درباره: خلیل ملکی رهبر جامعه سوسیالیست‌ها
درباره: خلیل ملکی رهبر جامعه سوسیالیست‌ها
متن سند:
از: ۳۱۲ تاریخ: ۶/۳/۴۷درباره: خلیل ملکی رهبر جامعه سوسیالیست‌ها
محترماً به استحضار می‌رساند: در اردیبهشت‌ماه سال جاری به دنبال عدم تمدید گذرنامه شخصی به نام خسرو کلانتری در آمریکا وکیل مدافع آمریکایی او به نام کارولاینر جهت بررسی وضع اجتماعی ایران مسافرتی به ایران نموده و در آنجا صورتی از عناصر جبهه ملی و به‌طور کلی عناصر مخالف دولت در اختیار گرفته بود که پس از ورود به کشور با آنها در مورد اوضاع اجتماعی و روش دولت ایران نسبت به مخالفین مذاکراتی معمول و تحقیقاتی به عمل آورد.
ازجمله کسانی که نامبرده قصد ملاقات و گفتگو با او را داشت خلیل ملکی رهبر جامعه سوسیالیست‌ها بود. ضمن مراقبت‌هایی که در این زمینه به عمل آمد مشاهده گردید که همسر کارولاینر از محل تشکیل کنفرانس حقوق بشر با شخص موردنظر تلفنی تماس حاصل و قرار شد در ساعت ۱۹ همان روز به‌اتفاق شوهرش به ملاقات ملکی بروند. به دنبال وصول این خبر مراتب به استحضار رسید و از حضور تیمسار ریاست ساواک استدعا گردید که از طریق آقای علم وزیر دربار شاهنشاهی که خلیل ملکی بارها در همه‌جا خود را مدیون مراحم ایشان معرفی می‌کند از ملکی خواسته شود که مطالب خلاف واقع و نامطلوبی با وکیل آمریکایی در میان نگذارد.
در این مورد چند دقیقه قبل از ورود آمریکایی مورد بحث آقای دکتر به اهری معاون وزارت دربار از طرف آقای علم با خلیل ملکی تلفنی مذاکره و به‌طور ضمنی موضوع به وی توجه داده شد و پس از آن کارولاینر و همسرش مدت دو ساعت با ملکی ملاقات نموده و از منزل وی خارج شدند.
ایران را از مذاکرات معموله بین عناصر نامبرده اطلاعی در دست نیست ولی چندی بعد گزارشات رسیده نشان می‌دهد که خلیل ملکی موضوع مسافرت وکیل آمریکایی را با همفکران خود و سایر عناصر جبهه ملی در میان گذارده ازجمله داریوش فروهر رهبر حزب ملت ایران در یک مذاکره خصوصی پیرامون ملاقات ملکی و کارولاینر گفته است:
«آمریکایی مذکور تلفنی با خلیل ملکی قرار ملاقات گذارده که در ساعت بعد دکتر به اهری از طرف علم تلفن کرده و به ملکی گفته که مطالبی به آمریکایی مذکور نگوید که باعث دردسرش بشود و ملکی پاسخ داده که وی مطالب خود را تلفنی گفته است و بعد آمریکایی نامبرده توسط ملکی با جلال آل‌احمد ملاقات و مذاکره نموده است.»
نظریه:
خلیل ملکی علیرغم ادعاهایی که راجع به دوستی و ارادت خود به آقای علم می‌نماید به‌موقع اقدامات خویش را طبق نظر و میل خود انجام می‌دهد و در مورد خاصی که توجهی به او داده می‌شود نه‌تنها به مورد اجرا نمی‌گذارد بلکه آن را به‌عنوان یک نمونه خاص از بازی دادن دستگاه به همفکران خود ارائه می‌دهد و با این ترتیب عنصر قابل اعتمادی به نظر نمی‌رسد. مراتب جهت استحضار از عرض گذشت. رئیس بخش ۳۱۲- عطارپور
رئیس اداره یکم عملیات و بررسی. ثابتی ۶/۳/۴۷. پرنیانفر ۷/۳/۴۷
توضیحات سند:
_۱- محمد به اهری: در سال ۱۲۹۸ شمسی در شیراز متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در این شهر به پایان رساند و از دانشگاه تهران موفق به اخذ لیسانس حقوق قضایی شد. به اهری دوره دکترای دولتی حقوق را در دانشگاه پاریس طی کرد. وی مدت ۲۰ سال استاد دانشکده حقوق دانشگاه تهران بود. به اهری که مدتی در دادگستری وکالت می‌کند در کابینه امیراسدالله علم به معاونت نخست‌وزیری منصوب شد و سپس وزارت دادگستری را در همین کابینه بر عهده گرفت.