دولت علیه ایران
تاریخ سند: 19 آبان 1304
دولت علیه ایران
متن سند:
دولت علیه ایرانوزارت جنگ طهران به تاریخ لیله ۱۹ آبان ماه ۱۳۰۴ 0819
نمره صادره 92 /4486
متحدالمال
در این موقع که برای مجلس مؤسسان نمایندگان انتخاب و اعزام می‌شوند مقتضی است در کلیه نقاط مراقبت کامل به عمل آید که از اشخاص ذیل هیچ کدام انتخاب نشوند:
مشیرالدوله، مؤتمن‌الملک، مستوفی الممالک، تقی زاده1، میرزا حسینخان علائی2، مصدق‌السلطنه3، حاجی میرزا یحیی دولت آبادی4، ملک الشعرا نصرالدوله5- عباس میرزا سالار لشگر6- محمد ولی میرزا- سیدحسن مدرس- حاجی میرزا عبدالوهاب همدانی- آقا میرزا مصطفی بهبهانی7- زعیم- حاج میرزا احمدخان اتابکی مشیرمعظم8- سرکشیک زاده9- میرزا سید احمد بهبهانی10- سید حسن اجاق11- میرزا حسینخان اسفندیاری سردار نصرت ۱۲*رییس ارکان حرب کل قشون
توضیحات سند:
1- سید حسن تقی زاده.2- حسین علاء
3- دکتر محمد مصدق.
۴- یحیی دولت آبادی (۱۲۷۹ ق- ۱۳۱۸ ش). روحانی، سیاستمدار، نماینده اصفهان در پنجمین دوره مجلس شورای ملی، او در این دوره به طور محتاط و محافظه کارانه با سردار سپه، جمهوری و انتقال سلطنت مخالفت کرد. در جلسه ۹ آبان ۱۳۰۴ به ماده واحده خلع قاجاریه رای منفی داد و در مخالفت با ماده مذکور در مجلس نطق کرد ولی نطق او نسبت به دیگر مخالفان ملایم بود. دولت آبادی بعد از پایان دوره پنجم مجلس از سیاست کناره گرفت (دولت آبادی. حیات یحیی، ج۳۰۲،۱و ۴: بهار، تاریخ مختصر احزاب سیاسی، ج ۲/ جم).
5- ناصر اعتمادی (۱۳۰۹ ق- ۱۳۲۸ ش). ابتدا در وزار جنگ خدمت می‌کرد، بعد به وزارت داخله منتقل و به حکمرانی بنادر جنوب و سپس خمسه (زنجان) منصوب شد. مقارن کودتای ۱۲۹۹ و زمانی که حاکم زنجان بود. دستگیر و زندانی شد. هنگامی که درگاهی رئیس نظمیه بود به اتهام تشکیل کمیته بلشویک به معیت ملک الشعرای بهار و سید حسن زعیم دستگیر و به سمنان تبعید گردید. اواخر سلطنت رضا شاه، آزاد گردید و به مناصب دولتی گماشته شد. در دوران سلطنت محمد رضا شاه به مناصب عالی معاون وزارت راه، معاون نخست‌وزیر استاندار خراسان و رییس هیات مدیره شیلات ایران و شوروی منصوب شد. (سرمد، اعزام محصل به خارج از کشور در دوره قاجار، صص ۲۴۶-۲۴۵: باغ نگارستان به او وفا نکرد»، سالنامه دنیا، ص ۱۰۷)
۶- عباس میرزا فرمانفرمائیان (فیروز)، نظامی و سیاستمدار اواخر عصر قاجار و اوایل دوره پهلوی بود که در کابینه سپهدار رشتی (۱۲۹۹ ش) وزیر فوائد عامه و عدلیه بود و در دوره‌های پنجم تا هفتم نماینده مراغه در مجلس شورای ملی بود. وی از مخالفان خلع قاجاریه بود (بهار، تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران. ج ۱ ص ۶۰؛ باقی، مدرس مجاهدی شکست ناپذیر، ص ۸۹).
۷- مصطفی بهبهانی نماینده قوچان در دوره پنجم مجلس شورای ملی که جزء فراکسیون اقلیت و از یاران آیت‌الله سید حسن مدرس بود که با جمهوری پیشنهادی رضا خان مخالفت کرد. (مکی. تاریخ بیست ساله ایران، ج ۲، صص ۴۴۹ ۴۹۳ و ۵۴۴)
8- احمد اتابکی ملقب به مشیراعظم متوفی ۱۳۱۶ فرزند میرزا علی اصغر خان اتابک (امین‌السلطان)، در کابینه‌های محمد ولی‌خان تنکابنی و مستوفی الممالک به ترتیب وزیر فوائد عامه و پست و تلگراف بود. در دوره پنجم مجلس شورای ملی سمت نمایندگی مردم فسا را داشت و جزء اقلیت هوادار مدرس و مخالف سردار سپه بود.
9- کاظم اتحاد، روزنامه‌نگار: مدیر روزنامه‌های امید اتحاد و ایران و نماینده لاهیجان در دوره پنجم و مخالف انتقال سلطنت از قاجار به پهلوی، البته بعد از تغییر سلطنت وی به جرگه هواخواهان حکومت رضاخان پیوست و تصدی مناسبی را نیز عهده‌دار گردید (باقی مدرس مجاهدی شکست ناپذیر، ص ۸۹: مدرسی، مدرس، ج ۱، ص 79)
۱۰- سید احمد بهبهانی فرزند آیت‌الله سید عبدالله بهبهانی، در عتبات عالیات تحصیلات دینی خود را به پایان برد. در انقلاب مشروطه به همراه پدرش فعال بود و بعد از به توپ بستن مجلس هر دو به قلعه‌ای در نزدیکی کرمانشاه تبعید گردیدند. سید احمد بهبهانی در دوره پنجم نماینده تهران در مجلس شورای ملی بود و عضو فراکسیون اقلیت و مخالف سردار سپه بود. اما بعداً دست از مخالفت برداشت و از دوره ششم تا چهاردهم به استثنای دوره هفتم سمت نمایندگی تهران در مجلس شورای ملی را داشت (مدرسی، مدرس، ج ۲. صص ۱۷۱، ۲۵۴؛ روزنامه اطلاعات شمـ۳۴۷ (۱۰ آبان ۱۳۰۶، ص ۱).
11- سید حسن اجاق (کزازی)، نماینده کرمانشاه در دوره‌های دوم و پنجم مجلس شورای ملی. اجاق نیز جزء فراکسیون اقلیت بود باقی، مدرس مجاهدی شکست ناپذیر، ص ۸۹: مکی، تاریخ بیست ساله ایران. ج ۲، ج ۳)
۱۲- حسین اسفندیاری ملقب به سردار نصرت. پسر محمد اسماعیل وکیل‌الملک، نظامی و سیاستمدار، مدتی فرمانده قشون کرمان و بلوچستان و نایب الحکومه کرمان بودو در دوره پنجم مجلس شورای ملی سمت نمایندگی جیرفت را داشت (مکی، تاریخ بیست ساله ایران ج ۲، ص ۴۴۶. ناظم‌الاسلام کرمانی. تاریخ بیداری ایرانیان. صص ۹-۷)
*عده کمی از افراد مذکور مخالفت جدی با رضاخان کردند و در جلسه خلع قاجاریه توسط مجلس شورای ملی (۱۹ آبان ۱۳۰۴) تنها آیت‌الله مدرس، ملک‌الشعرای بهار، دکتر مصدق و یحیی دولت آبادی به صراحت و علنی با ماده واحده خلع قاجاریه مخالفت نمودند و بقیه مخالفت خودشان را با غیبت و یا دیر آمدن نشان دادند (مکی. تاریخ بیست ساله ایران. ج ۳، صص ۴۶۷-۵۰۷) و بعد از انتقال تاج و تخت به سردار سپه بیشتر آنان یا سکوت کردند و یا ضدیت را مبدل به دوستی و حمایت کردند و از این رهگذر به جاه و مقامی هم رسیدند.