تاریخ سند: 9 شهریور 1357
موضوع: اردشیر رستگاری معلم یکی از دبستانهای نوشهر
متن سند:
از: نﻫ تاریخ: 9 /6 /2537[1357]
به: 2ﻫ2 شماره: 1411/نﻫ
موضوع: اردشیر رستگاری معلم یکی از دبستانهای نوشهر
نامبرده بالا در مغازه حاج علی درویش واقع در پاساژ نوشهر اظهار میداشت که دوستی دارم که میگفت آتشسوزی آبادان توسط مامورین ساواک انجام گرفته و همچنین میگفت که چندی پیش زندان قصر1 تهران به وسیله یک هواپیمای دولتی منفجر شده دهها نفر کشته شدند که بعد معلوم شد این شخص نامش محمد غریب دانشجوی دانشکده پلیس میباشد که اهل نوشهر است و در مورد مسائل کمونیستی اظهار میداشت دوستی دارم به نام محمدعلی قلیزاده که در مورد کمونیستها خیلی چیزها میداند و یک کمونیست تمام عیار است و او مرا راهنمائی میکند و او گفته است که تمام مردم شوروی در آسایش هستند و کسی برکسی برتری ندارد.
نظریه شنبه: مهدی قلیزاده دانشجوی سال چهارم دانشکده کشاورزی ساری و اهل نوشهر میباشد.
نظریه یکشنبه: نامبردگان فاقد سابقه در این سازمان میباشند ضمناً اردشیر رستگاری معلم دبستان آرش نوشهر فرزند یوسف شماره شناسنامه 3938 نوشهر متولد 1334 نوشهر است. چنانچه سوابقی از مهدی قلیزاده موجود میباشد جهت بهرهبرداری به این سازمان ارسال دارند اعمال و رفتار رستگاری تحت مراقبت قرار دارد. قانع
نظریه سهشنبه: نظریه یکشنبه مورد تائید است.
نظریه ن: نظریه سهشنبه مورد تائید است.
توضیحات سند:
1. زندان قصر اولین زندان متمرکز تهران بود. در زمان ریاست سوئدیها بر شهربانی (نظمیه) تهران، زندان نظمیه در محل اداره شهربانی (بخشی از وزارت امور خارجه فعلی) در میدان توپخانه واقع بود. این زندان مرکب از دو یا سه اتاقک کوچک معروف به حبس نمره و یک و چند اتاق و یک زیرزمین برای زندانیان عمومی بود. با ایجاد حکومت دیکتاتوری رضاشاه، محل قبلی تکافوی خیل عظیم زندانیان را نمیکرد. لذا سرتیپ درگاهی، رئیس نظمیه تقاضای یک محل وسیع برای ایجاد زندان تهران را نمود . محلی که برای این کار در نظر گرفته شد قصر وسیع قاجار ( حد فاصل سه راه زندان، پل سیدخندان، خیابان شریعتی و خیابان پلیس فعلی ) بود که دارای ساختمانهای قدیمی و وسیعی بود و البته متروکه شده بود، این مجموعه که در سال 1168 خورشیدی ساخته شده بود. محل مناسبی برای ایجاد زندان تشخیص داده شد. و بین ارتش، مخابرات و زندان تقسیم گردید. زندان قصر در تاریخ 11 آذرماه 1308 به دست رضاشاه افتتاح شد. فاز اولیه زندان که در آن زمان افتتاح شد 192 اتاق بود با گنجایش 800 زندانی. بعدها و تا زمان ساخت زندان اوین در دهه چهل، این زندان تنها زندان پایتخت بود. در این دوران زندان قصر توسعه زیادی پیدا کرد. پس از انقلاب اسلامی ایران این زندان محل حبس زندانیان غیرسیاسی بود. در اوایل دهه هشتاد این زندان تعطیل و به باغ موزه تبدیل شد . اولین زندانی زندان قصر، سازنده آن یعنی سرتیپ درگاهی بود، او تنها دو روز پس از همراهی رضاشاه در مراسم افتتاح زندان، در همان زندان محبوس شد. قوام السلطنه، صارم الدوله، صولت الدوله، عبدالحسین تیمورتاش، بزرگ علوی و پنجاه و سه نفر و هم چنین دکتر تقی ارانی برخی از زندانیان معروف این زندان بودند. از زندانیان معروف این زندان پس از انقلاب میتوان به هویدا و اغلب اعدام شدگان رژیم پهلوی اشاره کرد. تا پیش از انقلاب اسلامی ایران، بزرگترین و معروف ترین مورد فرار از زندان قصر، مربوطه به سید فرهاد نامی از مخالفین رضاشاه بوده است. اندکی پیش از وقوع انقلاب اسلامی ایران، درهای زندان قصر باز و دیوار آن توسط زندانیان تخریب شد. در میان خلاص شدگان از زندان، دو آمریکایی متهم به اختلاس نیز حضور داشتند که ماجرای فرار آنها توسط نویسنده آمریکایی کن فالت نگاشته شد و فیلم فرار عقابها از روی آن ساخته شد. فرخی یزدی، شاعر سیاسی و پرآوازه ایرانی که از مقتولین دوران رضاشاه است، غزلی گفته با مطلع «ای دژ سنگدل قصر قجر قاجار» که مفقود شده است. هم بزرگ علوی نیز در آثار خود به این زندان و خاطرات خودش از آن اشاره کرده است.
(ر.ک: خاطرات آیتالله خلخالی، نشر سایه، تهران 1380؛ تاریخ بیست ساله ایران، حسین مکی، جلد پنجم، نشر ناشر، 1363 تهران؛ فرار عقابها، کن فالت، حسین ابوترابیان، نشر نو، 1363تهران؛ دیوان فرخی یزدی، حسین مکی، انتشارات امیرکبیر، 1357 تهران، صفحه 69 مقدمه)
منبع:
کتاب
انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان مازندران، کتاب 06 صفحه 249