موضوع : سفارت افغانستان
تاریخ سند: 18 آذر 1343
موضوع : سفارت افغانستان
متن سند:
شماره : 41 /302 از ساعت 1700 روز شنبه (14 /9 /43) به علت خاتمه مدت مأموریت سفیرکبیر افغانستان در تهران مجلس تودیعی در محل سفارت برپا بوده که عده زیادی از رجال و معاریف از جمله سید ضیاءالدین طباطبایی.مهندس شریف امامی رئیس مجلس سنا.
مورخ الدوله سپهر1 و دکتر اقبال مدیرعامل شرکت ملی نفت و چند تن از سفرای کبار خارجی در آن شرکت داشته اند در این جلسه بین مهندس شریف امامی و دکتر اقبال در انتقاد از تصمیم دولت در مورد افزایش بهای نفت و بنزین مذاکراتی صورت می گرفته ولی اغلب گفتگوهای جلسه درباره فرمایشات اعلیحضرت همایون شاهنشاه خطاب به نمایندگان مجلس شورای ملی بود و مورخ الدوله سپهر به سفیرکبیر شوروی اظهار داشته دولت شوروی بیش از هر دولت دیگر باید از فرمایشات ملوکانه خشنود باشد زیرا شاهنشاه در این نطق فرموده اند از جانب همسایه شمالی فعلاً خطری متوجه ما نیست و روابط دو کشور اخیرا عادی و حتی دوستانه شده است و سفیر شوروی مراتب را تایید کرده است.
بررسی گردید فعلاً اقدامی ندارد و در پرونده های مربوطه بایگانی گردید به این اطلاعیه در پرونده مهندس شریف امامی بایگانی شود.
احمدی بجای رئیس بخش 322 قهرمانی 220 ـ ش ـ ر
توضیحات سند:
1ـ احمدعلی سپهر (مورخ الدوله) مردی مرموز و چند چهره بود و با سفارتخانه های خارجی به ویژه روس و انگلیس ارتباط داشت.او در جنگ جهانی اول منشی سفارت آلمان بود و در همان زمان با سفارت انگلیس ارتباط برقرار کرد.
مورخ الدوله در دوران رضاشاه شغل مهمی نداشت.
بعد از شهریور 1320 میدان دار سیاست شد و با سفارتخانه ها ارتباط برقرار کرد.
فردوست می گوید : «احمدعلی سپهر از افرادی بود که در سالهای نخست سلطنت محمدرضا، رل مهمی در زندگی او بازی کرد.
» در آذر ماه 1322 که سران سه قدرت بزرگ جهانی (استالین روزولت و چرچیل) وارد تهران شدند و کنفرانس تهران را برگزار کردند.
سپهر می گوید: از سفیر شوروی خواهش کردم به استالین بگوید که ایشان دیداری با شاه داشته باشد زیرا حالا که نه چرچیل و نه روزولت به دیدن شاه نمی روند اگر ایشان ملاقات و دیداری با شاه داشته باشند، اثر فوق العاده ای بر وی خواهد داشت.
سفیر مطلب را به استالین اطلاع داد، او پذیرفت و با شاه دیدار کرد.
سپهر می گفت : من مجازم با روسها ملاقاتهایی داشته باشم اما فقط برای انگلیسیها صمیمانه کار می کنم.
این اظهار دوستی و صمیمیت، مربوط می شود به خیلی قبل و سابقه طولانی که او در سفارت انگلیس داشت.
مورخ الدوله سپهر ارتباطی نزدیک با شاه پیدا کرد.
محمدرضا شاه، سپهر را وارد کابینه قوام کرد و او به عنوان وزیر بازرگانی و پیشه و هنر کار خود را شروع کرد.
محمدرضا قصد داشت سپهر را جانشین قوام کند سپهر نیز از همان ماههای اول وزارت به فعالیت برضد قوام پرداخت تا زمینه را برای نخست وزیری خود مهیا سازد.
قوام متوجه این توطئه شد و مورخ الدوله روز 15 تیر 1325 ه ش به دستور قوام بازداشت و به کاشان تبعید شد.
مورخ الدوله در دوران کوتاه وزارتش همچنان برای سفارت خانه ها خبرچینی می کرد.
آخرین نقش او بعد از استعفای مصدق در تیر ماه 1331 ه ش هنگامی که قوام برای پنجمین بار به نخست وزیری رسید، نوشتن اعلامیه قوام بود.
سپهر بعد از تبعید در سال 1329 با قوام آشتی کرد و به جمع محارم او پیوست .
او از اولین کسانی بود که بعد از صدور فرمان نخست وزیری قوام به ملاقات او رفت ولی طبق گفته ملکی اعلامیه معروف قوام به دست مورخ الدوله سپهر افشا شده بود و بعد از پنج روز نخست وزیری، باعث سرنگونی قوام شد.
در سال 1329 در کابینه رزم آرا به ریاست هیئت مدیره شرکت شیلات برگزیده شد که تا سال 1331 شمسی عهده دار این سمت بود و در ملی شدن شیلات در دوران مصدق کوشش کرد.
احمدعلی سپهر در روز 28 آبان ماه 1354 درگذشت.
ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ص 129