موضوع: شیخ علی‌اکبر کرخی
تاریخ سند: 24 خرداد 1349
موضوع: شیخ علی‌اکبر کرخی
متن سند:
از: گ 10 تاریخ:24 /3 /1349به: 2 ﻫ شماره: 4631/گ 10
موضوع: شیخ علی‌اکبر کرخی1
آقای شیخ علی‌اکبر کرخی که اهل نیشابور می‌باشد و محل تحصیل وی نیشابور مشهد و قم بود و در حال حاضر در علی‌آباد کتول امام جماعت مسجد صاحب‌الزمان می‌باشد سابقاً یکی از اعضاء فدائیان اسلام2 بوده و در مشهد که تحصیل علوم دینی می‌کرد و نواب صفوی به مشهد می‌رود او یکی از ملازمین نواب صفوی3 بود مشارالیه دارای برادر خانمی است به نام محمد صالحی که اهل قم می‌باشد و در آنجا ساکن است این شخص اعلامیه یا نوار و یا نشریه‌های خمینی را برای آقای کرخی می‌فرستد و خود کرخی هم با خمینی و ایادی وی ارتباط و مکاتبه دارد.
نظریه منبع: آقای شیخ علی‌اکبر کرخی یکی از روحانیون مخالف بوده و چنانچه موقعیت ایجاب نماید از هرگونه فعالیتی برعلیه دستگاه خودداری نخواهد کرد.
نظریه رهبر علمیات: آقای سیدعلی‌اکبر کرخی فرزند نوراله که اهل نیشابور می‌باشد درحال حاضر در علی‌آباد کتول سکونت دارد و گاهی هم به قم سفر می‌نماید سوابق یادشده در این ساواک طبق اظهار علی‌اصغر زنگانه از طرفداران خمینی می‌باشد. قابوس
نظریه رئیس ساواک: نظریه رهبر عملیات تائید می‌شود.
توضیحات سند:
1. علی‌اکبر کرخی، فرزند نورالله در سال 1306ﻫ ش در نیشابور دیده به جهان گشود. تحصیلات مقدماتی را در شهر خود به پایان رساند، سپس عازم مشهد و قم گردید و تا مقطع خارج فقه و اصول علوم حوزوی را فراگرفت.حجت‌الاسلام کرخی از دهه 30 به مبارزه با رژیم اقدام کرد و از ملازمان و یاران شهید نواب صفوی بود، با شروع نهضت امام خمینی(ره) با ایشان همراه شد، با روحانیون انقلابی و مبارز در قم و مشهد ارتباط داشت و اعلامیه‌های امام را بین خواص توزیع می‌کرد. حجت‌الاسلام کرخی به عنوان امام جماعت در مسجد صاحب‌الزمان علی‌آباد نماز می‌خواند و از سنگر منبر و خطابه به مناسبت‌های مختلف علیه رژیم موضع‌گیری داشت و به روشنگری مردم می‌پرداخت.
(اسناد ساواک ـ پرونده انفرادی)
2. فدائیان اسلام: بنیان‌گذار این جمعیت شهید حجت‌الاسلام سید مجتبی میرلوحی مشهور به نواب صفوی است. نواب صفوی در دوران تحصیل در نجف اشرف با اندیشه‌های ضدشیعی احمد کسروی آشنا شد و برای مقابله با او به ایران بازگشت. نواب صفوی جمعیت فداییان اسلام را در سال 1324 با هدف مبارزه با بی‌دینی و الحاد تأسیس کرد. ترور احمد کسروی اولین اقدام این گروه محسوب می‌شود. با این اقدام، فداییان در بین نیروهای مذهبی محبوبیت یافتند و افرادی چون آیت‌الله‌طالقانی از هواداران و نزدیکان سرسخت فدائیان اسلام شدند. از دیگر اقدامات فدائیان در سال 1328 ترور عبدالحسین هژیر وزیر دربار شاه به علّت تقلب در انتخابات بود. پس از آن رزم‌آرا در اسفند 1329 هدف گلوله‌های خلیل طهماسبی از یاران نواب قرار گرفت و به قتل رسید. این ترور از آن روی صورت گرفت که رزم آرا در این زمان مانع اصلی ملّی شدن نفت تلقی می‌شد. پیروزی جبهه ملّی اوقات خوشی را برای فدائیان به همراه نداشت. نواب و یارانش بر اجرای احکام اسلامی اصرار ورزیدند اما مصدق اعتنایی به این خواسته آنها نداشت. مصدق فدائیان را متّهم می‌کرد که قصد کشتن او را دارند. در پی این اتّهام با نظر مساعد مصدق نواب و جمعی از یارانش تا اواخر حکومت مصدق در زندان به سر برد. ترور نافرجام دکتر فاطمی وزیر خارجه دولت مصدّق مهمترین واکنش فدائیان به سیاست‌های دولت مصدق و دستگیری نواب صفوی بود. در کودتای 28 مرداد 1332 فدائیان نظاره‌گر اوضاع بودند و اقدامی له یا علیه مصدق انجام ندادند پس از کودتا، فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی فدائیان ادامه یافت و گاه اعلامیّه‌های شدیداللحنی خطاب به مقامات حکومتی منتشر می‌کردند و آنان را به رعایت احکام اسلام و ترویج شریعت دعوت می‌نمودند.
در سال 1334 مسئله پیوستن ایران به پیمان نظامی سنتو با شرکت عراق، ترکیه، پاکستان و نظارت آمریکا و انگلستان پیش آمد. فدائیان این اقدام را محکوم کردند ولی نتوانستند دولت را از این تصمیم منصرف سازند؛ بنابراین به فکر ترور حسین علا نخست‌وزیر وقت افتادند. علا از این ترور جان به در برد پس از این ترور اعضای اصلی فدائیان دستگیر شدند. سرانجام در 27دی ماه 1334 نواب و سه تن از یارانش تیرباران شدند. پس از آن هر چند پرونده فعالیت رسمی فدائیان بسته شد اما طرفداران نواب به خیل هواداران امام خمینی پیوستند. فدائیان اولین گروه وابسته به حوزه‌ی علمیّه بودند که در فضای غیرسیاسی مسلط بر حوزه‌ها به فعالیّت سیاسی گسترده دست زدند. آنها از اولین منادیان «حکومت اسلامی» به شمار می‌روند. کتاب «جامعه و حکومت اسلامی» که در سال 1329 از سوی فداییان منتشر شد آرمان فداییان برای تشکیل نوعی حکومت اسلامی را نشان می‌دهد. فدائیان از پیشگامان انقلاب اسلامی محسوب می‌شوند و اندیشه و اقدامات آنان تأثیر زیادی بر انقلاب و انقلابیون مذهبی بر جای گذاشت.
ر.ک: انقلاب اسلامی ایران، بابا علی محمّدی آذر، قم، حقوق اسلامی، چاپ دوم، 1386، ص 118و 119
2. سید مجتبى میرلوحى (نواب صفوى)، فرزند سید جواد در سال 1303 ﻫ ش در یک خانواده‌ی روحانى در خانى‌آباد تهران تولد یافت. پس از تحصیلات ابتدایى و متوسطه در رشته‌ی مکانیک، در دبیرستان صنعتى آلمان، مشغول به تحصیل شد. در کنار تحصیلات دبیرستانى، علوم دینى را در مسجدى در خانى‌آباد فرا گرفت. در سال آخر دبیرستان در روز 17 آذرماه 1321 در مدرسه، علیه دولت قوام و هجوم اجانب و تهدید بنیادهاى مذهبى سخنرانى کرد. در پى این سخنرانى و تهییج دانش‌آموزان دیگر مدارس و همراهى عده‌اى از مردم ناراضى، تظاهراتى علیه قوام در مقابل مجلس شوراى ملى صورت گرفت که به درگیرى با نیروهاى دولتى و کشته شدن یکى دو نفر از مردم انجامید. وى پس از مدتى در شرکت نفت استخدام شد و به تشکیل جلسات شبانه براى کارگران و روشنگرى ایشان مبادرت کرد. پس از چندى به آبادان انتقال یافت و به دنبال برخورد شدیدى از سوى یکى از متخصصین انگلیسى شرکت نفت با یکى از کارگران، نواب کارگران را به اعتراض و اجراى قصاص دعوت کرد. با دخالت پلیس و نیروهاى نظامى، این جریان سرکوب شد و نواب نیز فرار کرد و شبانه به وسیله‌ی قایق از آبادان به سوى بصره و سپس نجف اشرف روانه شد. او جهت امرار معاش به ساخت و فروش عطر روى آورد و مدت سه سال نزد برخى از علماى نجف همچون آیت‌الله العظمی حاج آقا حسین قمى و شیخ محمد تهرانى به فراگیرى علوم دینى پرداخت. هنگام تحصیل در نجف اشرف، با ملاحظه یکى از کتاب‌هاى کسروى که در آن مقدسات دین مورد حمله قرار گرفته بود، حکم ارتداد او را از مراجع آن دیار گرفت و جهت اداى تکلیف روانه وطن شد و گروه فدائیان اسلام را تشکیل داد. از جمله اقدامات این گروه به هلاکت رساندن احمد کسروى، عبدالحسین هژیر وزیر وقت دربار و رزم‌آرا بود. وى در تیرماه 1330 در زمان نخست‌وزیرى مصدق دستگیر شد. با برکناری دولت مصدق، او و یارانش آزاد شدند و نواب با انتشار اعلامیه‌اى، حرکت مصدق را در جهت تحکیم مبانى ظلم و برخلاف مصالح عمومى قلمداد کرد. بعد از 28 مرداد 1332، نقشه‌ی تطمیع نواب صفوى توسط شاه، ناکام ماند و چند روز پس از ترور ناکام حسین علاء - نخست وزیر - در سال 1334 وى دستگیر شد. نواب صفوى در 27 دی‌ماه 1334 پس از محاکمه در دادگاه نظامى به شهادت رسید.