دنباله وقایع و حوادث نقاط مختلف کشور در روز 9/10/57 (2537 شاهنشاهی)
تاریخ سند: 9 دی 1357
دنباله وقایع و حوادث نقاط مختلف کشور در روز 9/10/57 (2537 شاهنشاهی)
متن سند:
1ـ وضعیت شهرهای استان خراسان : اخلالگریها و تظاهرات در صبح و بعداز ظهر روز 9 /10 /57 در شهر مشهد بشدت ادامه داشته است.بطور کلی از صبح روز مذکور، مامورین در اکثر نقاط مشهد با اخلالگران درگیری شدید داشته اند و با اینکه حدود 20 جسد در شهر گردانده شده1، معهذا تعداد دقیق تلفات دو طرف روشن نیست.
موارد زیر از اهم وقایع بعداز ظهر شهر مشهد میباشد : ـ از ساعت 1000 الی 1330 فروشگاه لشگر، چهار بار بآتش کشیده شد و مقادیری خواربار به غارت رفته است.
2 ـ ساختمانهای انجمن ایران و آمریکا، شورای فرهنگی بریتانیا و اداره آگاهی مشهد نیز از جانب اخلالگران آتش زده شده است.
3 ـ یک سرباز اسلحه خود را بزمین گذاشته و وسیله یک اتومبیل از جانب مردم فرار داده شده است و در ضمن گفته شده یک سرهنگ4 و چهار سرباز فرمانداری نظامی مشهد وسیله مردم بقتل رسیده اند و سه نفر نیز بعنوان «ساواکی» وسیله آشوبگران دستگیر و بدار آویخته شده اند.
ـ در بعداز ظهر بیمارستان لشگر خراسان مورد حمله قرار گرفته و پس از خلع سلاح نگهبانان، اخلالگران بیماران ارتشی را از بیمارستان خارج و به بیمارستان شاهرضا (مقر باصطلاح فرماندهی اخلالگران) برده اند.
ـ خرابکاری در سطح وسیع در شهر انجام گرفته و از جمله کارخانه پپسی کولا و سینما شهر فرنگ بآتش کشیده شده است.
ـ در ساعت 1830 کلانتری 6 مورد آتش سوزی واقع شده و مامورین کلانتری را تخلیه و به شهربانی رفته اند.
ـ در ساعت 1845 زندان زنان مشهد محاصره و پس از به آتش کشیدن آن، کلیه زندانیان را که حدود 150 نفر بوده اند، آزاد و به بیمارستان شاهرضا برده اند.
مامورین انتظامی زندان پس از سه ساعت تلاش و مانور نیروی کمکی سرانجام نجات پیدا کرده اند.
ـ متعاقبا در کلانتری 3 نیز آتش سوزی ایجاد که بلافاصله اطفاء شده است.
یکدستگاه تانک نیز در جلو استانداری خراسان بآتش کشیده شد که تا ساعت 2100 همچنان می سوخته است.
ـ از ساعت 1830 بین مامورین فرمانداری نظامی و اخلالگران در جلو فروشگاه لشگر، استانداری و بیمارستان لشگر درگیری شدید توام با تیراندازی وجود داشته است.
ـ تعداد زیادی از اخلالگران با موضع گیری در بین درختان بویژه حوالی بیمارستان شاهرضا بطرف تانکهای فرمانداری نظامی بطریهای مواد آتش زا پرتاب و تیراندازی مینموده اند و یک ستون تانک که برای نجات مامورین زندان زنان در حرکت بوده، بهمین صورت مورد حمله قرار گرفته است.
ـ روز 9 /10 /57 جسد سوخته یک مامور انتظامی زندان مشهد و دو نفر زندانی که در جریان حادثه آتش سوزی روز 5 /10 /57 دچار حادثه شده بودند، کشف گردیده است.
گزارش واصله در مورد وضعیت زندان مشهد حاکیست که مامورین تا روز 9 /10 /57 موفق به آرام کردن زندانیان نگردیده و با اینکه اطراف زندان تحت کنترل است، جمعیت کثیری در حوالی آن مستقر میباشند.
علاوه بر شهر مشهد در سایر شهرهای استان خراسان نیز روز 9 /10 /57 ناآرامیهائی بوقوع پیوسته است.
در سبزوار و نیشابور پیکره های اعلیحضرت همایونی پائین آورده شده و مامورین شهربانی و خانواده های آنان در معرض خطر حمله اخلالگران میباشند.
1 در بیرجند به تحریک دو نفر از روحانیون2 عده ای حدود یکهزار نفر مجهز به سلاحهای سرد و گرم به محل فرمانداری و شهربانی حمله کرده که با تیراندازی هوائی مامورین عقب نشینی نموده و در این جریان پنج نفر از جمله یک پاسبان مجروح شده اند.
2ـ خرم آباد : از ساعت 1030 تظاهرات توام با تخریب در شهر مذکور آغاز گردیده که منجر به کشته شدن دو نفر و مجروح گردیدن 17 نفر از جمله دو مامور انتظامی شده است.
اخلالگران در چند نقطه با سلاحهای مختلف بسوی مامورین تیراندازی کرده اند و در رابطه با این اقدامات اخلالگرانه پنج نفر دستگیر گردیده اند.
3 3ـ قم : بعداز ظهر روز 9 /10 /57 تظاهرات اخلالگرانه در تعدادی از خیابانهای شهر قم صورت گرفته است.
مامورین با پرتاب گاز اشک آور و تیراندازی هوائی به مقابله با اخلالگران برخاسته و در جریان اخلالگریهای مذکور منزل یکی از مامورین شهربانی بآتش کشیده شده و منازل چند نفر مامور دیگر نیز مورد تهدید قرار گرفته است.
بعد از ساعات منع عبور و مرور نیز تظاهرات گسترده ای صورت گرفته که توام با خرابکاری و آتش سوزی بوده است.
در اثر پرتاب وسایل انفجاری و تیراندازی بسوی مامورین، پنج نفر از عوامل فرمانداری نظامی قم مجروح و متقابلاً تعدادی از افراد اخلالگر نیز مصدوم گردیده اند که وسیله مردم از صحنه خارج شده اند.
4 4ـ شهرهای استان گیلان : صبح و بعداز ظهر روز 9 /10 /57 در شهرهای رشت، رودسر، آستارا، لنگرود، رودبار، صومعه سرا و بخشهای کومله لنگرود، املش رودسر، آستانه اشرفیه و سیاهکل تظاهرات اخلالگرانه توام با تخریب تعدادی از اماکن دولتی و بانکها بوقوع پیوسته است.
این اخلالگریها با مقابله مامورین انتظامی و تیراندازی هوائی آنان مواجه گردیده و در رودسر در جریان تیراندازی فرزند یکی از بازاریان این شهر کشته شده است.
در صومعه سرا منزل چند مامور شهربانی نیز بآتش کشیده شده است.
1 5ـ شهرهای استان مازندران : تعدادی از شهرهای استان مازندران از جمله ساری، بابل، آمل و بابلسر در صبح و بعداز ظهر روز 9 /10 /57 شاهد تظاهرات و تشنجات اخلالگرانه بوده اند.
در جریان این تظاهرات نیز تعدادی از اماکن خصوصی و عمومی مورد حمله و آتش سوزی قرار گرفته و در نتیجه مقابله مامورین با اخلالگران، در شهر بابل 12 نفر مجروح گردیده اند و در آمل نیز تعدادی مصدوم لیکن آمار دقیق تلفات احتمالی معلوم نیست.
2 6ـ اصفهان : از ساعت 1000 روز 9 /10 /57 به تقاضای آیت اله خادمی و موافقت فرمانداری نظامی اصفهان راه پیمائی با شرکت حدود 60 هزار نفر صورت گرفته است و تعدادی سخنران برای شرکت کنندگان در راه پیمائی مطالب تحریک آمیزی عنوان نموده اند.
تعدادی از خانه های سازمانی افسران، در مسیر تظاهرات از طرف عده ای سنگباران شده و سرانجام تظاهرات در ساعت 1500 خاتمه یافته است.
در جریان راه پیمائی فوق بازرگان معروفی بنام حبیب اله موحدین که بین راه پیمایان بوده مورد اصابت گلوله واقع و پس از انتقال به بیمارستان فوت نموده است.
3 7ـ سمنان : بعداز ظهر روز 9 /10 /57 در نقاط مختلف شهر سمنان تظاهرات پراکنده ای صورت گرفته و تظاهرکنندگان مبادرت به آتش افروزی در سطح خیابانها نموده اند.
در نتیجه مقابله مامورین با تظاهرکنندگان 12 نفر مجروح گردیده اند.
همچنین از صبح روز مذکور در بخش سرخه از توابع سمنان نیز تظاهراتی بر پا گردیده که تا ساعت 1300 ادامه داشته است.
1 8ـ خمین : از صبح روز 9 /10 /57، در شهر خمین تظاهرات و خرابکاریهای توام با خشونت بوقوع پیوسته و تا ساعت 1700 همچنان ادامه داشته است.
تظاهرکنندگان حدود 6000 نفر بوده اند که با شعارهای مضره علیه مقامات عالیه مملکتی و ادای کلمات مستهجن درباره پرسنل شهربانی سعی در تحریک نیروهای نظامی کمکی مستقر در شهر علیه پرسنل شهربانی داشته اند، در جریان اخلالگریها منازل تعدادی از افراد بآتش کشیده شده و از طرف افراد ناشناسی تیراندازیهائی نیز بسوی مامورین صورت گرفته که متقابلاً پاسخ داده شده است.
9ـ محلات : پیش از ظهر روز 9 /10 /57، گروهی از قشریون مذهبی در شهر محلات در حالیکه پلاکاردهائی حاوی مطالب ضد ملی با خود حمل و چند تن از روحانیون قشری در پیشاپیش آنها در حرکت بوده اند، به تظاهرات اخلالگرانه و دادن شعارهای ضد میهنی در برخی از خیابانهای شهر مذکور مبادرت نموده اند.
تظاهرکنندگان لحظاتی بعد توسط مامورین انتظامی متفرق شده اند.
10ـ شهرهای استان فارس : متعاقب تظاهرات صبح روز 9 /10 /57 در شهر شیراز، این اخلالگریها در بعداز ظهر نیز ادامه داشته است.
تظاهرکنندگان یکباب مشروف فروشی را بآتش کشیده و افراد را وادار مینموده اند که با روشن نمودن چراغهای خود به مقامات عالیه مملکتی اسائه ادب نمایند.
مامورین فرمانداری نظامی با تیراندازی هوائی و پرتاب گاز اشک آور اخلالگران را متفرق نموده اند.
در ساعت 1800 عده ای سوار بر کامیون و پیاده در خیابان زند شیراز با دادن شعار «جاوید شاه» به تظاهرات پرداخته اند.
ضمنا در جریان تظاهرات صبح روز مذکور در شیراز، دو نفر کشته و 15 نفر مجروح گردیده اند.
1 صبح روز 9 /10 /57 همچنین تظاهراتی با شرکت حدود پنج هزار نفر از مردم ابرکوه شهرستان آباده بوقوع پیوسته و متظاهرین قصد حمله به پاسگاه ژاندارمری را داشته اند که با تیراندازی مامورین متفرق و پنج نفر آنان مجروح گردیده اند.
در لار اکثر ادارات دولتی بآتش کشیده شده و ساختمان ژاندارمری و شهربانی به محاصره اخلالگران در آمده است.
2 11ـ وضعیت شهرهای استان خوزستان : از صبح روز 9 /10 /57، تظاهراتی با شرکت گروههای تقریبی بین 300 تا 10000 نفری در شهرهای خرمشهر، آبادان، اهواز، دزفول، بهبهان، مسجد سلیمان، سوسنگرد و بخش شادگان شهرستان خرمشهر ـ استان خوزستان صورت گرفته و ضمن آن تظاهرکنندگان در شهرهای اهواز، خرمشهر و دزفول و سوسنگرد و بخش شادگان به اقدامات تخریبی و ایجاد آتش سوزی در بعضی از اماکن و موسسات نیز مبادرت کرده اند و سرانجام با دخالت مامورین انتظامی گروههای اخلالگر متفرق شده اند.
در جریان تظاهرات آشوبگرانه در مناطق مذکور، یکی از مامورین فرمانداری نظامی اهواز از سوی اخلالگران مورد اصابت گلوله قرار گرفته و کشته شده و سلاح او بسرقت رفته است.
در بهبهان نیز یکی از متظاهرین مجروح و پس از انتقال به بیمارستان فوت کرده و در همین شهر و همچنین اهواز و دزفول و سوسنگرد چند تن از تظاهرکنندگان جراحاتی برداشته اند که جهت درمان به بیمارستان اعزام گردیده اند.
3 12ـ شهرها تبریز و اردبیل : در روز 9 /10 /57، به تحریک محمدعلی قاضی طباطبائی (روحانی قشری و طرفدار روح اله خمینی) در تبریز راه پیمائی و تظاهراتی رخ داده و طی آن متظاهرین و راه پیمایان باعمال آشوبگرانه و تخریبی نیز دست زده و با حمله به کنسولگریهای امریکا و ترکیه، انجمن فرهنگی ایران و بریتانیا، ساختمان شرکت مخابرات تبریز و چند شعبه بانک و خودروهای سواری و یک اتومبیل امریکائی، این اماکن و وسایل آنرا بآتش کشیده اند که مامورین فرمانداری نظامی تبریز مداخله و بلوگران را متفرق و ضمن درگیری شش نفر از اخلالگران کشته شده اند.
1 در شهر اردبیل نیز از صبح روز مذکور تظاهرات اخلالگرانه ای بوقوع پیوسته که در جریان آن چند شعبه بانک و نیز قسمتهائی از ساختمانهای ادارات اوقاف و کشاورزی اردبیل توسط گروههای آشوبگر طعمه حریق شده است.
با دخالت مامورین انتظامی تظاهرکنندگان متفرق و ضمن آن چهار نفر از عوامل اخلالگر کشته و 15 نفر دیگر مجروح و از مامورین انتظامی هم 18 نفر جراحاتی برداشته اند که بمنظور درمان به بیمارستان منتقل گردیده اند.
2 13ـ شهرهای کرمان و رفسنجان و بخش راور از صبح روز 9 /10 /57، تظاهرات خیابانی با شرکت گروههائی از قشریون مذهبی و عناصر فرصت طلب در شهرهای کرمان و رفسنجان صورت گرفته و متظاهرین با دادن شعارهای ضد میهنی و حمل پلاکاردهای حاوی مطالب مضره در خیابانهای این دو شهر اقدام به راه پیمائیهائی نموده اند.
3 ضمنا در شهر رفسنجان گروهی از تظاهرکنندگان مذکور جنازه یکی از عناصر اخلالگر را که در حوادث روز 8 /10 /57 شهر رفسنجان کشته شده تشییع و در مسیر حرکت خویش یک مغازه مشروب فروشی را آتش زده اند.
4 همچنین پیش از ظهر روز 9 /10 /57، تظاهرات آشوبگرانه ای با شرکت شماری از قشریون مذهبی و اخلالگران در بخش راور کرمان رخ داده است.
در تظاهرات مزبور عده ای از بلوگران قصد حمله به مامورین ژاندارمری محل و اخذ سلاحهای آنان را داشته اند که با مقاومت مامورین مواجه و در نتیجه یکنفر از آشوبگران کشته و هفت نفر دیگر مجروح شده اند که جهت درمان به بیمارستان اعزام گردیده اند.
1 14ـ وضعیت شهرهای استان آذربایجان غربی : پیش از ظهر روز 9 /10 /57، شماری از عناصر فرصت طلب و اخلالگر در شهرهای ماکو، سردشت و میاندوآب به تظاهرات در برخی از خیابانهای شهرهای مزبور پرداخته و ضمن آن شعارهائی علیه مقامات عالیه مملکتی داده اند که توسط مامورین انتظامی متظاهرین متفرق شده اند.
گروهی از تظاهرکنندگان آشوبگر در شهر میاندوآب به تعدادی از موسسات و نیز منازل چند تن از اقلیتهای مذهبی حمله کرده و این اماکن را طعمه حریق ساخته اند.
در حوادث اخلالگرانه میاندوآب یکنفر پاسبان و یکی از تظاهرکنندگان کشته و یک افسر و یک پاسبان نیز مجروح گردیده اند که جهت درمان به بیمارستان اعزام شده اند.
2 ضمنا در روز مذکور در شهر نقده نیز تظاهرات اخلالگرانه ای با شرکت عده ای از عناصر قشری مذهبی صورت گرفته و تظاهرکنندگان شعارهای ضد ملی و علیه مقامات عالیه مملکتی داده اند که با دخالت مامورین متفرق شده اند.
3 15ـ وضعیت شهرهای استان کرمانشاهان : از صبح روز 9 /10 /57، تظاهراتی با شرکت گروههائی از عناصر قشری مذهبی و فرصت طلب در شهرهای کرمانشاه، قصرشیرین، سنقر و نیز منطقه سرپل ذهاب صورت گرفته است.
تظاهرکنندگان مذکور در کرمانشاه و قصرشیرین و سرپل ذهاب به اقدامات تخریبی نیز مبادرت کرده و چند شعبه بانک و موسسه و وسایط نقلیه را بآتش کشیده که با دخالت مامورین انتظامی متفرق شده اند.
در حوادث یاد شده یکنفر در سرپل ذهاب مورد اصابت گلوله واقع و کشته شده و شش نفر دیگر نیز مجروح گردیده اند که حال یکی از آنها بسیار وخیم گزارش شده است.
در قصرشیرین نیز دو نفر زخمی شده اند و در کرمانشاه هم بسوی یک افسر و یک مامور شهربانی از سوی عوامل آشوبگر بمب دست ساز پرتاب شده که افسر و مامور موصوف مجروح و بمنظور معالجه به بیمارستان منتقل و عاملین پرتاب بمب دستگیر گردیده اند.
1 16ـ شهر قزوین : بعداز ظهر روز 9 /10 /57، تظاهرات آشوبگرانه توام با اقدامات تخریبی در شهر قزوین توسط گروههائی از عوامل بلواگر صورت گرفته که در خلال آن یک سینما و یک کارخانه تولید مشروبات الکلی2 و چند شعبه بانک و تعدادی از منازل افسران ارشد در قزوین مورد تعرض و آتش سوزی از ناحیه اخلالگران قرار گرفته است.
آشوبگران با دخالت مامورین انتظامی متفرق گردیده اند.
در حوادث مذکور یکنفر از عوامل بلواگر کشته و هفت نفر دیگر مجروح شده اند که جهت درمان به بیمارستان منتقل گردیده اند.
17ـ شهر دوگبندان : از ساعت 1700 الی 2000 روز 9 /10 /57، در شهر دوگنبدان ـ استان کهگیلویه و بویراحمد تظاهرات اخلالگرانه ای بوقوع پیوسته و طی آن یک شعبه بانک صادرات بآتش کشیده شده است.
با تیراندازی هوائی مامورین، اخلالگران متفرق گردیده اند.
ارزیابی خبر : خبر صحت دارد.
اقدامات انجام شده : مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1ـ روزنامه خراسان سالها بعد اسامی 63 شهید روزهای نهم و دهم دی ماه مشهد را چاپ کرد.(ش 12579، ص 3) 2ـ جنگ و گریز مردم با نظامیان در مقابل فروشگاه لشکر بسیار پررنگ بود ؛ به طوری که مأموران نظامی در ساعت 15 /14 مجبور شدند به پادگان مراجعت می کنند.
«ماموران با دادن مانورهایی خود را از داخل مردم کنار کشیده و در ساعت 1415 به پادگان مراجعت نمودند.
در این حادثه تعدادی از مردم مورد اصابت گلوله واقع و به بیمارستان شاهرضا که در اختیار اخلالگران می باشد اعزام شده اند.
» (پرونده 106980، ج 7) 3ـ «منزل یک مستشار امریکایی و نیز یک شعبه، بانک در مشهد به آتش کشیده شد.
» (گزارش زمستان 57، ص 124) 4ـ ارتش نام این سرهنگ را «کلالی فرماندار نظامی یکی از مناطق مشهد» نوشت.
(گزارش زمستان 57، ص 124) 1ـ یک روز قبل (8 /10 /57) حجت الاسلام عبدوس در مسجدی در سبزوار سخنرانی کرده و از جمعیت حاضر خواسته بود که در روز نهم دی ماه که عزای عمومی است مجسمه شاه را پایین بکشند.
(پرونده 106980، ج 7) 2ـ نام این دو روحانی آیتی و ربانی ذکر شده است.
(پرونده 106980، ج 7) از دیگر حوادث گزارش شده از خراسان این که «از طرف روحانیون شهرستان قاین اعلام شده که نفت اسلامی گردیده.
هر کسی می خواهد نفت بخرد بایستی از مدرسه جعفری کوپن اخذ و با پرداخت وجه به شرکت نفت قاین ارائه و نفت دریافت کند.
» (پرونده 106980، ج 7) روزنامه کیهان نوشت : «در تظاهراتی که روز نهم دی در تربت حیدریه روی داد نزدیک به 15 نفر در اثر تیراندازی مأموران انتظامی کشته و 27 نفر مجروح شدند.
» (ش 10605، ص 7) «تعدادی جوان در ساعت 1930 مورخه 9 /10 /57 به ساختمان سایپم واقع در کوه سنگی مشهد وارد و پس از بیدار نمودن سریدار و بیرون نمودن وی از ساختمان، دفتر شرکت را به آتش کشیده اند.
» (پرونده 106980، ج 7) کارکنان خارجی این شرکت در منطقه سرخس نیز تهدید شدند که ایران را ترک کنند.
آنها نیز سریعا به این درخواست واکنش مثبت نشان دادند.
3ـ تظاهرات در بروجرد هم وجود داشت.
«از ساعت 0900 حدود 1000 نفر از طبقات مختلف در جلو دادگستری اجتماع و ضمن انجام تظاهرات، تبرهایی تهیه، و در نظر دارند به پیکره شاهنشاهی آریامهر در میدان شهر حمله نمایند.
» همه مراکز آموزش عالی، متوسطه، ابتدایی و راهنمایی و نیز بازارها در خرم آباد تعطیل بود.
(پرونده 106993، ج 4) 4ـ شرح حوادث قم با شرح بیشتر در خلال سندهای بعدی آمده است.
1ـ آن چه در اینجا به اختصار و شاید ناقص عنوان شده، همه رویدادهای استان گیلان نیست.
روزنامه کیهان نوشت که در آستانه اشرفیه امروز (9 /10 /57) چهار تن به شهادت رسیدند : علی رمضان پور، حسین پرندک، کاظم جعفرپور و یک جوان مجهول الهویه.
(ش 10613، ص 7) همین منبع نوشت که بیش از پنجاه مغازه، یک فروشگاه بزرگ و دو خانه متعلق به روحانیون آتش گرفت.
خسارات فراوانی به بازار وارد شد.
به دنبال این حوادث که منشاء آن ذکر نشده، آستانه اشرفیه به حالت تعطیل در آمد.
(ش 10608، ص 5) در شهر رشت هم تظاهرات مردم در اثر مقابله ماموران مسلح خونین بود.
روزنامه رسمی بورس خبر از چهار نفر زخمی و 79 نفر بازداشتی داد.
(ش 4215، صص 1 و 4) اما روزنامه کیهان نوشت که دو نفر جوان به شهادت رسیدند.
(ش 10605، ص 2) یکی از اماکنی که امروز (9 /10 /57) در شهر رشت طعمه حریق شد کارخانه پپسی کولا و شرکت سهامی فیروز متعلق به حبیب ثابت پاسال سرمایه دار بهایی بود.
2ـ درباره حوادث استان مازندران، شرح رویدادها در سندهای بعدی آمده است.
3ـ وی ساعت 30 /14 در خیابان شاهدژ اصفهان مورد اصابت سه گلوله قرار گرفت.
ساواک احتمال داد «چون مأمورین فرمانداری نظامی روز گذشته درگیری نداشته اند شایع است که گلوله ها به وسیله یک درجه دار هوانیروز مأمور به فرمانداری نظامی اصفهان تیراندازی شده است.
(13086 /10 ه ـ 10 /10 /57) ارتش در گزارش خود یک صحنه از راهپیمایی امروز (9 /10 /57) اصفهان را چنین توصیف کرد : «از ساعت 30 /8 دقیقه در راهپیمایی مردم اصفهان دو نفر با لباس سربازی، دو نفر با لباس درجه داری و 4 نفر با لباس شخصی و اورکت سربازی راهپیمایی می کردند.
تظاهرکنندگان در حالی که سربازان را روی دست بلند کرده بودند از نظامیان خواستند که به آنها بپیوندند.
» (گزارش زمستان 57، ص 125) نشریه اخبار جنبش اسلامی تظاهرکنندگان امروز اصفهان را 600 هزار نفر نوشت که از مسجد سید به طرف دانشگاه راهپیمایی کردند.
آیت الله طاهری و آقای پرورش نیز برای مردم سخنرانی کردند.
(ش 11، به تاریخ 18 دی 57) 1ـ خبر تظاهرات صبح در سمنان در سند دیگری آمده است که خواهید خواند.
اما «از ساعت 2100 مورخ 9 /10 /57 تعدادی از اهالی سمنان...
روی پشت بام های خود رفته و با گفتن اللّه اکبر و لااله الااللّه سعی می کردند مردم را از خانه هایشان بیرون بکشد و این عمل با بلندگو انجام و تا ساعت 2300 ادامه داشت.
» (پرونده 106973، ج 5) 1ـ گروههایی از مردم شیراز با اجتماع در فلکه شهرداری صبح ساعت 10 به سمت خیابان زند حرکت کردند.
ساواک تعداد آنها را ده هزار نفر برآورد کرد.
دخالت ماموران نظامی دو مجروح به جا گذاشت.
در تظاهرات صبح انجمن ایران و انگلیس به آتش کشیده شد.
(پرونده 106992، ج 6) روزنامه اطلاعات نام شهدای امروز (9 /10 /57) شیراز را چنین نوشت : محمدمهدی میرشاهی 25 ساله و یوسف نظری.
این منبع نام شش مجروح را که با گلوله مأموران مسلح زخم برداشتند، چاپ کرد.
یکی از مجروحان امروز شیراز حمید ساجدی بود که ده روز بعد به شهادت رسید.
(کیهان ش 10609، ص 7) در کازرون هم تظاهرات پردامنه ای صورت گرفت.
روزنامه اطلاعات نوشت که «صبح روز شنبه...
جوانی به نام عبدالحسین خدیو به ضرب گلوله ماموران فرمانداری نظامی کشته شد و هنگامی که عده ای جسد او را بر دوش می کشیدند ماموران به سوی جمعیت آتش گشودند که در نتیجه جوان 20 ساله ای به نام صدراللّه سنجابیان و یک زن 30 ساله به نام برنجی کشته شدند و پنجاه نفر مجروح شدند.
در همین روز یک استوار به نام رحیمی نیز کشته شد.
» و ساعت منع عبور و مرور از ساعت شش بعداز ظهر تا 30 /5 صبح تعیین گردید.
(اطلاعات، ش 16621، «ضمیمه»، ص 3) تظاهراتی هم در ارسنجان رخ داد که در اثر تیراندازی ماموران غلامعلی زارع 45 ساله به شهادت رسید.
(کیهان، ش 10609، ص 2) 2ـ «اداره جنگلبانی، شکاربانی، دارایی، دادگاه، اصلاحات ارضی، اتاق اصناف ، سازمان پیشاهنگی، فرهنگ و هنر، سازمان زنان، بانک کشاورزی [در لار به آتش کشیده شد که توسط مامورین آتش نشانی خاموش گردید] و تنها شهربانی و ژاندارمری سالم مانده است که تحت محاصره مردم است.
» (پرونده 106992، ج 6) 3ـ حوادث شهرهای استان خوزستان پیش از اینهاست که در سندهای بعدی خواهید خواند.
1ـ تبریز امروز (9 /10 /57) یکپارچه تعطیل بود.
در راهپیمایی مردم ماموران حکومتی به سوی مردم تیراندازی کردند که «گفته می شود کشته شدگان 12 تن و مجروحان نزدیک به 20 نفر بوده اند.
» (اطلاعات، ش 15752، ص 6) کنسولگری امریکا در تبریز خبر حمله مردم به آن ساختمان را به تهران فرستاد و سفارت امریکا در گزارشی تایید کرد که «این تظاهرکنندگان آتش سوزیهای کوچکی بر پا نمودند ولی خسارتی جزئی به بار آورد.
آنها به وسیله نیروهای امنیتی ایرانی که در محل کنسولگری مستقر بودند دفع شدند و برای متوقف نمودن آنها از گاز اشک آور و تیراندازی بالای سرهای شان استفاده نمودند.
نیروی تقویتی به سرعت وارد شد و جمعیت متفرق گردید...
کنسولگری ترکیه نیز مورد حمله واقع شد.
» (اسناد لانه جاسوسی، ج 26، خط میانه، ج 2، ص 111) ارتش نوشت که در تظاهرات امروز تبریز 18 بانک تخریب و 10 بانک و دو فروشگاه تعاونی دچار آتش سوزی گردید...
» 2 و 3 و 4 (گزارش زمستان 57، ص 124) 2ـ به دنبال حوادث خونین اردبیل «از روز یکشنبه 10 دی ماه ادارات به حال تعطیل در آمد و مغازه ها بسته شد.
» (کیهان، ش 10605، ص 7) به نوشته این منبع 24 شعبه بانک در نهم دی ماه در اردبیل به آتش کشیده شد.
یکی از شهدای امروز (9 /10 /57) اردبیل مقدم احمدی بود که او را در خانه خود به شهادت رساندند.
(کیهان، ش 10616، ص 7) در مراغه، سلماس و مرند هم تظاهراتی روی داد که همه آنها خونین بود و عده ای به شهادت رسیدند.
ر.ک : کیهان، ش 10608، ص 5 ؛ مهر ایران، ش 4664، ص 4.
3ـ در کرمان طبقات مختلف مردم در مسجد جامع گرد آمدند و سپس با سر دادن شعارهایی علیه حکومت با در دست داشتن پارچه نوشته هایی راهپیمایی کردند و به اداره آموزش و پرورش که تعدادی از فرهنگیان در آن جا تحصن کرده بودند، رسیدند.
در آنجا حسین جلال کمالی، سید یحیی جعفری و زاینده رودی (کارمند ذوب مس) و یک دانشجو برای مردم سخنرانی کردند.
(پرونده 106983، ج 4) امروز (9 /10 /57) همه مغازه ها و حتی بانکهای کرمان تعطیل بود.
صف راه پیمایان کرمان را حدود 2 کیلومتر تخمین زدند.
(روزنامه اندیشه کرمان، به تاریخ 11 /10 /1357، صص 1 و 4) همچنین امروز (9 /10 /57) استادان دانشگاه کرمان در اعتراض به شهادت دکتر کامران نجات اللهی دست به اعتصاب غذای 48 ساعته در مسجد جامع کرمان زدند.
(نشریه رویدادهای انقلاب اسلامی در استان کرمان، ص 21) ارتش نوشت که مأموران مسلح در تظاهرات امروز کرمان به روی مردم آتش گشودند و 12 تن زخمی شدند.
(گزارش زمستان 57، ص 125) 4ـ مردم رفسنجان در تظاهرات امروز خود پیکر اکبر مقیمی را که دیروز به شهادت رسیده بود تشییع می کردند.
«در اثر تیراندازی مامورین 6 غیر نظامی مجروح گریدند.
(گزارش زمستان 57، ص 125) 1ـ نام شهید راور، غلامحسین رشیدی، 24 ساله بود.
روزنامه کیهان نام او را غلامرضا رشیدی چاپ کرد و نام پانزده تن را که با گلوله زخمی شده بودند درج نمود.
(ش 10607، ص 7) ساواک کرمان در تلفنگرامی تعداد مجروحان را 12 نفر (7 مرد و 5 زن) اعلام کرد.
(پرونده 106983، ج 4) 2ـ شهربانی در بولتن شماره 41 خود چنین نوشت : «روز 9 /10 /1357 گروهبان یکم مهدی واحدی راننده جیپ ژاندارمری میاندوآب که جزو نیروهای کمکی در اختیار شهربانی بوده نزدیک شهربانی از اتومبیل پیاده شده و به طرف ناشناسی که کنار ماموران شهربانی متوقف بوده تیراندازی که در نتیجه پاسبان حاتمی کشته و ستوان یکم شریفی و پاسبان طهماسب زاده مجروح شده اند.
» 3ـ در ارومیه تظاهراتی رخ داد که در خلال سندهای بعدی خواهید خواند.
1ـ مشروح حوادث کرمانشاه و شهرهای تابعه را در میان سندهایی که خواهد آمد، می خوانید.
2ـ کارخانه مشروب سازی میکده.
سینما خیام و بانک فرهنگیان نیز از اماکن دیگری بود که امروز (9 /10 /57) دچار حریق شد.
«ضمنا روز جاری منزل یکی از کارمندان سازمان قزوین وسیله خرابکاران به آتش کشیده شد و منازل کارمندان دیگر نیز مورد شناسایی و تهدید اخلالگران می باشند و کلیه کارمندان از نظر مواد سوختی و نان و دیگر مایحتاج عمومی سخت در مضیقه بوده که کارمندان سازمان زنجان هم وضع مشابهی» دارند.
(3804 /25 ه ـ 9 /10 /57)