موضوع : ملاقات با آیات ثلاثه
تاریخ سند: 11 بهمن 1356
موضوع : ملاقات با آیات ثلاثه
متن سند:
از : قم به : 312 شماره : 5817 /21 ه هیأتی مرکب از هشت نفر از اعضاء حزب زحمتکشان ملت ایران1 که گویا چند نفر از آنان استاد دانشگاه تهران بوده اند در قم آیات ثلاثه شریعتمداری.گلپایگانی .
نجفی مرعشی) به طور محرمانه ملاقات و در زمینه حوادث اخیر قم مذاکراتی انجام و اعضاء هیأت گفته اند برای انعکاس نظرات آیات در نشریات خارجی همه گونه آمادگی لازم را دارند و می توانند در بعضی موارد با آنان همگام باشند.
به قرار اطلاع نامه سرگشاده ای به قلم مظفر بقائی و به امضاء حزب زحمتکشان یا اتحاد نیروهای جبهه ملی ایران در اختیار آیات گذاشته شده است.
نظریه سه شنبه : یک منبع در اظهارات خود تا حدودی صادق است.
دو ـ افراد هیأت اعزامی هیچکدام به نام شناخته نشده اند.
سه ـ خبر مهم و قابل بررسی است.
چهار ـ جهت تکمیل آن اقداماتی در جریان است.
پنج ـ دستگاه گلپایگانی و نجفی مرعشی موضوع را تأیید می نماید ولی دستگاه شریعتمداری از هرگونه اظهارنظر خودداری می نماید ممکن است نامه سرگشاده همان اطلاعیه پیوست گزارش شده فوق باشد.
رهبر توضیح مرموزات.
تلگراف بالا فاقد شماره فوق می باشد.
محترما به استحضار می رساند : نمونه اعلامیه اشاره شده روشن خواهد شد.
12 /11 312 به عرض مدیریت کل رسید مقرر فرمودند تحقیقات بیشتری معمول گردد.
13 /11 /31
توضیحات سند:
1ـ حزب زحمتکشان ملّت ایران را، خلیل ملکی و مظفّر بقائی، تأسیس کردند.ملکی ـ که به دنبال وقایع آذربایجان، از حزب توده جدا شده بود ـ با بقائی همداستان شد.
ملکی و یارانش (قندهاریان، جلال آل احمد، محمّدعلی خنجی، ناصر وثوقی، غلامرضا وثیق، نادر پور، هوشنگ ساعد لو و...)، امور تشکیلاتی، آموزشی، مطبوعاتی و عقیدتی حزب را، در دست گرفتند و فعّالیتهای سیاسی، در اختیار بقائی و یاران او باقی ماند.
جریده شاهد، ارگان سیاسی حزب زحمتکشان بود که با نظارت بقائی، روزانه منتشر می شد و ملکی، هفته نامه نیروی سوم و ماهنامه علم و زندگی را تأسیس کرد.
پس از حوادث سی ام تیر 1331 و دوری محسوس بقائی از مصدّق، اختلافات داخلی حزب زحمتکشان، آغاز شد.
گروه ملکی ـ که اکثریّت فعالان، سازمان دهندگان و نویسندگان حزب را شامل می شد ـ اعتقاد داشتند که حزب زحمتکشان، نمی باید از پشتیبانی فعال خود از دکتر مصدق، دست بردارد.
در حالی که مظفّر بقائی، خواستار مخالفت علنی با مصدق شده بود.
این اختلاف، چراغ عمر یکساله حزب زحمتکشان را، خاموش کرد.
سالهای پس از کودتای 28 مرداد 32، حزب زحمتکشان، رسما منحل نشد، امّا فعّالیت چشمگیری نیز، نداشت.
ولی بعدها در دهه پنجاه، با تجدید فعّالیت محدود احزاب، حزب زحمتکشان ملّت ایران ـ که به رهبری مظفّر بقائی، تلاشهایی کمرنگ صورت داد ـ شباهتی به فعّالیتهای عادی حزب سیاسی نداشت.