بود و نسبت بمراجع قبلی و بعدی از نظر روشن بینی ممتاز بود او همواره به کیفیت حوزه علمیه بیش از کمیت آن توجه داشت و به وضع تحصیلی طلاب توجه خاصی مبذول مینمود و باید گفت که مراجع فعلی و علمای معروف این دوره همه از شاگردان و پرورش یافتگان مکتب او هستند.
پس از مرحوم حایری مرجعیت روحانی این شهر میان سه نفر از علما تقسیم گردید و این سه تن سید محمد حجت و سید صدرالدین صدر و سید محمد تقی خوانساری بودند.
باید اضافه کرد که وضع و موقعیت حجت از آن دو نفر دیگر بهتر بود.
تا اینکه در سال 1322 آیت اله بروجردی بقم آمد و رحل اقامت افکند و مرجعیت مطلق باو اختصاص یافت بعد از فوت بروجردی جمعی از علما علم مرجعیت برافراشتند و داعیه اعلمیت نمودند از جمله سید محمد کاظم شریعتمداری و سید محمدرضا گلپایگانی و سید شهاب الدین مرعشی نجفی و هر یک از این سه نفر برای سبقت جستن و پیشی گرفتن بر دیگری دست به فعالیت زدند.
در این زمان مسأله اصلاحات ارضی و لوایح انقلابی بمرحله اجرا درآمد فئودالها که وضع خود را متزلزل دیدند پس از یک سلسله تحریکات با تقویت بعضی دول استعماری دست بدامن مقامات روحانی زدند و پولهائی میانشان توزیع کردند تا علیه برنامه های انقلابی بمبارزه برخیزند.
در میان مقامات روحانی حاج آقا روح اله خمینی با اینکه در ردیف مراجع نبود بیش از دیگران مبارزه خود را شدت داد فئودالها چون زمینه او را برای مبارزه مساعدتر از دیگران دیدند سیل پول را بطرف او سرازیر کردند تا مبارزه خود را سریع تر کند و بر شدت عملیات خود بیفزاید او نیز کار را به فضاحت کشانید و مملکت را بطرف آشوب و بلوا سوق داد و مردم را باخلال در نظم و امنیت کشور...
.