صراف‌زاده1 نماینده مجلس به دوستان خود اظهار داشته
تاریخ سند: 23 اردیبهشت 1336
صراف‌زاده1 نماینده مجلس به دوستان خود اظهار داشته
متن سند:
تاریخ: 23 /2 /36صراف‌زاده1 نماینده مجلس به دوستان خود اظهار داشته اسداله رشیدیان۲ از سیدضیاءالدین طباطبائی درخواست کرده بود به او اجازه داده شود که تشکیلات حزب اراده ملی را به نام دیگری احیا و به طور علنی شروع به فعالیت نماید ولی دوستان سید ضیاء‌الدین و خود او این کار را فعلاً به صلاح ندانسته و گفته‌اند با تشکیل حزب توقعات مردم از آنها افزایش خواهد یافت و اگر نتوانند توقعات مردم را به جا آورند یک عده مخالف سرسخت برای آنها به وجود خواهد آمد.
صراف‌زاده می‌گفت به رشیدیان توصیه شده است به تدریج دامنه فعالیت خود را بین مردم محدود ساخته و از تشکیل اجتماعات بزرگ در منزلش خودداری نماید. در حال حاضر اختلاف سلیقه زیادی بین دوستان سید ضیاء‌الدین از یک طرف و اسداله رشیدیان از طرف دیگر وجود دارد.
توضیحات سند:
1- رضا صراف‌زاده (صراف یزدی): فرزند علی در سال ۱۲۹۷ در یزد متولد گردید. وی مدیر کارخانه ریسندگی و بافندگی جنوب یزد بود. صراف‌زاده در ابتدای ورود سید ضیاء به تهران، منزل خود را در فیشر‌آباد که به دارالخضرا معروف بود در اختیار او گذارد. وی در دوره‌های ۱۷، ۱۸ و ۱۹ نماینده مجلس بود. صراف‌زاده از دوستان انگلیس به شمار می‌رفت به طوری که در سال ۱۳۵۱ هنگامی که سر پیترراس پت‌هام سفیر انگلیس در ایران به یزد سفر کرد در منزل او سکنی گزید.۲- اسداله رشیدیان: فرزند حبیب‌الله در سال ۱۲۹۵ در تهران متولد شد. پدر وی در سالهای پیش از کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ مستخدم سفارت انگلیس بود و او بود که سید ضیاء را با سفارت انگلیس مرتبط ساخت. اگر چه پس از کودتا و صعود رضاخان به سلطنت مورد بی‌مهری قرار گرفت ولی با سقوط رضاشاه زندگی حبیب‌الله و سه فرزند او (سیف‌الله، اسداله و قدرت‌الله) وارد مرحله تازه‌ای شد و آنان عوامل عمده بریتانیا در ایران محسوب می‌شدند و نقش ویژه‌ای در مبارزه علیه دولت مصدق ایفاء کردند- مصدق که از فعالیتهای برادران رشیدیان آگاهی کامل داشت در مهر ۱۳۳۱ دستور بازداشت حبیب‌الله رشیدیان و پسرانش را به اداره آگاهی داد و وزیر دادگستری وی در گزارشی آنان را به «داشتن روابط با سفارت انگلیس و دادن اطلاعات به مأمورین انگلیسی» متهم کرد. با این وجود در اسفند ۱۳۳۱ دستور آزادی رشیدیان‌ها صادر شد. بدین ترتیب، برادران رشیدیان با آزادی به توطئه‌های خود ادامه دادند و علاوه بر آن خانه «اسداله رشیدیان» مأمن فضل‌الله زاهدی شد و بنا به نوشته جیمزبیل محقق آمریکایی سیف‌الله و اسداله، کرمیت روزولت عامل اصلی کودتا را مخفی کرده و راهنمایی می‌کردند و در واقع حلقه اصلی ارتباط بین انگلیس و آمریکا در این ماجرا بودند.
پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ برادران رشیدیان پاس فعالیت‌ها و خدمات مهمی که در جریان کودتا انجام داده بودند از سوی کمیسیون اعطای امتیازات نشان درجه یک رستاخیز دریافت داشتند.
در دوران پس از کودتا، برادران رشیدیان فرصت را غنیمت شمرده و به ثروت اندوزی و تحکیم روابط خود با انگلیس و آمریکا پرداختند به طوری که اسداله رشیدیان از شرکاء و دوستان کرمیت روزولت شد.
اسداله رشیدیان در آبان ۱۳۴۰ «جمعیت مدافعین قانون اساسی» را تأسیس کرد و مدتی بعد با حمایت محمدرضا پهلوی و سید ضیاء‌الدین طباطبائی «کمیته مبارزه با دیکتاتوری» را به منظور مبارزه با دولت امینی به راه انداخت که این امر موجب بازداشت او در بهمن ۱۳۴۰ شد. اسداله رشیدیان پس از آزادی از زندان «حزب خلق» را تشکیل داد که با سقوط دولت امینی، فعالیت «حزب خلق» نیز به محاق رفت.
پس از آن که امیر عباس هویدا به نخست‌وزیری رسید، اسداله رشیدیان در زمره موافقین او بود زیرا بنا به اظهار خود او منافع مادی ما در دولت هویدا بیش از هر دولت دیگری تأمین شده و از نظر سیاسی هم دوستان ما در مصونیت بیشتری قرار دارند. اسداله رشیدیان در نتیجه پیوند با محافل آمریکایی و انگلیسی و دربار پهلوی میلیاردها ثروت اندوخت و در نقش بزرگترین بانکدار مدیرعامل بانک اعتبارات تعاونی توزیع بود و همچنین شهرک سازی در رشت و اصفهان نیز از جمله فعالیتهای اقتصادی او بود که همگی با سوء استفاده مالی و اختلاس توأم بود.