موضوع: طالقانی
تاریخ سند: 28 دی 1348
موضوع: طالقانی
متن سند:
از: 21 تاریخ:28 /10 /1348به: 316 شماره: 4472 /21
موضوع: طالقانی
آقای طالقانی1 از تهران به قم آمده‌اند و پس از ملاقات با آقای شریعتمداری در نظر دارد هیئتی به نام نیروی سوم تشکیل دهند که وظیفه آن در ظاهر حفظ تعادل بین روحانیون طراز اول باشد و یک جلسه هم در منزل خزعلی تشکیل داده‌اند. افراد شناخته شده این هیئت:
1- خزعلی 2- مشکینی 3- نوری 4- جنتی 5- مکارم2 می‌باشند.
نظریه منبع: نظری ندارد.
نظریه رهبر عملیات: صحت مفاد گزارش احتیاج به تحقیقات بیشتری دارد. شراره
نظریه امنیت داخلی: صحت مفاد گزارش احتیاج به تحقیقات بیشتری دارد. شرربانی
رئیس ساواک ـ تحقیقات بیشتری احتیاج دارد که ساواک تهران معمول دارد.
آقای اوانی
1- سریعاً مراتب به ساواک تهران منعکس و نتیجه تعقیب شود.
2- در گزارش روزانه درج شود.
3- مشخصات ناقص و امکان بهره‌برداری بیشتری نیست.
در گزارش روزانه درج شد. اوانی 4 /11
توضیحات سند:
1. آیت‌الله سیدمحمود طالقانی در سال 1289 ﻫ ش دیده به جهان گشود. وی در خانواده‌ای اهل علم و فضیلت و دارای روحیات انقلابی و ضدظلم رشد نمود و برای نخستین بار نزد پدرش مرحوم آیت‌الله سیدابوالحسن آغاز به یادگیری مفاهیم اسلامی نمود. آیت‌الله طالقانی در زمان طلبگی آشنایی فراوانی با امام خمینی داشت و روابط متقابل آن دو بسیار بود. مرحوم طالقانی دروس حوزوی را در محضر آیات عظام و اساتید قم به پایان رساند و از آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی اجازه اجتهاد گرفت. پس از پایان تحصیل به تهران بازگشت. در مدرسه سپهسالار به تدریس علوم اسلامی مشغول شد. تبلیغ، تشکیل جلسات مذهبی، مبارزه با رضاخان باعث شد که در سال 1318 دستگیر شود. پس از شهریور 1320 و شکست استبداد فعالیت‌های خود را گسترش داد. در جریان نهضت ملی نفت از فعالان بود. پس از کودتای آمریکایی 28 مرداد 1332، دستگیر و به دلیل مخفی نمودن شهید سید مجتبی نواب صفوی در خانه‌اش مدتی زندان بود. در کنگره جهانی «شعوب المسلمین» در کراچی شرکت نمود. در کنگره اسلامی قدس که سالی یک بار تشکیل می‌گردید دو بار مقام ریاست هیئت نمایندگی ایران را داشت. از سوی مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی حامل پیامی برای «دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیه» در مصر شد. با آغاز نهضت امام خمینی از فعالان صحنه‌ی سیاست و تبلیغ بود. در سال 1341 دستگیر و پس از اندکی آزاد شد. سپس در جریان نهضت 15 خرداد بار دیگر به دو سال زندان محکوم گردید. ولی در سال 1346 بر اثر فشار مؤسسات بین‌المللی حقوقی آزاد شد. وی مجدداً در سال 1350 دستگیر و در ابتدا به مدت سه سال به زابل تبعید شد. این حکم بعداً به 18 ماه تقلیل یافته و محل تبعید وی نیز به بافت کرمان تغییر یافت. در سال 1354 مجدداً دستگیر و به 10 سال زندان محکوم و با اوج‌گیری نهضت اسلامی از بند آزاد شد. آیت‌الله طالقانی از بدو آزادی خود بار دیگر وارد صحنه‌ی سیاست شد و با انتشار اعلامیه، ددمنشی رژیم سفاک پهلوی را محکوم نمود. با تأسیس شورای انقلاب به ریاست آن تعیین و در سال 1358 از سوی امام خمینی(ره) به عنوان امام جمعه تهران معین شد. آیت‌الله طالقانی در 19 شهریور 1358 در اثر سکته قلبی دار فانی را وداع گفت و در بهشت‌زهرای تهران آرمید. آیت‌الله طالقانی علیرغم زندان‌ها و تبعیدهای مکرر چندین اثر ارزشمند منتشر کردند:1ـ حاشیه بر تنبیه‌الامه مرحوم آیت‌الله میرزا محمدحسین نائینی 2ـ تفسیر پرتوی از قرآن 6 جلد 3ـ تفسیر نهج‌البلاغه 2 جلد 4ـ با قرآن در صحنه 1 جلد 5 ـ آینده بشریت از نظر مکتب ما 6ـ سفرنامه حج 7ـ اسلام و مالکیت 8ـ جهاد و شهادت 9ـ وحدت 10ـ آزادی 11ـ توحید 12ـ ترجمه جلد اول امام علی(ع)
ر.ک: یاران امام به روایت اسناد ساواک: آیت‌الله سیدمحمود طالقانی،3 جلد، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی
2. آیت‌الله‌‌العظمی ناصر مکارم شیرازى، فرزند حاج محمد در بهمن ماه سال 1305 ﻫ ش در شیراز دیده به جهان گشود. دوران تحصیلات ابتدایى و متوسطه را در شیراز گذرانید و پس از شهریور 1320 به فراگیرى مقدمات و سطح در مدرسه علمیه آقابابا خان در آن شهر پرداخت. در سال 1324 به قم عزیمت نمود و از محضر آیات عظام: بروجردى، حجت کوه‌کمرى بهره‌مند گردید. وى در سال 1328 جهت ادامه تحصیل، راهى نجف اشرف شد و موفق به کسب اجازه اجتهاد از علماى آن سامان گردید. در سال 1330 به قم بازگشت و مجدداً در درس آیت‌الله بروجردى شرکت نمود. او فلسفه را نزد علامه طباطبایى(ره) خواند و به تدریس سطوح عالیه فقه و اصول در حوزه علمیه قم مشغول شد. در دهه 30 شمسى به منظور مقابله با تبلیغات الحادى، با همکارى گروهى از همفکرانش، مبادرت به تشکل جلسات بحث علمى و فلسفى کرد. در آن جلسات، کلیه اصول فلسفى مکتب‌هاى مادى را مطرح و در نتیجه کتاب «فیلسوف‌نماها» را تألیف نمود. این کتاب با استقبال جوانان و روشنفکران روبرو شد و در سال 1333 به عنوان بهترین کتاب سال، بزرگترین جایزه علمى را به خود اختصاص داد. نگارش قریب 50 عنوان کتاب درباره فقه، اقتصاد، فلسفه، کلام و تفسیر از جمله «تفسیر نمونه» در 27 جلد، از جمله اقدامات علمى ایشان است. وى در سال 1337 اقدام به نشر مجله ماهانه «درسهایى از مکتب اسلام» نمود. فعالیت و مبارزه سیاسى ایشان با اوج‌گیرى نهضت اسلامى در سال 1342 آغاز شد. او با ایراد سخنان انتقادى و اعتراض‌آمیز در مجامع علمى و مذهبى و نیز نگارش مقالات انتقادآمیز در نشریه مکتب اسلام، توجه ساواک را به خود جلب کرد. بعد از قیام 15 خرداد 1342 دستگیر و بازداشت شد. پس از آن نیز بارها به شهربانى احضار و مورد تذکر قرار گرفت. به دنبال قیام مردم قم در آذر و دى 1356، ایشان به سه سال اقامت اجبارى در چابهار محکوم شد و پس از مدتى محل تبعید وى به مهاباد و سپس مرودشت تغییر یافت. پس از پیروزى انقلاب اسلامى و بازگشت از تبعید، در قم مستقر شد و همچون گذشته به تدریس و تربیت طلاب علوم دینى پرداخت. آیت‌الله مکارم شیرازى، پس از رحلت آیت‌الله‌العظمى حاج شیخ محمدعلى اراکى، از طرف جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به عنوان یکى از مراجع تقلید معرفى گردید. ایشان در دوره اول و دوم مجلس خبرگان، به نمایندگى از طرف مردم انتخاب شد.
ر.ک: آیت‌الله العظمی ناصر مکارم شیرازی به روایت اسناد ساواک، 2 جلد، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی.