موضوع : ملاقات و مذاکره آقای پیرنیا استاندار با آیت الله میلانی درباره ورود جهانگردان به اماکن مقدسه عطف : 637/316ـ 19/2/49
تاریخ سند: 29 اردیبهشت 1349
موضوع : ملاقات و مذاکره آقای پیرنیا استاندار با آیت الله میلانی درباره ورود جهانگردان به اماکن مقدسه عطف : 637/316ـ 19/2/49
متن سند:
از : 9/ه به : 216 شماره : 10504 /9 ه ساعت 15 /9 صبح روز 27 /2 /49 آقای پیرنیا استاندار به منزل آیت الله میلانی می رود و تا ساعت 15 /11 با میلانی در زمینه های مختلفی گفتگو می نمایند.1ـ استاندار به میلانی اظهار می نماید: راجع به تشرف توریستها به حرم مطهر من قبلاً با شما صحبت کردم موافقت کردید چطور شد بعدا در جلسه درس مخالفت خود را اعلام کردید میلانی اظهار می نماید : شرایطی که من گفته بودم رعایت نشده اولاً گفته بودم یک نفر روحانی راهنمای اینها باشد و قبل از تشرف حضرت را به آنها معرفی کند دوم اینها بطور ناشناس و بدون تظاهر وارد شوند که جلب توجه مردم نکنند و حوادثی رخ ندهد چون ممکن است یک نفر عوام ندانسته اهانتی بکند و درست نیست توهین به اسلام و مملکت است سوم گفتم اینها فقط با خضوع و احترام زیارت کنند و جنبه تماشا عکسبرداری فیلمبرداری نداشته باشد چون اگر این آستانه مقدسه به تماشا خانه مبدل شود عظمتش در هم شکسته می شود و مردم با این ایمان و عقیده ای که از اطراف ایران و جهان می آیند نخواهند آمد و جلال این دستگاه از بین می رود و سازمان جلب سیاحان در رادیو و روزنامه های محلی اعلام کرده که از ساعت 9 تا 12 ورود خارجیان به حرم مطهر آزاد است و اینها فکر نمی کنند فردا یک عدد بیتل و هیپی و افراد ناباب با این قیافه های زننده وارد شوند چه سر و صدائی به پا خواهد کرد به علاوه دیگر مردم که این همه نذورات موقوفات را روی عقیده می دهند از آنها سلب عقیده می شود و چون تولیت این مکان مقدس با شاه مملکت است اگر اینها موهون شود اهانت به شاه هم شده است و این تظاهر جلب سیاحان و تعیین وقت و آزادی مطلق به همه خارجیها دادن درست نیست و تمام علماء مشهد و مردم به من مراجعه کردند و ناراحت بودند و من با این وضع ناچار بودم حرفی بزنم و وقتی به من اطمینان دادند که با آن صورت نیست من هم ساکت شدم.
آقای استاندار در جواب میلانی اظهار می نماید : وقتی من به عرض اعلیحضرت رساندم که خارجیها مشرف شوند ایشان هم فرمودند تظاهر نشود و سازمان جلب سیاحان اشتباه کرد و مطمئن باشید به همین صورت انجام خواهد شد.
2ـ میلانی اظهار می نماید : شنیدم می خواهند مدرسه پریزاد1 و بالا سر2 را خراب کنند و این دو مدرسه را به حرم ملحق نمایند؟ این کار شرعا درست نیست یا اقلاً در زمان شما که محبوبیت دارید این کار نشود تا بعد هم خدا چه خواهد آقای استاندار اظهار می نماید : این کار باید بشود چون به عرض اعلیحضرت رسیده و دستور فرمودند برای رفاه زوار این کار بشود چون نهصد متر مربع به حرم اضافه می شود میلانی اظهار می نماید : تکلیف طلاب چیست؟ استاندار اظهار می نماید برای آنها فکری می کنیم و مدرسه خواهیم ساخت که به آنجا منتقل بشوند و اگر دو مدرسه مزبور خراب می شود با ساختن مدرسه جدید جبران نداشتن جای طلاب می شود.
3ـ میلانی اظهار می نماید.
خوبست روز ولادت پیغمبر در مملکت تعطیل رسمی اعلام شود چون مسیحیان روز ولادت حضرت مسیح را اول سال خود قرار داده اند و چند روز بعد تعطیل رسمی دارند و در کشور جعفری به پیغمبربی اعتنائی بشود درست نیست.
استاندار اظهار می نماید چند روز دیگر به تهران می روم و این مطلب را به عرض اعلیحضرت خواهم رسانید.
4ـ میلانی اظهار می نماید : از شما می خواهم که به عرض برسانید که کسانی که از دانشکده معقول و منقول فارغ التحصیل می شوند به طور اجبار و الزام حتما کارهای دینی به آنها داده شود چه در فرهنگ چه در مؤسسات دیگر تا آنها که در این رشته درس خوانده اند خدمات دینی داشته باشند استاندار اظهار می نماید.
به عرض می رسانم 5ـ میلانی اظهار می نماید : شنیده ام امتحان طلاب شروع شده و نمی دانم این کار مصلحت است یا نه و خوبست دولت امتحان طلاب را بخود آقایان علماء در همه جای مملکت واگذار نمایند تا اختلافی نباشد و سوء تفاهمی پیش نیاید استاندار اظهار می نماید بلی امتحان طلاب شروع شده آموزش و پرورش صورت امتحانات را برای من هم فرستاده بالاخره باید روحانیت سروسامانی بگیرد یک عده درس نخوانده و بی سواد و بی کار از این لباس سوء استفاده می نمایند با این اقدام آنها از این لباس خارج نموده جلو این قبیل افراد گرفته می شود آقایان علماء این کار را نمی کنند یا احتیاط می کنند یا ترحم می نمایند و این کار درست نیست افراد شناخته یا نشناخته در این لباس باشند باید روفورمی [رفرمی به وجود آید.
سپس آقای استاندار شرح مبسوطی درباره آستانه و کارمندان آستانه صحبت نموده اظهار می نماید یک عده در اینجا ریشه گذاشته و هر کار می خواهند می کنند و نمی گذارند وضع آستانه خوب شود و من به عرض اعلیحضرت رساندم فرمودند باید آستانه تصفیه شود و تا چند روز دیگر مقدمات فراهم شده که انقلاب در آستانه بشود و عده زیادی بروند و به جای آنها جوانان تحصیل کرده بیایند تا کار آستانه از هر جهت اداره شود و یک دستگاه آبرومندی بشود.
در خاتمه میلانی اظهار می نماید : موضوع بیمارستان مسیحی چه شد؟ استاندار اظهار می نماید در سفر اخیری که به تهران خواهم رفت از محمدعلی پیرنیا می پرسم که به چه قیمت می شود بیمارستان مزبور را خرید بعدا نتیجه را به شما اطلاع خواهم داد و در ساعت 15 /11 ملاقات بین میلانی و پیرنیا خاتمه و پیرنیا از منزل میلانی خارج می شود.
توضیح منبع خبر : میلانی نماینده خود شیخ رضا نوغانی را مأمور می نماید که وقت ملاقات بین وی و آقای استاندار تعیین شود در نتیجه نوغانی با آقای استاندار ملاقات نموده و وقت روز 27 /2 /49 ساعت 15 /9/ تعیین شده که انجام می گردد.
چون می خواهند بیمارستان مسیحی را در مشهد بفروشند و عده ای از مقدسین و علماء به میلانی مراجعه نموده و از وی خواستار شده اند که ترتیبی بدهد که بیمارستان خریداری و به نام بیمارستان محمدی نامگذاری شده مخصوص استفاده طلاب و خانواده آنان باشد میلانی به شیخ رضا نوغانی اظهار می نماید شنیده ام برادر پیرنیا وکیل آنها است که بیمارستان را بفروشد با آقای پیرنیا که ملاقات می نمائید در این باره صحبت کنید تا ترتیبی بدهند که به قیمت مناسبت تری بخرم شاید وسیله تجار تهران بتوانیم این کار را بکنیم نوغانی در ملاقاتی که با آقای پیرنیا می نماید جریان را به آقای پیرنیا می گوید و آقای پیرنیا اظهار می نماید : فروش بیمارستان مسیحی مشهد دست برادر من نیست گویا از بستگان دور من به نام محمد پیرنیا وکیل آنها است و من باید تحقیق کنم و نتیجه را بعدا بگویم.
نظریه رهبر عملیات : میلانی را می توان به نحو مقتضی ساکت و با برنامه های در دست اجرا هماهنگ و موافق نمود مشروط بر این که مقامات مربوطه و ذیصلاح هر تصمیمی را که در نظر دارند به مرحله انجام و عمل در آورند قبلاً ساواک را در جریان امر گذارده تا با اقدامات مقتضی و مؤثری که وسیله ساواک انجام می گردد جلو این قبیل تظاهرات و سرو صدا و مخالفت ها نیز گرفته شود و جای هیچگونه مخالفت و یا اظهار نظری برای اشخاص از جمله میلانی و غیره باقی نگذارده اضافه بر این که هرگونه تظاهر با آن قیافه های خارجی (هیپی، بیتل و غیره) طبعا با مخالفت متعصبین مذهبی قرار خواهد گرفت که پیش بینی اتفاقات را نمی توان نمود ولی در عمل می توان به نحوی این برنامه را به مرحله اجراء در آورد که این گونه پیش آمدها بروز ننماید.
نظریه امنیت داخلی : چون متعصبین مذهبی و طلاب و مردم عوام اتباع خارجی را نجس و ناپاک و بدون طهارت می دانند بخصوص اگر با قیافه های ژولیده و زننده و لباسهای تنگ و فشرده به صحن و حرم وارد شوند بالاخره باعث تهییج و تحریک می گردد و از طرفی مشاهده زوار حضرت رضا که با التهاب و ازدحام متوسل شده یا طواف می دهند مردمانی بی بضاعت و ژنده پوش و فاقد نظافت وضع آراسته تشکیل می دهند در نظر افراد خارجی باعث سوء تعبیر و یا کاهش ارزش و اعتبار و عظمت دین اسلام می گردد در صورتی که ترتیبی داده شود.
1ـ هر فرد خارجی که بخواهد از صحن و اماکن مقدسه بازدید کند (بالاخص صحن و حرم مطهر) از درب مخصوصی که ظاهرا لباس آنان بازدید می گردد وارد شوند و در چند اطاق با کندن کفش و لباسهای اضافی و اگر امکان داشته باشد گرفتن دوش و سپردن وسائل دیگر که همراه دارند و محفوظ نگهداشتن در قفسه های مقفل جداگانه روپوش گشادی به رنگ سفید و یا به رنگ ساده دیگری که فقط سر آنان بیرون خواهد بود و سایر قسمتهای بدن مانند( ما کسی ژوپ) یا لباس بلند تا روی پا پوشیده و با اذن دخول روی آن به فارسی و عربی چاپ شده به تن کنند و بدوا در داخل صحن و رواقها و تالارهای مختلف تحت نظر و مراقبت چند نفر از طلاب مطلع به زبان خارجی گردش داده شوند و فعلاً تا مدتی از دخول آنان به حرم مطهر خودداری گردد و در ضمن کلیه احترامات و تعظیم در مقابل دربهای ورودی به صحن را به آنان یاد دهند که با نهایت ادب در گردش باشند البته پس از چند سال چشم و فکر زوار متعصب به این مناظر عادت خواهد کرد و می توان در آن موقع جهت وارد شدن به حرم هم اقدام کرد.
29 /2 غضنفری
توضیحات سند:
1ـ مدرسه پریزاد خانم در بازار بزرگ محاذی مدرسه دو در است.در مطلع الشمس است که این زن از جواری گوهرشاد آغاست و در همان وقت که خانم او مسجد گوهرشاد را می ساخت او نیز این مدرسه را بنا کرد و موقوفه از برای او قرار داد.
در این مدرسه نیز مانند مدرسه پریزاد به دلیل قرب آن به دارالسیادۀ حضرت رضا (ع) توالت ساخته نشده است و متأسفانه در جریان طرح توسعه اطراف حرم مطهر این مدرسه تخریب شده است و اینک اثری از آن باقی نمی باشد.
ر.ک : محمد هاشم خراسانی، منتخب التواریخ، صفحه 599 با تلخیص.
2ـ مدرسه بالا سر مبارک و در ایوان مقابل درب مدرسه گچ بری شده به خط ثلث و از آن کتیبه معلوم می شود که این مدرسه نیز در زمان شاه سلیمان ساخته شده از خالص مال میرزا محمد، وزیر کل خراسان و هرات در سال هزار و نود و یک و در این مدرسه و مدرسه پریزاد به جهت قربشان برواق دارالسیاره مبارکه [حرم حضرت رضا (ع)] ابدا مستراحی ساخته نشده است و اینک در جریان طرح توسعه حرم مطهر حضرت رضا(ع) این مدرسه نیز تخریب شده است و اثری از آن موجود نمی باشد.
ر.ک : حاج محمدهاشم خراسانی، منتخب التواریخ، صفحه 600 با تلخیص