موضوع: شایعات در مورد تغییرات اخیر کابینه آقای هویدا
تاریخ سند: 2 شهریور 1348
موضوع: شایعات در مورد تغییرات اخیر کابینه آقای هویدا
متن سند:
از: 20ﻫ 8 تاریخ:2 /6 /1348به: 327 شماره: 25594 /20ﻫ 8
موضوع: شایعات در مورد تغییرات اخیر کابینه آقای هویدا
پس از ترمیم کابینه اخیر آقای هویدا و برکناری خسروانی و دکتر نیک‌پی1 این شایعه بین بعضی از محافل سیاسی تهران به شدت رواج یافته که یک روز قبل از ترمیم کابینه در اتاق مهندس اصفیاء معاون نخست‌وزیر مشاجره و زد و خورد و کتک‌کاری شدیدی بین خسروانی و نیک‌پی صورت گرفته (بطوریکه در اثر این زد و خورد پیراهن نامبردگان بکلی پاره شده طرفین ناچار رانندگان خود را به منازلشان فرستاده و پیراهن دیگری برایشان آورده‌اند و پس از تعویض پیراهن توانسته‌اند از اتاق مهندس اصفیاء خارج شوند. محافل مزبور اضافه می‌نمایند که به دنبال این زد و خورد خسروانی بدون اینکه به آقای نخست‌وزیر مراجعه کند استدعای شرف‌یابی فوری به پیشگاه مبارک شاهنشاه آریامهر نموده و پس از شرف‌یابی ضمن عرض اینکه دکتر نیک‌پی او را مضروب نموده دادخواهی می‌نماید و سپس آقای نخست‌وزیر هم شرف‌یاب و استدعای برکناری هر دوی آنها را از کابینه می‌نماید و شاهنشاه آریامهر با استدعای آقای هویدا موافقت می‌فرمایند. گفته می‌شود علت مشاجره و زد و خورد خسروانی و نیک‌پی در مورد بودجه عمرانی دهات بوده که تا دو سال قبل اداره عمران وابسته به وزارت کشور بوده و سپس طبق قانون این اداره به وزارت آبادانی و مسکن منتقل شده است. ازجمله گویندگان شایعه بالا جلال جهان‌میر می‌باشد که چند روز قبل در یک مذاکره خصوصی چنین مطالبی را اظهار می‌داشت. جهان‌میر ضمن تعریف جریان فوق با فحاشی به دکتر عالی‌خانی و اینکه نامبرده چندین میلیون تومان سوءاستفاده نمود و در بسیاری از شرکتها سهام زیادی به نام برادر و پدرش خریداری کرده اضافه می‌نمود که تا بحال تصور می‌کرده شاه از جریانات سوءاستفاده‌های مقامات بی‌اطلاع می‌باشند ولی پس از مطالعه اطمینان کرده که تمام جزئیات را استحضار دارند منتها با صبر و تامل هر کدام آنها را در موقع مقتضی از کار بی‌کار می‌کنند ولی فلسفه اینکه چرا عالی‌خانی و امثال وی پس از میلیون‌ها تومان سوءاستفاده و برکناری از پست قبلی به پست دیگری مانند ریاست دانشگاه تهران منصوب می‌شوند برایش روشن نشده است. جهان‌میر همچنین می‌گفت که خسروانی میلیون‌ها تومان دزدی و سوءاستفاده کرده و برنامه تضعیف و اخراج وی از همان موقعی شروع شده که او را از پست وزارت کار به پست وزارت کشور منتقل کرده‌اند زیرا وی مغرور و مدعی شده بود که می‌تواند میلیون‌ها کارگر و کشاورز را تحت سلطه دولت درآورده و امور سندیکایی را اداره کند. لذا برای شکستن غرور خسروانی او را از پست وزارت کار تغییر دادند و یک آدم احمق و کوچکی را به جای وی به وزارت کار منصوب نمودند تا به او ثابت کنند قدرت وزارت کار و امور کارگران را دستگاه‌های دیگری در دست دارند و تغییر امثال خسروانی تاثیری در اصل موضوع ندارد.
نظرهی 20/ﻫ/ 8:
1- اظهار مطالب فوق توسط جلال جهان‌میر صحیح به نظر می‌رسد.
2- از اینکه بین خسروانی و نیک‌پی مشاجره و زد و خورد اتفاق افتاده باشد اطلاع موثقی به دست نیامده است.
3- همواره تغییرات کابینه و شاغلین مقامات حساس توام با نشر شایعاتی در بین محافل مختلف می‌باشد و چون علل برکناری شاغلین مقامات حساس برای عامه مجهول است لذا اکثراً شایعات منتشره را قبول می‌نمایند. م بارز
رونوشت برابر اصل است. اصل در 225012 جلد 4.
در پرونده 43068 عطاءاله خسروانی بایگانی شود- 5 /6 /48
توضیحات سند:
1. غلامرضا نیک‌پی، فرزند اعزازالملک [عزیزالله] به سال 1308 ﻫ ش در اصفهان به دنیا آمد. در رشته‌ی حقوق از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و دکتری را در رشته اقتصاد از دانشگاه لندن اخذ کرد. وی مشاغل زیر را بر عهده داشت: رئیس اداره کل امور اقتصادى و آمار شرکت ملى نفت ایران از 1337 ش، عضو هیأت عامله‌ی مؤسسه‌ی اقتصادى آسیا « اکافه»، وکیل دادگسترى، نماینده‌ی ایران در کنگره‌ی اول و چهارم نفت عرب، کنفرانس کار و سازمان کشورهاى صادرکننده‌ی نفت و ششمین کنگره‌ی جهانى نفت، معاون نخست‌وزیر در کابینه‌ی منصور، وزیر مشاور و معاون اجرایى هویدا، وزیر آبادانى و مسکن کابینه‌ی مذکور، شهردار تهران در سال‌هاى 48 تا 56، سناتور انتصابى اصفهان در مجلس سنا، عضو هیأت امناى دانشگاه اصفهان، عضو کانون بین‌المللى حقوقدانان، عضو انجمن نفت ایران، عضو هیأت امناى دانشکده‌ی توسعه اقتصادى آسیا وابسته به سازمان ملل، عضو شوراى سازمان ایران نوین، قائم‌مقام غلامرضا پهلوى در امور اسب‌دوانى خرگوش دره (طبق اظهارات خودش)، عضو کانون وکلا، داراى نشان‌هاى درجه 1 همایون، درجه 3 تاج، درجه 1 سپاس، درجه 1 ورزش و درجه 1 لیاقت، دیپلماتیک کره‌ی جنوبى، درجه 1 اصلاحات ارضى، مدال یادبود بیست و پنجمین سال سلطنت شاه و مدال تاجگذارى.در گزارشى در سال 1348 آمده است که وی به مدیریت کاخ جوانان دستور مى‌دهد که ضمن تماس با نماینده‌ی دولت اسرائیل چند بورس یک ماهه براى مسئولین کاخ مذکور اخذ کند تا آنها بتوانند براى بررسى وضع جوانان اسرائیل به آن کشور بروند. برابر گزارش‌هاى موجود وى در زمان تصدى شهردارى تهران در خریدهاى خارجى به عنوان حق دلالى سوء استفاده می‌کرده است. ساواک وى را طرفدار سیاست انگلستان معرفى کرده است. نیک‌پى پس از پیروزى انقلاب اسلامى از سوى دادگاه انقلاب در فروردین 1358 به اعدام محکوم و تیرباران شد.
رک: رجال عصر پهلوی؛ غلامرضا نیک‌پی به روایت اسناد ساواک، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1385