برگ تحقیقات از آقای شاهپور بختیار
تاریخ سند: 20 آبان 1336
برگ تحقیقات از آقای شاهپور بختیار
متن سند:
در ساعت 0950 تحقیقات به شرح زیر در دایره جراید از آقای دکتر شاهپور بختیار به عمل آمده س ـ هویت کامل خود را بیان نمایید.ج ـ شاپور ـ دکتر بختیار ـ مرحوم محمدرضا (سردار فاتح) متولد 1292.
بختیاری ساکن تهران خیابان فرمانیه کوچه غفاری س ـ خواهشمند است در مورد فعالیت های اخیر نهضت مقاومت ملی.
حزب ایران و سایر جمعیتهای وابسته به آن هرگونه اطلاعی دارید بیان نمایید.
ج ـ اینجانب بالغ بر سه سال است که تماسی با نهضت مقاومت ملی ندارم و فقط عضو حزب ایران بوده و هستم.
دستور حزب ایران عدم تماس با نهضت مقاومت است.
لذا حزب ایران نیز در فعالیت های اخیر نهضت مقاومت کمترین اطلاعی و دخالتی نداشته است.
س ـ باتوجه به اعترافات و اقاریری که اخیرا دستگیر شده اند به عمل آمده چنین مستفاد می شود که در فعالیت های اخیر شما مداخله داشته و مطالبی بر علیه شما از طرف متهمین گفته شده است چون در اقدامات اخیری که از طرف جمعیتهایی به نام نهضت مقاومت و سایر عناصر وابسته به آن به عمل آمد و اقداماتی بر علیه مصالح عالیه کشور صورت پذیرفته است و به طوری که از گزارش مأمورین و تحقیقات حاصله مستفاد می گردد اخیرا به عناوین مختلفی این صحبتها و منجمله شما دور هم جمع گردیده دور اطراف روش جمعیت و نحوه فعالیت مذاکراتی می نمودید و حتی صدور اعلامیه های اخیر که به نام نفت و غیره منتشر می گردید در تدوین و تنظیم، انتشار آن و یا تنفیذ و تأیید مطالب آن به نحوی از انحا مداخله داشته اید در موارد مذکور توضیح کامل بیان نمایید.
ج ـ عرض شد که حزب ایران نظریه عدم توافق با تندروی های جهت موسوم به نهضت مقاومت ملی و اختلاف روشن و سنخ فکر دستور عدم همکاری با سازمان را صادر نمود.
جناب آقای صالح در یک سال و نیم قبل دلیل آن را برای خود اینجانب توضیح دادند.
حزب ایران دارای مرام نامه و سابقه 14 ساله است با اشخاص و افراد غیرمسئول نمی تواند همکاری داشته باشد به علاوه احترام به قانون اساسی مورد تایید همه اعضای حزب است و ما با جمعیت های مخفی و عملیات زیرزمینی، موافق نیستم بیش از یک سال است که اصولاً بنده اعلامیه به امضا نهضت مقاومت چه راجع به نفت و چه موضوع دیگر ندیده ام ـ و در هیچ کدام از این اعلامیه ها در نوشت ـ بخش یا تبلیغ آن دخالتی نداشته ام ـ هیچ وقت شرکت در گروهی که جمع حزب ایران ـ نهضت مقاومت ملی باشد از سه سال پیش تا حال ننموده ام ـ روش حزب ایران هم همان است که در اعلامیه اول بهمن 1335 تعیین شده و تا آنجا که بنده اطلاع دارم این اعلامیه مورد پسند افراد نهضت مقاومت واقع نشده.
س ـ از اظهارات شما برمی آید که فعلاً قریب یک سال و نیم است به دستور آقای صالح در اثر اختلاف روشن و سنخ فکر حزب ایران و نهضت مقاومت ملی با یکدیگر همکاری نداشته اند بنابراین قبل از تاریخ فوق نحوه همکاری آنها را شرح داده و تعیین نمایید چه اشخاصی در امر عدم این همکاری از ائتلاف خارج گردیدند آیا شما فعلاً از کسانی که دستگیر شده اند چه اشخاصی را جزء حزب ایران می دانید که در اعلامیه های صادره از طرف حزب ایران همکاری داشته اند ضمنا در مورد سایر اشخاصی که به عقیده شما جزء حزب ایران نیستند ولی خود را از جمعیتهای وابسته آن می دانند اطلاعات خود را شرح دهید.
ج ـ قریب دو سال قبل (22 ماه) بنده از زندان بیرون آمدم و یک سال و نیم هم در زندان بودم سپس قریب سه سال و نیم قبل تاکنون بنده تأیید می کنم که حزب ایران حساب خود را از نهضت جدا نموده و قبل از این که بنده به ایران بروم دستور صادر شده بود و بعد اطلاع حاصل کردم که در زمان بازداشت بنده عده ای در نهضت به آقای صالح رجوع کرده بودند و آقای صالح جواب رد به آنها دادند و همان طوری که عرض شده اختلاف نظر در بین بود مخصوصا راجع به روش تند و شعارهای موهن و عبارات نسنجیده اعلامیه های نهضت تا آنجایی که بنده اطلاع دارم پس از صدور اعلامیه (یا دستور) آقای صالح دیگر حزب ایران به عنوان حزب و جمعیت متشکلی با نهضت تماس نداشت ـ و از تمام بازداشت شدگان فقط آقای گنجی بین عضو حزب ایران بوده که نمی دانم آزاد شده یا نه ـ ولی چون اسامی تمام را نمی دانم از جواب قطعی معذورم س ـ از سران حزب ایران آنچه به نظر شما می رسد نام ببرید ضمنا روشن نمایید غیر از تندروی هایی که به اعلامیه نهضت مقاومت نسبت داده اید سایر جهاتی که باعث افتراق حزب ایران با آن گردیده است شرح دهید.
ج ـ رهبر حزب ایران آقای اللهیار صالح است و در صورتی که اعضای مؤثر و سران حزب را بخواهید ممکن است به مشارالیه رجوع نمایید و تمام اسامی را بدون تردید در اختیار شما خواهند گذارد.
افراد سازمان مقاومت غیرمسئول و غیرمرئی بودند ما حزبی قانون و شناخته شده با افراد معین هستیم ما نمی توانستیم رفتار و نوشته هایی که افراد غیرمسئول تهیه می کند قبول نمود یا تلویحا تأیید نمائیم.
صلاح ما روشی متین و روشن بود که اتخاذ شده.
س ـ به هر حال با استفاده از توضیحات کتبی و شفاهی شما معلوم می شود که عده ای خواه تشکل و دارای تشکیلات منظم یا غیرمتشکل و بدون تشکیلات وجود دارد که خود را معتقد به نظریات خاص می دادند و عملاً عنوان نهضت مقاومت به اصطلاح ملی به آن اطلاق شده است شما این افراد را جزء حزب ایران نمی دانید در صورتی که قرائن و عباراتی وجود دارد که کلیه این عناصر پیرو یک مکتب بوده و اگر هم به عقیده شما متشکل نباشند خود را از یکدیگر مجزا خواهید دانست در این مورد آنچه حقیقت است شرح دهید.
ج ـ نهضت مقاومت ملی همان طوری که عرض شد قریب سه سال است که تماسی با حزب ایران ندارد و حزب ایران تمام تلاش همکاری دارد نموده است ـ این نهضت هر چه هست پس از سقوط حکومت آقای دکتر مصدق به وجود آمد در صورتی که حزب ایران قبل از آن حکومت بوده و دلیلی برای از بین رفتن آن بعد از 28 مرداد نبود ـ نهضت به نام مقاومت ملی سران برجسته و تشکیلات واقعی تا آنجا که بنده اطلاع دارم نداشته است و وقتی دسته ای بخواهد خود را به جامعه معرفی نکند نمی توان به طور قاطع راجع به ارزش آن اظهارنظر نمود ـ افراد مملکت ما همه جز عده بسیار معدودی آرزوی اعتلا و ترقی کشور را دارند ولی هر یک به طور عالی برنامه وصول به مقصود را به نظم بیایند ـ ولی مکتب ما (حزب ایران) با نهضت مقاومت که اطلاع کافی از وجود آن ندارم قابل مقایسه نیست ـ ممکن است افراد وطن پرستی در آنجا باشند ولی به طور قطع (و به دلیل آن که حزب ایران تماس خود را از سه سال پیش قطع کرد) افراد مشکوک و شاید ماجراجویی هم بین آنها باشد و بنده دائم؛ عرض می کنم که مکتب حزب ایران با افراد نهضت یکی نیست و این موضوع شاید مورد تأیید افراد نهضت نیز باشد.
س ـ با این ترتیب حالا نظر خود را نسبت به اقدامات اخیر این جمعیتها شرح دهید.
ج ـ همان طوری که عرض شد اینجانب از مدت ها پیش تاکنون تماسی با افراد انتشارات نهضت نداشته و ندارم و من به طورکلی از فعالیت سیاسی دورم هیچ یک از انتشارات نهضت را از یک سال پیش ندیده ام و برایم فرستاده نشده ـ ولی از رفقای حزبی خود شنیده ام که این انتشارات دارای عبارات بسیار زننده می باشد ـ و برخلاف انتظار به مقام سلطنت مشروطه اهانت گردید ـ تمام همفکران اینجانب با این روش مخالف هستند ـ و فحش و اهانت را علامت ضعف در سیاست می دانیم ـ افراد یا احزابی که حرف صحیح و متین دارند نباید از نزاکت خارج شوند ـ انتقاد در شأن افراد تحصیل کرده است نه تحریک و اهانت و اگر همان طوری که (در سوال صفحه اول سوال سوم) مرقوم رفته بود این افراد برخلاف قانون اساسی یا سلطنت مشروطه که جزیی از آن است و یا سایر مقامات عالیه و مصالح کشور قدم و قلمی برداشته باشند باید نظر حزب ایران مخصوصا آقای صالح را تحسین نمود که قبل از آن که کار به اینجا برسد تماس خود را از افراد غیرمسئول قطع نمودند ـ شخصا نیز با این قبیل اقدامات همواره مخالف بوده ام.
س ـ نظر خود را درباره حزب ایران بیان نمایید ج ـ حزب ایران همواره طرفدار قانون اساسی و سلطنت مشروطه بوده و می باشد ـ اگر ظرف 14 سال حیات سیاسی مرتکب اشتباهی هم شده باشد تعمدا نبود ـ و تا آنجایی که بنده اطلاع دارم بسیاری از رفقای حزبی ما هم اکنون در پست های حساس می باشند و این خیال پوچ و موهوم است که یک ...
در حزب ایران مخالف رژیم سلطنت یا بدخواه اعلیحضرت همایونی باشد ـ نظریات حزب ایران که یک حزب سوسیالیستی اعتدالی می باشد مدرن است ـ هم می توانند از آن مطلع باشند ـ شخص خود اینجانب همان طوری که دستگاه مطلع است در روزهای 25 تا 28 مرداد در مقابل افرادی که می خواستند در دورانی که اینجانب تصدی آن را داشتم عکس اعلیحضرت را پایین بیاورند ایستادگی کردم ـ ولی تقاضایی هم بعدا نداشتم ـ وظیفه انجام شد.
در روزهای مشکل ـ به علاوه حزب ایران قانونی می باشد و تا زمانی که این حزب را قانونی منحل ننمایید ما حق فعالیت داریم (بدون این که شخصا فعالیتی داشته باشیم) هر وقت قانون حزب ایران را منحل نمود اطمینان داشته باشید که ما حزب مخفی نخواهیم شد ـ و قانون را محترم خواهیم شمرد.
به علاوه به علل گرفتاری ...
و اشتغال به کارهای تولیدی اینجانب مدتی است که هیچ گونه فعالیت سیاسی ندارم و خود دستگاه انتظامی نیز از این موضوع مطلع است.
س ـ شما در حزب ایران چه سمتی دارید ج ـ بنده در آخرین کنگره حزب عضو کمیته مرکزی انتخاب شدم ـ ولی به علت گرفتاری فامیلی عملاً معذرت خواستم و کمتر شرکت در جلسات را قبول کردم ـ حتی گویا جای بنده عضو دیگری انتخاب شده است.
س ـ شما مسئول امور مالی حزب ایران هستید یا خیر ج ـ بنده هیچ وقت و در هیچ زمان مسئول امور مالی حزب نبوده و نیستم و اصولاً استعداد چنین سمتی را ندارم.
در ساعت 1210 تحقیقات از آقای دکتر شاهپور بختیار خاتمه پذیرفت.